Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 43, 25 October 1902 — Page 7

Page PDF (777.85 KB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Sadie Arita; University of Hawaii/Manoa/Meteorology Dept.

KE ALOHA AINA

 

KE  ALOHA  AINA.  POAONO,  OKATOBA  25  1902,         7

 

MOOLELO  HOONI  PUUWAI

--:NO  KE:--

KAKELA  LANAFODA

--: KA :--

Ipuka o ke Kuewa

me ka Aea.

--: KA :--

Pua Lilia Ahiu o

Sanadela.

 

MOKUNA XXVII.

 

KA PUKUNIAHI  WELIWELI O KA LANA

KILA--HAULEHIA  KA  HAE  ULAULA--

AUHEE   A  NOHANA  NA  KIPI.

  Ua apo a puili mai na lima o na moi ala i na lima o ke koa kuewa. he hoike hoi e hooia ana no ka oiaio o kana mau olelo iaia i hoopuka ae ai ina hopunaolelo hope. me ke kahe pu ana iho o kona mau wai maka, a ma ka aoao hoi o ke koa opio, ua puli aku hoi oia i na lima o kona moi, a kahoahoa ae la i kana mau kanaenae--God save the King--E ola ka moi i ke Akua

  Alaila, mai keia puili ana mawaena o ka Moi Kale a me ka Haku Kuewa o Lanaf@di, ua huhu ae la laua a haalele iho ia i na kamaaina o Saf@sia me na olelo hoomanao hope, e noho me ka makaala ana i kela a me keia kanaka aloha alii, e ala a hoomakaukau e ku a paa i na mea kaua a paio no ko lakou hae ka moi o ka aina hanau, no ka hoo puehu ana i na kipi mai luna aku o ka lapo aloha o ko lakou home kuaiwi.

  Iloko o ka pouli o ka po e @aki paa ana, a i na hora liuliu hoi o ke aumoe ua hoea aku la hoi na kama hele kuewa a aea o na ululaau o Pelekane no ke Kakela ulaula o Semafila, a ua apo ia mai laua a hoo kipa ia aku la e ka ledo o ua kakela aia me na huaolelo ohaoha o ka hea hea, a e like me ke ano mau o ka Lede Lanafoda ma ke kulana hookipa malihini, alaila, he mea hewa ole ke olelo ae, ua pumehana aku la na kamahele ua komo i ka poli o ke aloha.

  Ua hala aku la ka po ua hoea mai la ka malamalama o ke kakahiaka, ua lawe pu mai hoi ua kakaiaka ala i kana hana nui o ia la ma ka h@akoakoa ana ae o ka Haku Kuewa o Lanafoda, a me kana mau elele a me ka moi maloko o na paia pouliuli o ka halelua o na kino lepo o ka ohana Semafilsa no ka hoolohe ana i na alakai a me na kuhikuhi ana a ke koa kaulana o ka uwahi pauda i na la o ka Moi Kale Kuaka o

no Pelekane.

  Ua hoomalamalama ia ae ua keena pouliuli ala me na ihoiho kukui e aa ana, a imua o keia anaina e akoakoa ala, ua kamailio a waiho mai ka haku Kuewa i kana papa kuhikuhi hoonee kaua maluna o kekahi kii aina a kona ike noeau i kahi ai, e hoike ana i ke kulana o na enemi a me ko lakou ikaika kaua alua, alaila, mai keia hoike ae, ua hoonee ae la ia i na kuhi ana a kona lima no na alahele a kona puali e komo aku aia kaila ae i ke kulanakaohale, mai ka mana mai o na kipi ma ka haawi ana aku i kana puupuu hamare mua loa o ke ki poka ma ka waha o ka pukuniahi, a oiai wahi a ua haku opio nei, aia he elua hapakolu o ka ikaika ka ia aina o na kipi ua hulimahi ma ka huli ana i na paahao i pulakaumaka nui ia e lakou. nolaila, ua hoemi ia mai ka ikaika keai a hoopakele kulanauhale ma keia kulana hupo o ka hawawa a me ka hauoii kuhihewa, a e hoopuiwa nui ia auanei lakou ke poha aku ka lona, o ko lakou hie ulaula hookano a me ke kipi ua haulehia ilalo no ka wa mau loa, a o ko lakou puaii kipi e noho hoomalu ana a kiai i ka n ai@ hia o ka kulanakauhale me ka @ka ika o na mea kaua, ua auhea a noha haliilii. Alaila, ia lakou e huli hope mai ai no ke kulanakauhale no ka hoopakele ana mai ka lilo ana ai mailoko o ko lakou mana, e halawai koke no aunei ko lakou mau lae me na puupuu oolea loa o na poka pu kuniahi a ko'u mau batari. a o ka ikaika a me ko lakou mana i hilinai kuh hewa ae e loaa a na ia, e ike ana ko lakou mau maka ponoi na paa ia i ke panikuia e ko'u mau pu @i kaua ma kela a me keia wahi e like me la e kau nei maluna o keia kii aina, a o kela a ,me keia kipi e hoao mai ana e komohewa me na manao nehena o ka pupule. alaila, o ka olelo a me ke kanawai paa a ka Moi Harode maluna o kona mau enemi oia wale no ka hooilina e loaa ana iaia, oia hoi, he eono kapuai ka loa a he elua ka laula, a he eono ka hohonu.

