Hawaii Holomua, Volume III, Number 19, 6 May 1893 — NA HANA POHOLALO. [ARTICLE]

NA HANA POHOLALO.

kOKOLO NEI KA HL'ELO O KA j M<A>.MHOA«a. Ua hoike aku inakou no ka h<M> hanhaa a me ku hoohaumia ia o ke Kihali e na mamo a na makua Mieionari ma ko iukou htw«* hele ana ma na kauhale a ma na a;iaina i ■ k<> lakou inau wanao }>akaha a liI n ; . hoohai aina i hamn hoke in. I.i kapa ia keia huke nia ka ( inoa kumakaii pnei—“Ka Oiaioa l’au no ka Hoohui Aina,” a o ka mea nona ka manao mua loa, oia j no o W. R. Kakela. niaialu o kc j }>oo —“Na Kuuiu o ka Hooluli iu ana ma Hawaii.” Ua hoomaka o Kakela i kona j inanao ma ka hapaimemeue ana ae ' i na Kamehameha no ko lakou > naauao, (ka mea hoi a Ka Laiuii | liawaii i kaena mauai) a Sereno ])ili<>j<a ina iioi e oleio noi iie laliui i lioomanamana mai kahiko mai. A | ua hoomaka ilio ia e hoi'kae i ka i Moi Kulakaua a me ke Aliiaimoku Liliu, ma ke ano kaona o ka uleio | he ino ka, ka iaua niau haua a he kue hoi i ka huiomua o Hawaii. Kna uhane o ka j>o! Heaha | ia keia mau hiona hehena? Ke hoomanan nei no anei o Kakeia i j kuna ae awiwi ana e haalele aku ia ! Ameiika. ka aina hanau iioi o kona ! mau luaui, a o kahooilina hui o ke I aloha o kona puuwai, a ine ka j niama loa mikiapalu mai la i Ha- j waii nei a me na lima a me na j h.iii, Iw ī. v ,»Wr» lliMikuhu | oihana Loio Kaluua mai ka Moi > Kalakaua aku, ke Kaikunane o ke 1 Aliiaimoku ana e oielo nei i ke akeaiea i ka holomuao Hawaii, ma ka l:i 15 o Feberuari, M. H. Us7C ? Ua hauoli loa in oia a honi iho !a i ka palapala i kakauinoa ia e ka j)Ulima Alii, a kaena ae la o ka ia kamahao mua ioa ia i loaa iaia oiai ilnko o kona ola ana. Ua kue io anei o Kaiakaua i ka hoohoiomua ana ia Hawaii ? Ke manao nei makou —he ano j>oiolei iki j>aha o Kakelu no ih manawa walenonae hoi, oia hoi, o ko Kalnkauu hookohu j nna iua Kakela n«ii Iaiīo Kuhina. ' he hana kuhihewa loa ia, a he kea- j kea i ka holomua o ilawaii, no ka ■ mea, oia ka Loio Kuhina mua loa I a G. W. I'ilij>o a me J<«. Nawahi i hoohoka ai, i ka manawa aua o| Kakela i olelo ai —"o makou (oia i hoi ka Aha Kuliina) ke pani oka Moi iloko o ka Ahaoieio.” A oia anei ke kuiun nut a KakeU i ko kua ai e hoololi i ke Aupuni ? Ina pela, alaila, he kamnhao no konn I ike an.n i ka hewaokonaaka ponoi ! mahope ibo o ka haia ana ae o ua makahiki loihi. No ua kue o na hoiomua o Uawaii. oia pah» ke ko-1 Kua ia o ns hana KuU Sabati a me Kakeia i painuu mau iho nei? No k» mea, aole ioa makou i hooma1 *» ' I |.j| r«a t«i Y* () ? V* » . ♦ » <7 " J

imua o ka Ahaolelo, a puana ae »i . : v i keU maii h<iartlt*!<t raakau!a »‘o keia Kuikahi l’anailike ka mikua o ka Hoohuiaina." ia manawa. ua lilo loa ibo la o Pilipo i huaeio ino K>a ia Kakela ma. a ua hook.ie l«a ia. aua hoomaka’uka'u ia aku jj j I';lījw> ina a<'ie nia e h<»pau i kana u.au kue Kuikahi, alaiia. e i au kuna mau wahi aptna aina i ke kn<la’a ia. Aka. aoie o Piiipo • P X IU&1 K*r nODDi3kā uK.i l j ,, i a maoawa, he j<>ilak;tu.ka ke Kuikahi Panaihkeno Kak<7a ma. Ua maoj>opo ia lakou na • ooikaika ana a na Kamehameha e 1 0 . a ua Kuikahi n< i a uanele.meka h<' <una j<u i na Eiele Alli e i ; ni aku i* hoohoka ia mai. Ua piiihua 0 Kakela ma a ua naka na kuli, no ka mea. ua hoomaopojx> lakou, ina aole e loaa aua keia Kuikahi, aiaiia, e j>uho .na ko lakou mau mahiko, a e lilo ana lakou i joe ilihune. La ine ka Moi Kalakaua 1 keia mea, a ua aloha i keia poe r. kona puuwai Alii i moouhane mua <iie ai iie jx>ai okipuu, a ua ku ac la ;>ia a haalele ibo la i kona lahuikaoaka me ka aina a kona mau k ;puna Alii i j>oni ai no na Alii, a au aku la i ke kai !