Ke Aloha Aina, Volume VII, Number 48, 30 November 1901 — Page 6

Page PDF (675.91 KB)

This text was transcribed by:  Kahikina De Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA, POAONO, NOVEMABA 30, 1901.

 

Ka Huakai Kaapuni Honua a ka Hooilina Alii o Pelekane

(Kakauia e Morrison Pixley)

(Hoomauia.)

 

            Aole wale no lakou ka huakai a ka Hooilina Alii o Pelekane i kipa aku ai malaila, aka, no ka makaikai pu ana no ia i ke kahua i manao ia ai no ke kukulu ana i na pukuniahi ikaika loa i hiki ke hoolele ia aku ko lakou mau poka a hoohamau aku i ka waha o na pukuniahi o Sepania e hamama mai ana ma kahi aoao mai o ke kowa o Gibaraleta, ka papu hoi nana e hooweliweli i ka papu kaulana o Pelekane.

            O ka elua o na awa a ka mokualii Ophir i kipa aku ai oia no o Malta ke kahua hoolulu o na mokukaua o Beritania Nui o ke Kai Waenahonua. Maanei i hookuu aku ai na mokukaua i ukali pu mai ai me ka mokualii mai Enelani mai no ke kiai ana i ko lakou haku alii, a kaa aku la ka Hooilina Alii malalo o ka malama ana a na mokukaua Beritania o ke Kai Waenahonua.

            Ua lilo ia he la nui no ke kulanakauhale o Malta mauka o ka aina a maloko o ke awa, a ma ka po ana iho ua hoomalamalama ia ke awa holookoa e na tausani kukui uwila e aa ana ma na kia o na mokukaua like ole a pau, maluna o na oneki a haule loa aku iluna o ka ilikai. Ua malama pu ia he kai huakai nui o na kii hoomakeaka o na holoholona like ole i hana ia e kela a me keia mokukaua. He mau kii welu keia i hana ia e like me na holoholona, a na ke pena i hoohalike loa aku e like me na holoholona pilikua me na kukui e hoomalamalama ia loko o lakou, a i ka wa a kela a me keia kii e maalo ae ai ma ka aoao o ka moku alii aole loa ke Duke a me ka Duke Wahine o Ioka a me Cornwall i hoonele aku i ka haawi ana i ko laua mau leo hauoli i kookuaia e na poe o luna o ka moku.

            Ma ka la 30 o Maraki ua hoea aku la ka Ophir i Suez, a lele aku la na alii no ka makaikai ana i ka aina o Parao Aigupita kekahi o na panalaau o Pelekane, ua kipa pokole pu aku laua ma Adena, Arabia. Ma ka ka la 12 o Aperila ua hoea aku la ka huakai alii i Colombo, ma Ceylon. Malaila ua haawi hou ia kekahi kai huakai. He kii elepani keokeo ke alakai ana i ka huakai a mahope aku ona e ukali ana he kanalima mau elepani ola, ma @@@@@@ huakai ua malama ia iho la he ahaaina nui.

            O kahi a ka Ophir i kipa hou aku ai oia no o Singapore, Inia. He panalaau keia i lilo ia Pelekane i ke kuai ia mai ka moi mai o Johore, Inia, i ka 1824. He wahi hoolulu keia no na pualikoa o Pelekane ia wa, aka, i keia wa nae oia kekahi o na kulanakauhale kalepa nui o ka honua nei. Ma keia wahi i kamoe aku ai ka huakai a ka hooilina alii no ka Emepaea o Auseteralia, ma ka la 6 o Mei, ua komo aku la ka Ophir iloko o ke awa o Melbourn iloko o ka hanohano nui, a mahope o ko na alii ike ana i ko laila mau nani ua hele makaikai aku la laua i na kulanakauhale o Brisbane, Sidane, Aukelana, Welinetona, Dunedin, Hobart, Sasmania, a hoe loa aku la i Adelaide ka hopena o ka huakai makaikai i ka uluwehiwehi o Auseteralia i ka la 6 o Iulai.

