Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 1, 4 January 1902 — Page 8

Page PDF (704.37 KB)

This text was transcribed by:  Kiara Puakenamu Leong
This work is dedicated to:  Lawrence Vieira

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI 4, 1902.

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

NO

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

Ka Makaikiu Kupaianaha!

MOKUNA XXVII

Pehea ka loihi o kou inaina e ke aloha? – E make, auhea kou hueloawa? – Kuu Silevia e! ahea oe maliu mai?

 

Auhea oe, ma ka inoa o na lani kiekie loa iluna lilo, he kane wale iho no oe na Silevia ma ka inoa, a o kou kulana koi mai maluna ona aole loa ia e loaa, no ka mea ua hoowahawahaia oia e oe.  Ua aloha aku au ia oe me kuu puuwai apau, kuu uhane, kuu ola, ame kuu kino holookoa; ua haawi lilo aku au e kauwa malalo o kou aloha, aka o oe nae ua lokoino mai ia’u nei.  Ua kiola mai oe ia’u ilalo o ka lepo a haalele mai la hoi ia’u maluna o keia ao akea me he wahi wahine makilo la.  O, e na lani!  E hoi hou anei au me ke kanaka au aloha ai, a o ka mea hoi nana wau i kumakaia?  O, e na lani!  O oe ame a’u wale iho no ka i ike i ka mea huna o loko o ko’u puuwai.  A, kuu kane, e hookaawale ia kaua e pono ai, a e mau ke o ana o keia inoa kane a wahine ma ka olelo ana.

O keia no kukala o ka hoole maopopo loa a Silevia i ke kanaka nana oia i kumuhaia.  Aka heana na olelo pale ma ka aoao o ua kanaka haalele wahine la ame ke aloha wale iho no ma ka lehelehe?

Haliu ae la kona mau maka ma ka paia, haloiloi mai la kona mau waimaka, a o ka leo ehaeha ame ka walohia o ia kana i huai ae ai i ke akea:

Auwe ka lokoino, kou aloha ole hoi o na aloha ole.  Pehea la ka loihi o kou inaina ana e ke aloha?

Ae, e Silevia, pehea la ka loihi o kou inaina ana a pehea hoi ka nui o kou hoomau ana i ka huhu?  A maluna o keia honua a’u i kaahele ai, aole loa he wahine puuwai paakiki hiki ole ke wawahiia e like me kou.  O ka paakiki o na hao kila a me na pali pohaku manoanoa ua hiki laua ke okaoka liilii i na poka pukuniahi, aka o kou puuwai, aole.  I na la a ke aloha e lana a e hoopiha ana i kou puuwai me ka ipu uwila o ke aloha, ua kanaenae mau ae oe – Kuu aloha i ka wehi o na pua, ka ipo hoi i na launahele, au e poina ole ai i na hoomanao ana ae,

He elua wale no kaua

I ka hana a ke aloha

Aka, mamuli o na ulia kuhihewa a’u i hana ai ua kaawwale ae la kaua a i ka la a’u i moeuhane mua ole ai aia ka o ka hewa a’u i hana aku ai maluna ou, ua lilo iho la ia i laau hahau nana e hoehaeha mai ia’u.  Ua hoao au e huna i keia hewa mai na maka mai o ko ke ao holookoa, aka ua ko ole a ua ike oe i ka hopena o ia mea.  Nolaila, ua hoi hou mai la au iloko ou me ka mihi, a o kau p@nai hoi keia i hoehaeha mai nei ia’u a me he la o ka hooko ia ana paha ia o ka ka buke nui, aia a pau ka’u anai ana, alaila a@ai mai oe.  Aka, he mea ole ia mau mea a pau ina eia no me oe ke aloha o kau kane, a o ia ka’u i noi aku nei.  Pehea ka loihi o kou inaina ame ka hoomau ana i ka huhu o ke aloha?

