Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 19, 10 May 1902 — Page 1

Page PDF (608.01 KB)

This text was transcribed by:  Rosemary Mccune
This work is dedicated to:  Kaelene Puanani Ahu Rey

KE ALOHA AINA

[drawing of Hilo Bay]

UA MAU KE EA O KA [FLAG] AINA I KA PONO

                        [drawing of house]                                       HOOKUMUIA I MEI 20, 1895                           [drawing of steam engine]

======================================================================================

                        BUKE VIII                                        HONOLULU, POAONO, MEI 10, 1902.                                                         HELU 19.

======================================================================================

BILA SENATOA O HAWAII NEI

-----

     Wasinetona, Apr. 26.    I keia la i holo ai ka bila Senatona o Hawaii maloko o ka Hale o na LUnamakaainana.  E hookaawale ana i na Senatoa o ka elua makahiki a me ka eba makahikki i koho ia o kela kau koho nui aku nei.  Ma keia bila ua haule kekahi mau hoa Senatoa o na apana kho ekahi, elua, ekolu a me ea, a oia poe oia no lakou keia mau inoa malalo iho nei:

     Apana Koho Ekahi, N. Rukela a me J. P. Parisa, e paa ana lana i ko lana kulana no elua makahiki.

     Apana Koho Elua, W. White, e paa ana oia no elua makahiki.

     Apana Koho Ekolu, D. Kanuha, Keoki Kaaka a me Kale Aki, e paa ana lakou no elua makahiki.

     Apana Koho Eha, I. H. Kailina, e paa ana oia o elua makahiki.

---o---o---

HE KEKO NUI ELEELE.

-----

     Kau ka weli o ko Manoa poe a me na poe pii kuahiwi i kekahi keko nui eleele e holo ahiu nei ma na kuahiwi o Manoa.  Ua hoike ae ua keko ala ma Manoa ma kekahi la o ka pule i hala aku nei ma ka hale o Nalei.  O ka wahine wale no ke noho ana i ka hale, ua hoohikilele ia oia no keia malihini hoolalaku pua a holo aku la e kahea i mau kokua ma kekahi mau hale okoa aku.  Ua holo aku o Keoniana me kekahi pauku laau a ike aku la i ke keko e hoeke pue mai ana.  Ua uhau aku la oia i ka pauku laau maluna o ke keko, aka, aole nae i holo koke aku ke keko, ua hopu mai oia i ka laau a Keoniana e paa ana a kaili aku la me ka uhaki ana, alaila, huli ae la oia a holo aku n loko o ka nahelehele.  He mau la mahope mai ua ikeia keia keko iluna o kekahi kumu manako e kekahi poe kamalii.  O ka olelo a ke     [continued in columns two and three  after the next article]

===============

[two columns wide]

HE KANAKA DEMOKALAKA  OIAIO O C. W. AKEPOKA NAI LUNA A LALO

-----

Kana Mau Olelo Naauao no ka Aoao o ka Lahui ---E Kaup;aona i ka Waiwai o Keia Mau Olelo.

-----

     EIA O C. W. AKEPOKA I Hawaii nei me kakou, ua hoi mai i ka aina kahi ona i hoomaewaewa ia ai mahope o kona kipaku ia ana e ka poe bookahuli aupuni moi i ka aina e, no aneane ehiku makahiki    He aloha aina maopopo oia a mamuli o ia kumu i komo pu ai oia iloko o ka ehaeha me ka Moiwahine, Nawahi ma a me ke kahi poe aloha aina e ae i hoo paahaoia ma ka M. H. 1895.  He hoaloha oiaio no na kanaka Hawaii.

     He Loio Kuhina oia no ke aupuni i ke au moi o Kalakaua.  Ua lawa oia me ka makaukau e lilo i mea alakai kanawai naauao no ka aoao o na kanaka Hawaii me keia kau ae, aole hoi e like me kahi o keia poe haole mali hini a kakou i kamaaina mua ole ai i ko lakou ano.  Ua kamaaina oia i na kanaka Hawaii no kekahi mau makahikik loihi, a ua maa oia i ka lawelawe i na hana pili kalai aupuni, aole kakou e hou hewa hou i ka poe Repubalika naauao na lakou e a'oa'o mai.

     I ko makou wa i halawai pu ai me ia a ninau aku la, heaha ko aoao kalaiaina e Akepoka?  Eia kana pane:  e Demokalaka wau; a hoomaka mai la oia e kamailio i keia mau olelo penei:  O ke Demokalaka oia no na Home Rula oia no na Demokalaka.  Penei kana wehewehe ana no ia mea.