            Mai Auseteralia aku ua kamoe hou aku la ka huakai alii ma ka moana Iniana, a hoea aku la i Mauritius ma ka la 4 o Augate, mailaila aku no Natal a me Cape Town ma Aferika Hema a hiki aku la i keia wahi i ka la 16 o Augate. Mai Aferika Hema ua kamoe aku la ke alahele o ka Ophir no Canada ma ke alahele aku o ka mokupuni o St. Helene, a ma ka la 14 o Sepatemaba ua hoea aku la oia i Quebec, i ukali ia e na mokukaua Beritania Diadem, Niobe, Tribune, Quail, a me Indefatigable.

            O ke anaina ike i haawi ia no ka hooilina alii ma Canada Farani he nui ke ohohia ia. Ma kekahi wahi ua hoaahu ia na keiki keiki kula he 750 iloko o na aahu like ole, a i ko lakou wa i lawe ae ai i ko lakou kulana maluna o kekahi kahua paikau ua hoohikilele ia na malihini i ka ike ana aku i ke kii o ke poo o ka hae Beritania e waiho moakaka mai ana, mai na waihooluu like ole mai o na aahu a keia mau keiki e komo ana i hana ai.

            Ma Montreal ua haawi aku ka Hooilina Alii he haiolelo ma ka olelo Farani imua o ke anaina i akoakoa mai, a ua lilo kana mau olelo i hai aku ai imua o na Farani i hiki aku malaila i mea e hoopiha loa ia ai lakou me na manao hauoli o ka makahehi ame ka haaheo nui no ka lakou olelo makuahine i aloha nui ai. Ma Ottawa ua haawi pu ia he mau anaina ike nui, a malaila i kau ai ka hooilina alii maluna o ka waa ilikini a holo aku la maluna o na kahawai e kahe ana me ka ikaika. Mahope o ka ike ana ia wahi ua kamoe loa aku la laua huakai no Vanekona a me Vitoria, a i ka ike ana i ko laila mau @@@@@@@ a malaila i loaa ai ka Ophir e kali ana no kana mau malihini kiekie, a maanei i pau ai ka laua huakai kaapuni honua, a kamoe aku la ka huakai a na alii no ka home me ka peu pono ole o na panalaau ika ike ia e laua, aka, ua pau nae ka manawa i haawi ia no laua. O ka hooko ia ana hoi ia o ka makemake o ka Moiwahine Vitoria i make, i upu ai na kana moopuna e lawelawe aku ia hana. He mea oiaio, ua wehe hamama mai na panalaau a pau o Beritania i ko lakou puuwai no ka malihini nui i kipa aku i o lakou, a aole hoi he wahi i nele i ka haawi ana mai i na leo ohaoha o ka hauoli.

 

NA MOKU I POINO ME NA OLA HE LEHULEHU.

 

            Iwaena o na tausani o na moku i hoi aku no lalo o ka papaku o ka moana me na ola he lehulehu wale o keia mau moku malalo iho nei na moku i poino me na ola he nui hewahewa maluna o lakou e paa nei ma ka moolelo o ka honua nei.

            O ka moku Royal George i ili ai mawaho aku o Portsmouth, ma ka la 29 o Augate, 1771, ua aneane e hiki aku ka nui o na ola i make i ka 1000. O ka moku Queen Charlotte i pau ai i ke ahi ma ka la 17 o Maraki, 1800, mawaho aku o ke awa o Leghorn he 703 ola mailoko ae o ka heluna a pau maluna ona i hoi pu aku me ia no lalo o ka papaku o ka moana. O na mokukaua St. Geroge me 98 pu, Defence me 74 pu a me Hero i ili ai ma na kapakai o Jutland, no lakou ka heluna o na ola a pau a lakou e lawe ana ua hiki aku i ka 2000, he 81 wale no i pakele mai, ma ka la 24 o Dekemaba, 1811. Ma ka hookui ia ana o ka Princess Alice e ka moku Bywell Castle maloko o ka muliwai Thames ma kahi kokoke i Woolwich, a i holoaia ma ka la 3 o Sepatemaba, 1878 mawaena o 500 a me 700 ola i poino. O ka mokuahi Atelanika o ka laina mokuahi Hoku Keokeo i hookuu ai me ka puu pohaku Meagher Rock he 560 ka nui o ka mau ola i make, a he 442 i pakele mai, i huipu ia me ke kapena.

