Hawaii Holomua, Volume I, Number 17, 28 April 1894 — Aole Hohe Wale. [ARTICLE]

Aole Hohe Wale.

O ka <>hlo kaulana a ko Eur«pa mau kalaiaina i hai ai, a }.!<> hoi i olelo alakai no ka ho::ua, u» palaj>ala ia [H'nei; “l a like ke kanaka liki-ipa’u-paka) o ka manao iaia iho—me k;» iipa-nuikaui: no ka mea. i ka wa e pau ai o kona j>iha makani i ke j>uhi ia iwaho, e alualu ana kona oj>u a mimino mahoj>e ki>ke iho. Eia hou kekahi olelo kahiko: “O ko kanaka uaauao —e hoololi no oia i kona nianao; aka, o ke kanaka huj>*.> —aole l»a. O ka Mr. J. Xawahi kumu]>a!e i hoao mai nei e olelo ae mawaho o ka oiaio o ka makou iioike piha i ka ohumu malu a Kivini. a Mr. E. C. Makajx>!ena hoi i !awe mai ai i kana ::iuau hihnai ole i ko Komisma Vmorika, ma koiia komo kino iloko o na halawai nialu ka nea i kauoha <>le ia e kona aupuui, ke hai aku nei makou ne ka niakapaa oleo ko makou :nau inaka, aia iloko o kela .•eukuluinauao ka huaolel> — V/.V.1U. no ka eiwa manawa, a o ka huaolelo oklo hooholo, ua komo ia no elua wale no uianawa, a aole ia he koikoi o ka oh-lo pauaka ake kanaka paakiki e hoao ai e puka ae Walio o ka umii-iole ana i huoiomo j)"ii"i ai i kona {><>0. a e ouao nei hoi e pakele mai ka ka hapala ia aku o kona inoa ue ke pena eleele loa o ke ku•nakaia oiaio a me ka hilahila. E kii aku kakou i ko kahua o ka hana ma ka Makapolena haiolelo il«>k> o ka Hale nia ko makou pej a o ka Poaha, e hooaiaka ana—‘*E Mr. Percsidena,” etc., aole !<>a he huaolelo “Olelo Hi'oholo (ResoIution), aka, he “Ninau” [Question] ka Makaj>oleiia i kamailioai, a oia 10 ka inakou i unuhi jx>lo!ei aku ai e l.ke nie kana olelo, a - oia ka ninau i j>ukalua ai na hoa Hawaii o ka Hale i ka wa :t Kai'.iauoha i waiho mai ai i kana olelo hooholo kokua i na hana ohumu malu a K;vini. e Laj»ae a e h< loi l«a ia ka Makapolena mau jx>kapahu i pe-hi aku ai i ke Kuhina Amerika niai ka moolelo aku o ka Hale Aliaolelo. O kela hana k"I*»he, ka pilau, ke apuka o ; a!<>. ke kunmkaia *iina me lahui, aule l<»a iaeloaa ma ka nuKi’elo ahaolelo o na aupunl naauao i makee i ko lakou mau pono ine na ku’eana, e hke me na h»<a oka Aha !• !<> llawaii o 1S92. O ha makemakeo ka ninau a Makap'lena e ku nei i keia la— He hana j>ono an»-i a ku i ke kalaiaiua naauao ke kokua aua 0 na hoa Hawaii o ka Ahaolelo i ka Iiaua ohuiuu malu o ke kij>i haahaa ake Komis.na Amenka, a Makaj¥>lena hoi i aa aku ai no kona h<x>nii ia iu»ua o ka ahahookulokolo? Ke j»aue mai nei ku leo o ka hanehaue—Aole loa! O Kivini ke kumu—ka mo!e—a me ke aakolo i ku ai ka ohumu kij»i a ua iu:siuuari e !a\ve ai]iueia Hawaii aie ka limaikaika, a ai le !i a <> Xawabi i h-**'!» 1 n**>i 1ka oiaio 0 ke.a mau kumu e kuhi ia aku nei ia iakou, koe