            Alaila, me ka leo wiwo ole pane mai la o Silevia:

            Kuu puuwai ame kuu uhane o ke aloha, ua haawei aku au ia mau mea a pau ia oe.  A heaha kau i haawi mai ai ia’u i ka wahine nona, ke alooha i pauleia aku me ka hilinai maluna ou?  He lokoino, a he ehaeha.  A ke ninau aku nei au, pehea ka nui o na la ame na makahiki au i hana lokoino ai ia’u  Ua hea akua u ia oe me kuu leo aloha “o ka’u aloha ame ka’u ipo oe i ka wehi o na pua ame na lau nahele aala” a kaua i hoohala ai i ko kaua mau aloha iloko o ka hauoli, aka, o oe nae ua hea mai oe ia’u me ka leo lokoino mai Barae mai me na huaolelo mulea o ka awahia e hoole ana aole ka owau kau wahine.  A iloko o ko’u mau hora o ka ehaeha kahea ae la au maluna o na eheu o ka makani, uwalo aku ia i na paia piuiu o ka lewa, noi aku la i ka lokomaikai o na lani, kulou iho la hoi maluna o ko’u mau kuli a hoomanao ae la no kuu Ailiki Lema, kuu Ailika Lema hoi nona au i poina ole ai i ko’u aloha.  O ka ono a ka ai, na hauoli ana o kuu mau la opio, ame na nani o keia ao i haawiia mai ia’u, ua kipaku aku la au ia lakou me ka hoonaukiuki nui a hookeai iho la au e make i ka olioli a kou aloha lokoino, a o ka wai akika k@ili poniuniu o ia ka ai ame ka wai a’u i manao ai na kona mana me kana ikaika e hoomaona mai ia’u iloko o ka opu o ka honua.  Ina i ae mai na lani, ina ua lanakila na diabolo o kela aloha pupule a hehena o’u a hookoia ka ikaika hoohana o kela wai akika.  Ua hea a ninau aku au i ka make aia la ihea kona hueloawa?  O ka leo nae i pa-e mai ka lani mai ma o kona anela o ka manaoio—Thou shall not die!  You have many years yet to live and revenger thy betrayer.

            Nolaila, ke ola nei au he wahine mare ma ka inoa wale no, a o na la o ke aloha pilpaa ua pau ia me ka hoomaopopo hou ole ia.  Owau io no o Silevia Lidona, a@o oe hoi o Ailika Lema me Haku Danekota i huiia

            Ah! its a very hard case, a very hard for me to ask.  Have pity on me.  Aole io no ou puuwai aole hoi kela aloha iloko ona.  O na hewa ame na kuhihewa i hanaia i na la i hala aole anei ia e hiki ke hoopoinaia?  O ke aloha me ka oiaio o ia wale no ka mea nana e hoouhi aku ia mau hewa apau iloko o ka hoopoina, aka ke hoole mai nei nae hoi oe.  Alaila, pehea hou aku la auanei ke loihi o kou inaina e ke aloha?  O ka make anei ka palena e hoopauia ai?  E ka Make, auhea kou hueloawa?  Ae, e ka make, na oi aku kou ale ana iho ia’u iloko o kou hale a hoomaha ae i na iuni ame na ehaeha o keia ola ana.  Aohe hoa’loha e ae no Danekota e hoomaha ae ai, a e kuu Silevia, ahea oe maliu mai?

            O, kuu Silevia, ahea oe hoolono a maliu mai?  O ka’u keia e nonoi aku la ia oe, a heaha ana la kau pane lokoino, a pehea ana ka loihi a kou inaina e hoomaau ai, alaila pau ae?  O ka la hookahi a kou inaina iloko o ka huhu ua like me na makahiki he tausani, a o ka makahiki hoi me he noho ana mahao ia a kali uiha no kona hookuu ia.  Nolaila, e kuu Silevia, mai hookuu a haalele mai ia’u me na noonoo uiha.

            Ahea la oe e ke aloha

            Ahea la oe e kuu hiwa

            Ahea la oe e kuu mea a pau

            E huli mai ai a hoolono

            A maliu i ka leo o kuu mihi

            Kuu aloha, pehea kaua

            Ma o ka lokomaikai o na lani ua hoike aku au i ko’u mau ehaeha a pau, ia oe, a pela hoi oe i kou i hoike mai nei imua o’u, alaila heaha ka olelo pono na kaua e kuka ae ai?  E hoole mai ana anei oe ia’u?  Aole loa kaua pela e pono ai, e noho iloko o kuu aloha a pela hoi au iloko o kou a na ka mana o na kahikolu e hoopomaikai mai ia kaua, a ina pela iho la e loaa ai ia kaua ke kuikahi hou ana, alaila ahea la oe maliu mai?

