Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 36, 7 September 1901 — MALAMAIA KA LA HANAU O KA MOIWAHINE ME KA NENE-IHIKAPU. Kahe-a-wai na Makaainana i ka Ike Alii Piha-u o Wakinekona, He Mau Iausani i Hiki ae e Ike ia Kalani Aimoku. [ARTICLE]

MALAMAIA KA LA HANAU O KA MOIWAHINE ME KA NENE-IHIKAPU.

Kahe-a-wai na Makaainana i ka Ike Alii

Piha-u o Wakinekona, He Mau Iausani i Hiki ae e Ike ia Kalani Aimoku.

Me ka pauwai i hooulumiihie faie ia e ba haooli «o na hiooa o ka la īke u!ii niaī o ILiiUoi, pela Ke Aloha Aika e oili pulelo aka eei i keia kakahiaka "me he ahi' kaa ala no Aneki" e hoike a'kn ana imua o na tansani o kona Hiaa makamaka heiuhela i ka nu kaaoh o ka la 2 o Sepatepaba i hala iho ia. E like no me na mea a makon i hoike aku ai oo ua la īke ali) nui ala o Kalaūi pela no na mea a pau i ike maka ia ma ia la. E like me oa poa i hooma-u ia e na kala o ka po a i mohala ae 1 na hara poniponi oia eha kakahiaka, pela no na hiona o Kalani i loaa aka ai i kona man makaalnana aloha alii oiaio ma la kakahiaka nui, ka poe i kipa maa aka e haawi i na hoomaikai i ka mea nona ka la, me oa wahi makana i loaa ia lakon. <0 kekahi o na hiona ilihia ī īkeia aku ma ka hora ehiku oia kakahiaka aa kai ae la he huakal o kekahi maa makaainana o ke alii, he poe makuahine aloha ai na oiaio no ka īahui, e kamoe ae ana maWaho o ke alauni a koino Hiai la ma ka puka pa o kct aoao Ewa o Wakinekona a iehe la aku la ka poha aua mai o ka leo o kekahi o lakou e hea mui ana he mele inoa no ke'lii ma ke oii, auwe! he mau miuute ia no ka iiihia e hiki oie ai i na waimaka ke paa īho, ua kahikoia lakou me ! HH aahu keokeo, a mi ko lakoa maa lioia pakahi e paa|ana feelaa" me keia he mau mea hookupa na ke alii. |Mamua o keia huakai ke kanaka e aaaino ana i ka mamaka

! puaa i knluaia a me-a, onameaaku | e koi me ka umeke poi, e laa , ka moa i puholoholoia, ka i'a la | walu, p'jmu inamona me, ka nioi, | ke ko, ka maia, ka awak a me iaa ! kihene lei. Ūa hoolala ia keia mau hana a!oba alii oiaio malalo o na aiaI kaī ana a ko makou mau hoa ! nhai a holo o neia mea he aloha | i ka uina, kekahi o na koo ikaika o na hana aloha ainu a pau a he mau makuahiue aloha lahui oiaio hoi, oia no' o Miss Han'aka Halr<ima a me Mrs. Einī Mileg, * me kekahi maa lede e ae i huipu me laaa ma keia hana aioha. Na keia mau mea i lawe mai i na hoomanao wulohia o na la i aui aku la, h halīalia mai la ke aloha o na la oiai lakoa na alii aimoku e neho ana iluoa o ka noho moi o Hawaii nei. Ea hele a ke kauaka nui ke kanaka iki a me na makaainana me na hookapu o keia ano i i?a ike alii. O kekahi keia o ka la maka kannka i ikeia, ua piha pu ka pa holeokoa o Wakiuekona i na maaaainana Hawaii ponoi a me na lahui e ae; ua hke m.e na pua ulu nahale o ke kuln e pua mai aua iloko o ka nliuii o na lau nahele, pela ka haiamu ana a ka lehulehu e maaloalo ani malalo o ka malu o na lau laau o ka pa alii o Wakinekona mai ke kakahiaka mai. Ma ka hora 8 a. m. i hiki ae ai ; ko • - 4 o ka hoohano- j ha:, ; a ; fe; auaa o Kalani; ' o ; ; I f ia mai ma ia ; j ka ua mele iifaa ij ke ī : o ke aiipuiii i \ ō ;l a o lokoio ka