<>a me ka aio aiia i ke anu o ka hau aki o luna o na kuahiwi o Amcrika, e imi k no ana i pomaikai no keia jK>e pakaiia me ka nana oie i kona ola kino. A heaha ka hoj>ena? Ua loaa inai la ke Kuikahi Panailike, a ua hoola ia o Kakela ma mai ka make mai. a ua ohi ka Akau okomo ka heina. A oia ka manawa o Kalakaua 1 lilo ai i inomi na ko lakou mau hnomani ■ aua. Ano keaha la? No ke keakea anei o Kalakauaame Kona Kaikuahine Aiiiaimoku i ka holomua o Hawaii? Lajiuwule keia apu a Kakeia iua e hookikina mai oei e inu ae ka lahui Hawaii. rae ka olelo inai ua keakea ia ka holomua o Hawaii. i ka nele ana ona maliiko i na limahana, ua liaiuama ae la na wuha i ka inakani a ua nui nn leo kuwo imua o ko ka Moi Kalakaua Aupuni i mau limahana. A }>ehea? Ua kue a hoole ia mai anei ka lakou mau naanaua? Ua keakea ia mai anei ko lakou irau uono —(ka mea lioi o lakou e kaj>a nei oia ka hoiomua o Hawaii) a ua hoonele ia unei lakou? Aole ai.ei mamuli o ko lakou mau waimaka e kukulu ana i niha l<>a ai ka aina me na i’aKe, i’ukiKi, lapana a me na Norc wa {? ~Xole a neī iTia~T~ Keītfieat ka Moi Kaiaky|a a ine kona Kaikuahme Aliiaimoku. alaila, aole lakou e ike i ka malamalama o ka la oliuo oka waiwai i keia au? Hele j»ela ha olelo pelo a Ka maaleu a me ka imipono pilikino. 0 kekahi o na kamailio a ua o Kakela, oiano kela men e pili ana ika opiuma a Aki. Eal O ka uuku o ke kamailio i& ana o keia ninau he opiuma, o ka pono ia no ua hoaioha o Kakela iloko o ka j>oai hookahi. He mea oiaio, ua uku ka Moi Kalnkaua he puu dala nui no ka hoahewa ia ana o kona inoa Alii no ka hewa a kona mau lima i lawelawe ole ai, a kona mau maka hoi i ike olo ai. Aka, j>ehea la na iini opiuma i lilo i lejx> iio, i poi, i uwiuihej>a a i na mea ano e ac a j>au? A j>ebea hoi na tiui opiuma he mau hanen i aihue ma011 ia aku mailoko aKu o kekahi o na Keeua paa o Kalakaua Hale oiai maialo o ka laka a me ke ki me ke kiai mau i& e na makaala a Kakeia ma? Maiia~paha e olelo ia mai ana aole keia i pili; aka, na na kupona ame na makua no o Kakela ma k«la olelo kaalana kahiko loa e olelo ana penei—“o ke kai o ooo ai ka manu Koloa, oke kai no ia e ono ai ke Kaka.” Pau ua kakaoielo ana a na o Kakela no keia mau mea ana i hoike ole ae nei a i kunakele loa iho ai hoi iko lakoa maihehe nui, aa hoomaka mai e kamailio no Wilikoki iioko o ka M. H. 1888, me ka oleU> mai ua komo pu ka ke Alii-, aimoku Uoko ona hana kipi aku i Kona Kaikunane poaou Aia o Wilikoki, « « ao o Wilikoki a aw koU pealamaa Imnmn *tin« i|j tinri|fHnn mm _ s _ . r -% ’’