 

HOONAUEUE OLAI MA RUSIA.

 

            Fifbis, Rusia, Nov. 15, Ua kipa hou mai la he mau hoonaueue olai ma Erzeroun. He kanalima ka nui o na hoonaueue ana, a he umi o lakou i ikaika loa. He 22 poe i make a lehulehu wale na hale i hoopoino ia. Eia na poe o keia kulanakauhale ke moe nei iwaho o na kula akua. O na @@@@@@@.

 

HALAWAI HE MOKU LAWEKOA AMERIKA ME KA ULIA POINO.

 

            Nagasaki, Iapana, Nov. 15. O ka moku lawekoa Amerika Hancock ua ili oia ma ka aoao hema o ke kowa o Shimonoseki a aia ke paa la malaila. O ka papaku nae o lalo he one. Aia ke haawi ia he mokukaua Geremania i na kokua ana iaia.

            O ka Hancock iho la ka ekolu o na moku lawekoa Amerika i halawia me na ulia poino ma na wai o Iapana iloko o keia mau la pokole. O ka mua oia ka moku lawekoa Seridana a maluna ona e hoihoi ana oia he mau haneri koa Amerika a me na hoa o ka Ahaolelo Nui i kipa aku ma na mokupuni Pilipine, a ua hookaulua ia iho kana huakai ma Nagasaki, Iapana, ma o ka poino ana o ka iho e hookaa ana i ka epaepa. Ua hookau ia aku kona mau ohua maluna o ka moku lawekoa Warren no ka hoihoi ana aku no Amerika Huipuia, a ma ka la 3 o Novemaba i haalele aku ai oia ia Nagasaki. He elua la mahope iho ua hoi hou aku la ka Warren no Nagasaki me kekahi poino ma o ka hookui ana me kekahi puu pohaku maloko o ka moana. Ua haawi koke ia he kauoha pupuahulu i ka Hancock no ka holo ana aku i Nagasaki mai Manila aku no ka lawe ana ae i na ohua i houlolohiia, a ua manao ia ua haalele oia ia awa ma ka la 13 o Novemaba no Kapalakiko.

            O na hoa o ka Ahaolelo Nui maloko o keia huakai oia o Senata Bacon o Georgia, me na Lunamakaainana Mercer o Neberasaka, Smith o Ilinoi, Burleston o Texass, De Amond o Misouri, Driscoll o Nu Ioka, Gaines o Tenesi, Green o Penesalevania me Weeks o Mikikana.

            Wasinetona, Nov. 15. Ua hoouna ia aku la he kauoha maloko o ke telegarapa e ke Keena Kaua i keia la, e hoike aku ana i ka Luna Hoolako Amerika ma Nagasaki e hoomakaukau i ka Seridana no ka hoihoi ana mai i na ohua o ka Hancock.

 

HOIKE HUI O NA KULA SABATI O KAUAI KOMOHANA.

 

            E hoike hui ana na kula sabati o Kauai Komohana ke hiki aku i ke Sabati la 5 o Jan. 1902, ma ka luakini o Waimea, hora 10; a enei ka hoonohonoho ana:

 

Kula Sabti o Lihue, Haawina o Okatoba 1901.

Kula Sabati o Koloa, Haawina o Nov. 8 a me 10.

Kula Sabati o Hanapepe, Haawina o Nov. 17 a me 24.

Kula Sabati o Waimea, Haawina o Dekemaba, 1901.

                                    W. ELLIS,

            Kahu Kula Sabati Nui o K.K.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@