pn a rce N»sbo'ōXe-a!aani me n» , pop. mHknikiii, Ma k>i hor» S oin kHkaLĪHka i I WeLe mua iii ai ku i uiii uu ua I pjō6 i kouom oo ka paiDH pu afia i aiH k« alii tna h aina kakHhink.* oia la. Mawuho o ka. laoai ina ua aoao o ka puka o waeuii kpi« i e ku «loa he naau kahili nui hnln nlaula e!ua, a aaii ka aoao ō keia mat» kahili e kn aūa keknlai man keonimauu opio aie ua Ahuula liuln keokeo i okomoia m« ka buln niaula. O ka rami ika alli, ua hoon.'oi i* ia ma m kaīili unodi e ka aia» ma Da aoao mal ka paka komo aku, a i hoowehiwehi pu ia ue oa lan maile ala o ka aka • Kuu aou a mai ka alaa mai ma ka hikina a ka la, a me ko kā ama ka* ili la i ka uole o Lehaß; o ka maila aala ko Panawa, a o ka mokihaua ala kupaoa'lioi ko Kahihikolo me na hala ō Naueikekai. '• ..■■■■;•':■; Ma na aoao o ka ooho o kē'lii • n«ho ai, e ku aoa oa kahih hulu Oo melemele 1 haku noeauia me ko laua mao uauaiua kū ī ka eehia a me ka hoanoauo e hoike maoli mai ana no i ke kapu a me ka iiihia o lakon na 'iii mai ka po mai, na mea e hele loa aka nei e naiowaie mai luna aku o na papailna aloha o Hawail. Mahepe mai o ke'iii e ku hoohanohano mai ana kekahi mau iede opio ui nohea oia o Miss Maunakapn a me Miss Etbei Wbitting i kahikoia me na Abu ulh a me na iei buiu ma ke poo; ma ku iaua maa aoao e ku aua kekahi mau keonimana 'opio j me na Ahuuia e paa ana ī na ka | hili. I O keia mau mea a pau he ku i\ ka ilīhia ka ike ana aku i ke ati! ' e ku kiiakiia mai ana iwaena o | keia mau mea nani a pau, me he i ia ma ka makou hoohalike wale | ae iioko oia mau tuinute ua iike j iho ia paha mo Laieikawai ke | alnwanine o Paliuli e hoolai mai j ana iluoa o ka ebeu o aa manu, | pela iho ia na hiona uiumahiehie { oia wa, J Mahope o ka pau ai:a o keia . ? I

! ik* alii kuhnhinka. ua ! uiKi ia ke alii e iho mui lo !:a luimi e ks> Kcikiri alii * me ko k»jit> j alii Ake» Mr. a roe Mre. j!i n»e ka hhulehu e kai aua. ka j Uoai uhtibiua i hooi&akaukauia e j q* kaliu poooi o ke alii oaaiaio o | o* Loopouopooo tuaiau woa a Mrs | W»keki ileleluLe, i kokuuia e | llrs. KxuHni Aea ame Mrs. K,a- . iuauwali* Paiko. ! N«i ni> po® kiekit a | i keooia, a ua hiki ae lakeo apaa j qo ka pA?Qtt pu aoa mt ke>lh bq& j,oai "«in» kiikahiaka atix aU" o k& fa»D»»n o Kalani. 5b uani k«jīa Uu»i «bitriina uui 1 hoopuuiia me na lole ulaula a keokeo i huiaa moe lola īa, & ua hobola la hei ka lanai* holookoa me ka moena wale no. Nui ua ui like o!e i ike ia oaalana o {ia - paknukau a pau no lakou ka nui h« eono, a o ka hiku uo hoi ka ke alii pakaukau. He 5 nani na xaea a pau, a he mikioi hoi ka . hoouohouoho ia aua o na naea ai o kela h me keia ano, nolaiia, ua ai na mea a pau a ua lawa, aohe liuaolelo e ae ma ka waha o ea uea » pnu, he hookahi wale na he "mahalo." I ka pau ana o keia papaaiua mua, ua kahea ia ka lehulehu o na makaaij2aua a.pau o ke 'lii © heie e ai, a mahope o keia matia* wa i hookuu ai ka ike alii o fee a hoi aku la ke alii e hoomajba i loaa iki kona wahi wa e lioomakaukau houai laiauo ka ike &lii uui oia awakea. O kii Mea Hanohano £dward K. Lilikaluni ka hookipa o keia la ike alīl nui niai ke kak*« hiaka mai u hiki 1 ka auina ia» aU oia e ku makaokau mau aua 1 Joa wa h pan no ka hookipa aoa | aku i ka lt;hQl6hu tue kona ; kulaua hiehie, e kuuwelu aiia ma ikona umauma na kea hoohaao- ; haoo like ole o ke au moi. [ ka puka komo e ku ana ke a!ak|ij o ka laliui ke Sanatoa B. Jtalau« okalani no ka hookipa aua uiai 1 k* iehulehu e koino ae iloko o ka