     O ka poe e kapa nei ia lakou he Home Rula, oia no na poe kamaaina ponoi o ka aina.  O ka aoao kalaiaina i kupono no ia poe oia no ka aoao Demokalaka, he aoao no ka lahui, pela no ma Amerika.  Ua hoohui ua hoolo kahi na poe kamaaina o ka aina ia lakou a kapa iho la i ko lakou aoao kalaiaina e hele ai e paio no ko lakou pono iloko o ka Ahaolelo "oia ka aoao Demokalaka"   O ka aoao Repubalika, he aoao ia no na poe malihini, oia no ka aoao i kupono o kia poe

Nolaila, o ka boohui ia ana o a Home Rula (kamaaina) me kela inoa Repubalika (malihini) aole kela i pololei i ko'u manao, he kuhihewa loa keia.  O ka pololei maoli, e hoohui a lokahi pu ka poe Home Rula (na kamaaina) me ka aoao kupono no lakou ka lahui, oia ke Demokalaka.  A maloko o ka Hale Ahaolelo Nui o Amerika, he elua wale no aoao ikaika malaila, oia ka Repubalika a me ke Demokalaka, aole nana ia kekahi mau aoao me kahi mau inoa e ae.

     He mau olelo waiwai a naauao loa keia i kamailio ia mai ia makou, a no ka pono o ka lehulehu o ka poe aloha aina oiaio ke waiho ak nei makou na oukou e kaupaona i ke koikoi a me ka waiwai okeia mau olelo a keia kanaka lakaiaina naauao a Demokalaka oiaio C. W. Akepoka.

===============

[two columns wide - continued from column one:  HE KEKO NUI ELEELE.]

kahi poe he wahi keko nuku no keia, aka, ma ke koho a kekahi he keko nui keia ke lilo ala ka pauku laau a Mr. Keoniana.  O keia keko hookalakupuja o Manoa, me he mea la, o ke keko @ ia i nalowale ai mai keia kulana hael aku he makahiki a oi i kaahope ae nei.  Laki keia keko i ka @ ole ia ana e ko kai nei poe i @ na kai ia Alina a meAma@ na pake malama keko.

===============

KA LA HOOKUKU PAIKAU NUI

-----

     I keia auina la Poaono hora 1:30 e malama ia ai ka hookuku paikau nuji mawaena o elima puali o ka regimana koa Hawaii e like me ka makou i hoike aku ai ma kela pule aku nei, no ke aumeume ana i ka makana kiaha a me na makana dala.  He ekolu ka nui o na makana, o na makana oia ke kiaha dala e paa ia nei o ka puali F, me $75 pakui, makana elua $50, makana ekolu $25.

     O ke kahua e ulele ia ai keia paikau nui ma ke kuea Pa Alii no ia ma ka aoao ma kai, mai ke aoi mai o ka Hale Mele Hou a hiki i ke alanui Rikeke.  Ua hookaawale ia he wahi no na luna aupuna a me ko lakou mau hoaloha a makaikai ai i keia hookuku nui.   O na puali e komo ana ilojjo @ keia aumeume no ka lanakila o ka la oia ka puali A, Kapena Kiemme; B, Kapena Reilly; E, Kapena Hipa; F, Kapena Johnson a me G, Kapena Rose.  He elua puali o keia hookuku nui oia ka E a me G he mau Hawaii oiaio mai na alii kiekie a hoea loa aku i ke kanaka haahaa, a he mea hauoli no na Hawaii @ ina na lana e lawe ka lanakila kiekie o keia la haahao o ka oihana koa.

     Na Mekia Davis o ka puali pukaa Amerika e ohi ana i na lunakanawai o ka la, a o ka lakou olelo hooholo ka na puali a pau e hoolohe ai.  Iloko o na la i hala hope ae ua haawi maoli aku na alii kiekie o kela a me keia puali i ko lakou ike piha i @ loina o ka oihana koa i ko lakou mau kanaka, oia hoi na nee ana, na wawahi ana, holo ana, noe ana, ki ana, a pela aku.  Ua olelo ia ae ua loaa ka makaukau piha piha i kela a me keia puali e hiki ole ai ke maopopo ka puali nana e kaili ae ana ka lanakila hanohano o ka la. E hoea ona ka bona aupuni malaila.