kona pakaawili ana me ke kuhi lalau i-o a ia-nei—i Hilo i Puna. a hiki loa aku i Kau o Palahemo me ke klno uhane ole. Ua oleio h»>u mai o Nawahi. ua pololei oia i ke kue i na hana h»x>uluulu a Makajx>lena, no ka mea, e lllo k»>ke aku no o Hawaii nei ike kaili ia e Amenka. oiai, ua ohumu malu ka Aha Kuhina o Hankona me Kivini. Ho-hole samoka! e kala mai ia uiakou no kela mau olelo 1 , ua liko j»u loa o -» . 1 Xawahi me kekahi Kauia hoomanamana, i ike i na haawina hiki mua ma ka tn< euhane mai l"ko aku o kona pajxile hiva. He mau olelo pupule loa kela i kujx>no ole no kona kulana kanaka naauao a makaukau kanawai. a me ka loihi o na kau ahaolelo au i konio ai. ua lawe | mai i ka olelo makani ma ka hihio moeuaane, a oia kona i kumu kokua ia Kivini iloko o ka Ahaolelo. Ma ka lokomaikai ona Mana Lani. ina he Samaria oe no k"U aina hanau | —Owai ka aina kuikahi hoa- j lolia i lawe aihue 5a e Amerika ■ 110 ka hancri makahiki o kona kuokoa ana? Heaha ke kuniu 0 kou hnna aua i ka ohumu , kipi a Kivini, oiai, he makahiki j holookoa kou ikemaka ana ia lakou e ohumu ana ma ka hihio nioeuhane? He hana hanohanu auoi ia no kou aina hanau a e kaulana ai k«u inoa o ka huna 1 na halawai ohumu malu a ko- 1 kua i ua olelo hooholo kij>i? Ha! ha!l ha!!! Kokole loa makou o hoouna ia oe i keiki hana na Uilania Olo i uka o Kalaejx>haku, iua aole oe e hoopau i kou ano kahuna hoopi’opi’o, hoomanamana, • anaana, ctc.. o ke au naaupo o Hawaii i haaLle ia e keia hanauna hou e nee nei. Ina he keonimaua naauao o Xawahi a hookele 5 k<»na ike kalaioina no na kumuhana e holomua ai kona aina, ina n»»le he mau kumu kanalua e halawai like ole ai ka hao me ke kila , oia hoi ka paakiki o ka manao me ka hooio kuhihewa, a oia La niakou e hoomaikeike aku nei i kekahi hana au iloko 0 ka ahaolelo no ke kuhihewa paakiki me ka manao hook**!akela. Aia ilokooke Kau Ahaolelo 1890 e noho lunah.oomalu ana o Mr. A. liesa no ke Koimte Opiuma, ua ho» haahaa maopo jk> <• Xuwahi ma kana mau j»anc kue imua o ke komiie me keiu mau ulelo: “Aule ke Koinile Opiuma i hooko jx>uo i ka lak«u hana. a ina owau kekahi hoa o kela kou»ite, e !■ aa n<> ia u kekahi mau mea e ae i !»»aa ole a Iio*»- , k<> pololei ule ia e keia j«a{>a koaiiie o A. K» sa. He 20 o’u mau makahiki iloko o ka * • Ahaolelo, aole l<»a au i ike iki , a halawai n:e kekahi j»aja ko- . mite e hke me ke:a ka holopo- . no uie o ka lakou haua. ’ I keia manawa i ku ae ai ka 1 lunahoomaiu o ke k.»mite Mr. 1 Ri sa a j»«ne ia Nawahi me < keia mau jK>ka-j«ahu e uwalā i iiiiii ;<> a upepe ka ihu o na ,* kauha.e o Ierus<leu>a hou, pe* .- nei;

“Ina he hiv» o Nawahi n > ka Ahaolelo o ko Hawaii Paoaina no ua inakahiki ho 20 a oi i hala ae nei. alaila, ua ht>oiaio maoli mai nei oia iaia iho no ia kowa loihi o 20 maka1 hiki—he kanaka oia i holopono olo kana mau hana ma na ano a j\au —he holopono ole ma kt>*na ano lunaraakaai[ J>a]nanahe holopono ole nia kona an>> loio—holopono ole nia ko ano | oihana waiwai—a he holopono ole ma kona ano kalaiaina kalaikiil lahui." 0 keia ka Mr. Rosa }>ane ■ pookela lv*a o ke kalaiaina oiaio maluna o ka paj>ahele o ka Halo Ahaolelo o 1890, a aoleo Nawahi i aa aku e pai<> a mil i no kana mau olelo palaualelo o ka paakiki kuhihewa a me ka naau pokeheo o ka manao huhewa i na {\»li o Kalalau.