romi ike »ln, i koka» pa !a e ka maknahioe o ka lahoi, Mrs Nawahi. I ka hiki pono aaa ae i ka bo. ra 12 m. o ke awakea, a!a hoi, leholehu ō holomokn mai aoa uie he kalie ana la a ka wa! jue ke Kke uut e ike koke mai i aa maks alohA o ko lakoa Makiiahioe Alii, aa hele mai Wi o loko 0 ka pa holookoH ia wa » piba-u 1 ca makaainaoa ponoi o fee 'Lii, na kaee, ua wabine, Diai k'a prsr" ut a na hapaoea, mai ea opio a oa keiki liilii ai waia. I ka wa i 01 ii mai ai ke mailoko mai 0 kona romi m.oe, o» puka mai ia mamua ooa ea mea e lawe «oa 1 oa kukui » mt o« pulooloo * ko īho la mamua pouo o 1-p. alo. Ma ke kahoa malalo loa e ka aua na mea ia laua ua koikui me ua Ahuula, mAlona mai o laoa i ka hoomaka aoa aku o ke alapol pii e iho, malaiia 1 kn ai na mea 0 paa ana 1 na poiooloo me ko laua mau Ahuola do. A loaa naai la kela uoau kahlili dui ulaola e ku 1 ana ma ka lanai ma na aoao o ka puka komo o waenakono. I ke Aiii i hele ae ai oo kooa wahi 1 hoomakaakaa ia, 1 ukali ia mai e oa lede a me ua keooi* mana ©pio o bē alo ahi. 0a ko hoohanohano mai la mahope o ke koa o ke Aiii ma kahi o oa kahili hola Oo i kakoluiaai o Mk» Myra Kekaakaualani Heleluhe a me MlBB Liliao Kalahiki Kamohailani me ko laaa mau Ahoula a me ua iei hulu i ke poo.' Ma ko laoa mau aoao e ka aoa na keonimana opio Jo»eph Kaiponohea Aea a me Johu Lamakl Aimoko me ko laua mau Ahuula Silika loihi i haua maiau Sa me ka pahoehoe meleoiele i okomo ia me ka stlika eleele a me ka ulaula, me na hoailona mahioa hoaka eleele e kau aoa m»hope o ke kua, a ma ke alo hoi he mahioa hoaka i haoa ia me ka silika ulaula. Anwe! He ku jnaoli no i ka naui a me ke eeLna ua hiona i ike maka ia aku mai la. I ke kupono aoa mai o ke 'lii mamaa pono o koua wahi 1 hoomakankan ia ua lohe ia aku Ia ka poha ana mai o ka leo o Mr. Edward Lilikalam me keia mau huaolelo: E na makaaioaoa alo ha o ke Alii, ano, ua wehe īa ka ike ahi i keia wa oo ka lehulehu e komo mai ai. Iloko o ka manawa pokole ua piha pu a hookeke ka rumi ike aln, ua hele a pili ke ku a na kfto*ka o kekahi mihope b>kh o kekahi, ua like ka oee ana o|'ke aoaioa ia w» ma ka uiakou §k>Qmaopopo aku me he poe fa ala 0 hookui aua 1 ka maka ha td ua mea he yiha maoli no, "heM'ke