            He momona a he mikomiko maoli no keia mau olelo uwalo a ka Haku Danekota imua o kana wahine e hiki ole ai i ka paakiki ame ka uahoa o ka naau ke hoomau aku ia mea he lokoino a he aloha ole.  Aka, no Silevia nae me kana mau olelo o ka hoole e ike mau ia nei he keu aku a ka paakiki ame k@oolea au paha e ka mea heluhelu e olelo iho ai he wahine puuwai kupaa maoli io no oia e hiki ole ai ke luli i ka makani.

            Aka, ina paha he Akua kaua ma ka hiki ana e ike i na mea huna iloko o ke kanaka, alaila e hiki no ke oleloia ae o ke aloha o Haku Danekota, aia ua ulu, na kawowo a ua ewe paa kona mole iloko lilo o ka puuwai o Silevia, a o kela mau huaolelo hoole ana o ke pale no ko laua hookaawale ia aole e pili hou ma ke ano kane a wahine e lilo ana ia he mea helelei wale e like me ka puna a pela auanei o @@@ ai na mea i oleloia –

            Ko kino ka i paa i ka ole

            A he ole wale no i ka leh@leh@

            Luhi makehewa oe ilaila

            Ina ke aloha he ai liliha.

            Ae, aia maloko o ka mea ana paona o ko Silevia puuwai e ike mau ia no na degere kaumaha o ia mea he aloha e hoopoluluhi iho ana me ke koikoi nui no kana kane.  Alaila no keaha iho la ua ui nei i manawa ino ai i kana suita o na @a heu ole.  E hoea a e hiki mai ana no @e la e hoi hou ai ke aloha me ke aloha a komo iloko o ka i@@ka ma@a o ka mahina meli elua.  Aka ahea la ia manawa a pehea la ka loihi o ka inaina e noho ai iloko o ke aloha maliu ole o ka wahine, a Haku Danekota i hea mai ai me ka walohia – Kuu Silevia Aloha! ahea oe maliu mai!  E ka make, ua ike anei oe kou hueloawa?  Ahea o Silevia maliu mai.  A e ka lua, ke ike la no anei kou lanakila.

 

NA LETA

 

            Aole e ili maluna o makou na koikoi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka ia malalo o keia poo aka, e ili no ia maluna o na poe @@ laakou i kakau mai

 

PANE IA WAHAMANAIKAI PUAILIMA

            Ua ike iho au ma ka nupepa Aloha Aina o ka la 21 Dekemaba no kau hoole ana iho; aole he wahi pili koko iki o ka Moiwahine Kapiolani ia Kaumualii moi o Kauai.  Ma kau e olelo ana @a noho mua ka o Kapuaamoku, moiwahine o Kauai, me kana aipuupuu me Namakahiki, hanau mai o Kinoiki (w) makuahine o ka Moiwahine Kapiolani.

            Ke hoole aku nei au, aole pela ka pololei, penei ka’u i ike iho oe, aole kane mua a Kapuaamoku (w) i ko laua hoao ana me Kaumualii moi o Kauai, a hiki i ka loaa ana o ka laua mau keiki, ka mua o Keliiahonui (k) a me Kinoiki (w) makuahine o Kapiolani, oia wale no ka laua mau keiki elua a hiki i ko laua make ana.  Mai hoolilo i ka mua ihope a i ka hope imua.

            Owau no me ka oiaio,

            KAIKIOEWA PALEKALUHI KAMEHAMEHANUIAILUAU.

 

            E lawe nui i KE ALOHA AINA i ike mau i na mea hou o keia mau la e nee nei.

            Ma keia pule aku e makana aku ana makou i ko makou poe heluhelu me ka Alemanaka o keia makahiki 1902.

            Eia ke malama nei ka halekuai o L. B. Kerr & Co. he kuai hoemi nui o na kamaa ma ko lakou halekuai kamaa ma alanui Papu.

            He ekolu mau hihia i hopu ia ai he kanaka nona ka inoa o Kaula Kaai mauka o Kalihi, ma ka La Pule nei.  O ka mua no ka ona, elua no ka hoopuka i na olelo pelapela, ekolu no ka hoeha.