ka aina. ai ko Wilikoki ma hoo- J j a<ele i;i ana. n» pii ka aa i na j kumu pepeiao oua o Kikela ma. | no ke ko ole o i'< lakou mnk< ni8»6 e kamakeloa Aka, mahope ioa mai nei. heaha ka mea i ike ia? A<’!e i huli ae o M īlikoki a j aiu aku la i na limaoKakeia raa. a kue mai ia ;ka aoao nana oia i i oohanohao« aku? A he.iha ka Kakeia n>a hnna 9 Aole anei lakoa i ]-♦»;: jn. iionua ina ino. na iaj.uw<i<.. na haakaea roe na make 0 Wilik ki, a pouipnni ae la ko iakou m.iu lima ia:a. a hooho ae ia—"eh»>i mai e ke keiki hijw» auana nei”—“ ooe no ka makou - kou hanaiahuhu. a ke hamo aku nei makou ia oe me ka w auiki i hinuhinu ai a i liielile ai oe imua o ka Lahui Hawaiil” Ae; aole hiki ia Kakeia ame konu poai ke hoole mai i keia; no ka mea, aoie loa e hiki ke holoi ia ka oiaio e ka ! wahahee. O ka n.aihehe nni loa nae o Kakeia. wahi ana, o:a no ka aj>ono ana o ke Aliiaim ku i ka Bila Kanawai Loteri a me ka Hila Kanawai Opiuma, a i mamiahi ia-i, o ke t kajiae ia ana oka Aha Kuhiua o W liiKoki me Jom-s. a <>ia ka kekahi i kumu nui i hookahuli ia ai a i ku ii ka “ hoololi ia ana ma Hawaii. ” Pelaioanei? He pono no ia | kakou e niele jx>no a e kaupaona j kup<>no i keia mau mea. A penei j kakou e m'ele ai, a raahoj>e aku e ninau iho ai. Owai la kekahi poe 1 kokua i ka hooholo ia o ka Bila ’ \ , Loteri? Owai la kekahi poe i kakau i ko lakou mau inoa i ka palapala noi imua o ka Ahaolelo e hooholo ia kela Bila Loteri? Ae; e nana ae kakou; a e ike ia no pe- . , 1 nei: 1— 0 Kauka Jio. S. Makalu kekahi. ka Lunahoopouopono mii a I ■ o kokahi hoi ona ona o ka nuj>epa Hoku, e olelo hei o ke kumu i hookahuli ia ai ka Noho Aliiaimoku o | Hawaii, no ka ajiono ana i ka Bila Lot'-*ri; a ua Kauka Makalu x>onoi no i kakau inoa ai i ka paiapala ; I , 1 noi i ka Ahaoielo e hohholoia. 2— 0 Benson Smith & Co. Ka | Hui Haawi Laau e kono nei ma ka lakou mau Olelo Hoolaha e ( hele aku na Kanaka Hawaii e kuai laau i ola ai, aka. ke hoao nei nae [ t e haawi mai ia kakou i ka huaelo t ma ka olelo ana mai: he mo ka “ Bila Loteri ” a oia ke kumu o ko oukou n<*!e i ko oukou Aupuni, me Uw iko uu-Q lakou kekohi i kakau inoa i kela palaj>a1a e noi ana i ka Ahanlelo e hooholo ia ke Kanawai e apono nna i ua Kanawai nei. 3 — E C. MoCandiess—Kekahi o na Lala o ke Aupuni Kuikawa iho nei, a i hoouoho ia ae nei i Luna ( Auhau auo kona iae i ka hemahema, ua haalele kuhonua. O keia no kekahi o na kanaka i kakau inoa i ka palajoala e noi ana e hoo- ( holo ia eka ALaolelo ka Bila Loteri. He kanaka eii punawai luawai aniani keia, a i kona manewa i ike ;>i ua loaa ka wa kupono nona k e imi ai i mau luawai aniani hou no ka eii ana, ua hoahewa ih< la ( oia i ke Aliiaimoku i ka koapono ana i ka mea a ua ino nei i noi ai I e hooholo ia. » A pela nc hoi kela wahi haole o i MoChesuey ko.ia inoa. Hehoa no . hoi oia no ka Aha Kaukanawai <?) , oke Aupuui Kuikawa. He haole « nana sopa k«ia, a e ake ana paha e . iilo iaia ka monopele o ia oihana . ma Hawaii oei. Ua kakau inoa oia ; e kokna ana i ka hooholo ia eka i Ahaolelo ka Bila Loteri. Aka, i , ka noho ana ae nei nae ma kahi o . ke kulana loaa ole iaia ma kona , aiua h&nau, ke oielo mai nei—- , “owan ka mana—a heaha kan,” a i hoahewa mai ka i ke Alīiaimoku i ka mea a kona iinoa kakau inoa po- ■ noi i apono ai' he pono. > Aole i pau.