I , - ■ r ■ . . • f ' •iJ ! I li'ii »i» Wil 1 •>!)«•»»» i IJ 'l i 114 <■ k.i i Jjiii ) jk<i ti,xr,i <)](' i;i Rj;ilo U<> (, hiuinnp* nm\ rnai i; o ko . I Aola makoa e A%9Dft wa!e aku I «ea, elike paba hoi me atTo maa ī o 'neii mfta he nopep»» e b!e!oi.i ai, ! he aaea haaoo'ii hooooioui w»1o ibo ao V» nopepa. Aole pel&, o ka lehuleho oo i bikl kifio ae a. ikeeoaka i keia mau mea a makou e kamailio nei ka ba | noakoa haaoo!, aka, hē m"ea oiaio i maōli Do, i Ua hiki ae ma ia wa ka pnali- ; koa HawHii oo ka hoohaoohano : ana i ka la hauaa o Kalam Aimoi ku e aiakai iaaoa e ko lakoo KaI pena Mr. Nahori Hipa, (kekahi o ! aa koa kaiiiko o ke aU Moi) t>a p»iole+»ai ia lakon mai ka | paka pa m&!, * k« laiaa iho !a I mamua o ka Homo Alii o Kaiani me ka haawi ana mai i ko lakoo aioha uo ke 'iii » faaii faoi aku ia. l O ka pu« ka hoi i koaao » | ka wa i web« i* *i © k* ike aiii i eni. oia ao ka kukai» k» Ahahoi Kokua Manawalea a na Wahiue o ka hoomana o ua L* Hope, ua k»hiko ia iukon me na aabu keokeo | waie no, a mamua pooo o keia huakai uui a neia mau makuahiue Hawaii, e alakai ia ana la e ko iakou PereBideua Mrs. Anua Kan- ; lukon, kekahi o na makanhioe o ka Jabni, e hil ana ma kona lima | ka lakou makaua lei ho Kalahi. j Da hikj pu ae aoa keia wa | ike alii na poe keiki H«waii ponoi o ka Hui Pana i kooio iioko o na hana o ka ia nui o na poe "Limahaoa" he hookahi hanen me kanaiima ko !akon nni e ala- i kai īa ana • ko lakou Poo Komifce Mr. Wiiliam Kamaii kekahi o na Keiki Hawaii aiohaaiua oiaio e paa ana me kekahi mau Hae Hawaii me Amerikamamua poūo j 0 keia huakai. Ua komo pu mai maloko o keia alnka o ka wa ike ahi na hui e ae he nai, a me kekahl poe keiki o ka "Hai Pooia" a me k* iehuiehu nona ka heluna i aole paha e emi īho malaio o ka eha a ehma tausani. Hewa i wai na mea he kauaka uia kela la, Ma ka hora 2:30 p. m. o ka au; ina la na maiama hon īa ka ike alii no na haoie waie no & me kekahi poe Hawaii kakaikahi i hiki ae, oia anaina piha no ia, malaila ae kekahi mau iuna aupuui kiekie, ka Lunakanawui Estee o ka Aha HookolokOlo Amenka a me na Lunakauawai o na Aha Kaa'puni a me ha poe maka hauohauo e ae he nui waie i hiki ae i kono ia no ka paina awakea. Mahope oia wa ike, i hele ai na mea a pau uo ka lauai ahaaina. He nui na mea naui i ikeia ma keia ia me ka mahalp ma ka waha o na mea a pau. Ua hoomau ia ka hea inoa a me ke oli, mai ke kakahiaka uoi uiai oia laa po. Ua nui no hoi ka hooiuauawauui o ke'lii i keia ia hoolokoa; hoihoi man kona maa heleheiena alume na miuoaka waipahe, aole ī hoike mai koua mau nauaiua i ka m.Hlahiluhi, aka, ha uiumahiehie j lu.lU, Nolaila, o ka Ke Aloha Aixa j pule mau, e hooloihi ia koua uiau 1 la o i>!s ola . ana a kolopupu, a | hauuiakaiole, a ka i ke ko ko a j kau i ka pua unoune, o ke ola !a

>» f<e Akua. M;i k;i anao hol o ka waliuol«!r) a U i liiiiui, Laawi tk*j nei inal'ou i koii l * «loha pumnh'*tm n rno tm lioowuikal pale- ! na o!q f keou rirau ho»i , oa 1 raftlin wat i kuaa uwaīo Ie», ! a « hoipo «e ma fca hoike »ua i ! fea lakoa aloha a makee alli olajio. • j Ua hi-k! aole aku r»o. aa na tal j ke Alii, aka, oa kakou ponoi n» ellke me ni hoakaka aoa a k# kakou moo'elo kahiko. Se alna | Alil o' Hawaii * a me kona lahoi | mai ka po tuai\ rrtai ka hookuma | mua loa ia aun o ko kakou mav |Faemoku. Haeau ia ka aiiia, j hauau uaAlii, hauau na kanak* . mai ka po mai.