  Nolaila, e kuu moi a me kuu mau hoaloha nei, ina e hooko pono ia ka hanohano a me na alakai ana a keia papa kuhikuhi alaila, mamua o ka o ana mai a na kukuna olino lino o ka la ma ka ia 25 ae nei o Aperila, aia o Ladana malalo o ka mana hoomalu o ko'u mau puali. a mamua o ka napoo ana o ka la e lilo pio mai no ka Halealii Weseminiseta Abe, a o kela hee kipi hoi e welo hookano ala maluna o kona mau puoa, e haulehia pa ana ia ilalo o ka lepo, a ma kona haka haka e pii hou ae no ka hae hona i huki pakaha ia a welo haahee hou ae no ka wa mau loa a hiki i ka hoohui ia ana o keia mau paemoku.

  Ma keia wahi i hooki iho ai ua Haku Opio Kuewa ala i kana mau olelo, alaila kahea pakahi aku la ia i kana mau elele no ka hele ana'ku imua ona e hoolohe i na olelo a'o ikaika, hoonaauao ana iaia 'elele' ma na mea e pili ana i kana mahele o ka hana, a e hookoia hoi ka hano hano o ua hana aia me ki pololei, a o ka mea kue a pale i ua mau kauoha ala e kumakaia ia ai ke ola o na puali, e halawai no kela a me keia elele me kona hoopai make malalo o ka hewa pale kauoha; Ala ila, mai kela mau olelo a'o mai o ka hoonaauao ua hoomanao hope aku ia me keia mau olelo.

  E kuu mau hoaloha, aia he hookahi pule wale no i koe a hoea mai kela la a kakou e manaolana nei he la la na kakou e haaheo ai me ka lanakila, a o ko kakou hikimua ilu na o ke kahua aina pea o ka makau kau, oia wale no ka'u e hoomanao aku nei e ku ae keia a me keia o kakou a paa i na mea kaua, a kali iho no ke kaua ikaika a hahana o ka wela e hiki mai ana. Nolaila i keia po e o'u mau hoaloha, e haa lele iho ai oukou ia Semafila nei a holo aku no Ladana no ke kahua o ka hana a kela a me kela mea paka hi o oukou, e hoike aku ma ka inoa o ka Moi Kale Kuaka, e hoea aku ana au ko lakou alakai iwaena o ia kou ma ka po e kukaia ia ai ka leo nakolokolo a weliweli o ka pu kuniahi, a e hoike pu aku hoi i ka lohe i na mahele waho o ko kakou mau puali e kupia lakou maluna o ko lakou kahua a loaa hou aku he mau kauoha mai a'u aku, e like me na olelo a'o i alakai a hoomaikeike ia aku ia oukou. Ia oukou e haalele mai ai a holo aku no ke kahua o ka oukou hana a hoomanaoia, aia na hilinai ana no ka holopono o ka'u mau papa hoolala kaua aluna o ka oukou mau hooko kauoha ana me ka pololei.

 

MOKUNA  XXVIIII.

 

KA  MOI  KUEWA  MA  KA  NOHOALII--KA

MOTO  O  KE  AUPUNI LIONA--KA

LEDE  HOLOLIO  PUAHIOHIO

 

  O ke auhee a kalehu, ia ana mai o na koa kipi ma kela wanaao poni poni o ke kakahiaka o ka la 25 o Aperila, oia ka lono hauoli mua loa o ka mauaolana i hoio ae iwaena o na poe aloha ahi apau, a o ka puu puu hamare mua loa hoi o ke ko'iko'i nana i paluku iho i na kipi e naka haalulu iloko o ko lakou mau kamaa, a i ka wa i poha hou ae ai o ka loho ua hoauhee loa ia o Komo wela me ka luku ia ne @eane e pau loa kona mau koa, me ka pau pu ana hoi o kona mau kenerala i ka make, aiaila, aohe minute e ae i loaa ka weliweli a me ka haalulu nui i na poe e paa ana i na oihana aupuni malalo o Komowela e like iho la me keia. Ina aohe minute e ae a lakou i ike ai o ka weliweli o na weliweli, a me ka naka haalulu ana o na wawae oiai na minute o ka hauoii me lakou, alaila, o keia iho ia ua manaw ala: Alaila, no keaha iho la keia naka hialuiu ana o ka weliweli Hea mea maopopo loa me ka hoohewahewa ole o ka lakou olelo ahewa e pili ana i ka moi, aia ia ke kau mai la ma ko lakou kani a@

  O ka hoi hou ana mai o ka Moi Kale Kuaka a noho poo kalaunu hou alaila he poe kipi moi maopopo lakou e kaawale ai na poo maluna o ka paepae oki, a oiai o ke alakai a koa wiwoole nana i alakai hou mai la a loaa i na koa aupuni ka lanakila, o ke koa a kanaka opio no ia nona ka moolelo poina ole o na ka kuakaua kaulana i hala, o ua ka naka ala he koo a he pukaua ikaika ia no ua moi nei a lakou i hoino a ahewa ai. Biaila, o kona komo hou ana mai a kaili ae la i ka hanohano o ka lanakila nui ma kona aoao aia no ke ukali a he hope e hoea mai ana, a o ua ukeli ala oia no ka moi. E like me ke auhee ana aku o na manaolana a me ka hauoli mai a lakou aku, pela no ka ono a me ka momona o na mea ai, na ko'u ia ka puu ina kohi kelekele o na la aku i hala, a o kela hopena hopena weli weli loa aia ia imua o na maka. O ka hoao ana e mahuka mailoko aku o ke kulanakauhale i kiai paa ia e na koa, he mau hana pupule ia na kekahi mea nehena poonoo olalau ma ke kiola ponoi ana iho iaia iloko o kekahi lapalapa ahi, a na keia mea iho la i hoopuanuanu i ko lakou mau aa koko, a hala nae ka manawa.

  Alaila, i na kipi e noho pee ana iloko o na halelua nui aia na poe o ka aoao alii na ala like ae la me ka lokahi a lawelawe koke i na hana aupuni, no ke kahea ana aku i ko lakou moi i hookuewa ia e huli hoi mai maluna o ka nohoalii i kailiia e na lima o ka poe pakaha. O ka welo haaheo hou ana ae o ka hae Liona, o ka hoea hou ana mai no ia o ka lanakila a lu ae ina maewaewa a ka poe kipi, ua houhakaliu ole ia na hoomakaukau aupuni a me na hookipa alii ma ka aoao ka lahui i kuni ia me ka aloha no ko lakou moi, a iloko o kanakolu la wale no mahope iho o ka lanakila a me ka huki hou ia ana o ka hae liona iluna, aia na elele alii he kanalima i hoouna ia mai e na hoa hanohano o ka ahaolelo o kahea aku i ko lakou moi e huli hoi mai no ka nohoalii, a lawe ae i ke kulena hooponopono aupuni e like me na la i hala, a ma ka la 29 o Mei aia ka Moi Kale Ku. aka ke kuewa ua nohoalii hou ae ia iloko o na leo huro o ka lahui e wawalo nna iloko o ka lewa me ka huaolelo hookahi - 'E ola loihi ka moi Kale Kuaka.

 

  Ua haalele mai iaka Mokukaua Camaron ia Honolulu nei no ka Paemoku o Carolina ma ka Hema aku nei i ka Poakahi nei.

  Eia na aoao Kalalaina like ole ke wehe haiolelo nei ma na wahi like ele o ke Kulanakauhale nei i keia mau ahiahi..

  E homahuahua hou ae aua o Beritania i kona mau mokukaua kiai i ka Panalaau o Aus@teralia ma ka hoouna aku i ewalu mau moku kaua hou.