Ke Aloha Aina, Volume XV, Number 17, 23 April 1910 — He Moolelo Hawaii Nani NO KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua A O KEKALUKALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii Nani NO KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua A O KEKALUKALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna

Nln«umaVlfto K«iltt:moWkoa i kona oe i lohe aku īu'i i ke kaiii ana mai oia leo?" Paue niai la ke kahv.; "Mauka p)no maī nei fiOo kana. ~ He kani lw oJia ohe mai rio? mamua a lēo 'hweae* niai nei mahope." A ninau hou aku la o KaililiiUō&ekoa i kt- kahu ona: "Pehea h l«o oke oii-anā mai n«i?" "Penei ? nohoi." wahi a kahi kalin i pane " aaai av i ka hanai: Kttpu la Pihannk^lnni: Kapu akv\ la • No Sfāokt'ipio\k«w«o; E' E "Kaililauokokoa —o' TJp Tivoe—- ——a? Mo« oe i ka l&ul» o Puiia, Ika luhe ake kalukala rooe o ' Knpaa, • fk£ kee nalu o Hakaiwa. : ī ui o HooipoikaE K.iili, e Kaililanokokoa~e~ X}% a&e oe~ a? "IHnaHiina maoH ka hol *n*{ ko'u AaA ih<? ncsi, Mohe ol« ana »u L&nīea.inl^ai»* 1 ■■*«!».* Kailikuokekoa i o!elo' ai i ke kahu nje k& hooaaau ana'ku olelo aua: '■ . . . "E ala pu io aku hoi au, maHa o kani "h»u «>ai fea I«h> o ka ohe, a * jML-e pu'mai "boi "ke o*i a ka moa ■ nana fca obe." I NelaAa, aU s*k« la laim me ko' ikenni loa o ko KailUauokokoa ma&io otekfcni msi; o ka leo okAj " ob« a k* k«hu i hoike nwi ai iaia, apo hoi k ;\J<w pa< : a<-a nyv>l >' iw k«hu ~mi iftoh« ai. 'j &k» la rio - 1U & ia io^ «oa aku oka i ko l>ar.i an* e ka moa kuakahi, kani ka, ' moa kualnn a kani ka inoa kv.akolu 1 " ā'Otew*tu no hoi kani s kainOa^ wwa a lolu> iki o KjuHlsU^ „ *<āuioal »a i !i > o ako kaliu ilt : lTa HU> keia i nioA e fcfcymdh* lo;j ;ti ko Ka<'iisu^kokoa' noooo*."" tke »o loa ana ao s k\s- j ~ i poiio no Inn ika wa ks polh.^ nluLhiaka oke ali ! , oia k\ «K i 'i,-» uiei #i ko kaīm : ;** niea * «ili \tt r.c! ! & $ol»o M Kfijftav.oiol v> ma \» JMgM4unA. v x Klo ak« U vla ; kahi . iaM v| ' "£ « haole Imu* Maiuoe. .V>v ,k^ 4 s!a , *»a s ks A e l»2o bos po t ( \va Do k«ut t maW tm a «\ a* m hoi d k&nī hou mai k s 100 o k& ..>he a \u? t«c }v*c*m 1 lo].o ai «•i kapo iM'i." " Ok a? k>> l«u* iipiH n ao\u f oio laiu U' i *ka k U hiMiioo. A uhi m;u 1. m WoWn'.khu O ( "ka jv, f % «* \ puol-o $<- »i hwk, \j iho 1* a maoua, a ala aku k laua , M. Ok« laua h«n# m» 4 tasu ;■• ' 0k? konao<\ ei» r.o fcs Uua

hoonauea ana, i hala ae kain A 'o.a po. - „ 0 ke a!a hein o lauanei a "kulur' (auaioe ioa) ka po, ua lulumi iho la ka makahianaoe i ua lihililii maka 0 ke aliiwaliino, alaila, ōlelo ae 1& oia i ke kaliu: ' He keu ka hoi. Aohe wahi mea a kani mai hoi ka leo ohe au i lohe a"i i- ka. po nei; a peia no lioi me ka leo paeaea. "Eia ko'u mau maka, \m hele a lulunii ka hiawoe i ka lau lihilihi. Ahoa la ka hoi kani hon mai ua niea kani noi?' 1 -la wa i paue aku ai kahi kahu: ' 'Aohe no e naio e hoomaka iiiai «na ka lulumi makahiamoe i ko'u niau raaka, e lik» 1 la mo iaslulqn\i la i kou mau uiaka, e ke alii, alaiia, oa k>koJfe loa mai ka wa e ka<m mai ailia lW hono o ka olie a pa-e nmi hoi ka 100 olioli. Kolaiia, e, kua e hoomsuavp.Qui mai kaua i ke ala aua. I|e wa ikiw&le koe a kaua « hoosnaaavrajiui aku' ai, a ike no ae i ka olaio o ka'a mau oleio ia oe i ka po n.ei. '' _ No keia ?nau olejo a. ke kahii, ua koem&nawaaai aku la o Kailiiauo-1 kekoa i k-e ala aua me kahi K.e «la 'k no uae o Kaullauek- koa ; ke piU iho la uo koua mau lihilihi j maka, a moa, kaakaa ae 3a*uo . lun,, j Pela ke kalilolilo aua o u& kaaia'iii j jwahine nei, a aneaue nuoli ola j iloko o kekahi lūauioe kulipo t jlipo, * ia v>a j hikiielo, a, i puiwa j ae ai oia l ke kahea aiuv uui a k«bii jkabu iaia, i ka » aua mal: j I "Auhea oe? Ke ike n«A au, . kokoke loa mai i ka wa e kaui mai j . ai ka ieo o ka ohe a lohe pu aku hoi j I i olloli a u ī īohe ai i ka, : po nei. E hooikaika ae. oe e ke aiii 1 k« .al» aoa. j Alaiia, anaaaai ae ia o Kauii&uo- j kekoa i koua mau nma i koua mau i maka, a niuau sku la oia ikekahu: i uiaopope» ai ia lihi lan- j ua aku ksv.,;ka \ra a'o t iohe aku ai i ua kv le-alea au L hoike uai ai | i ka po iiv i?" . ' * I uinau Uoi ka ke aliiwahi'Ue, a 1 K*i'»jauokekoa, pane Q-,ai >a ua | k*hi kaho. "Eia ke kamu i mao-1 po&ei iū ia'a, ua kokoke kaus ia xua J uavr»; «ia ke ano luiumi mai ia ka j te»asi«>c i ko'u t«ak a." | liawa apau kei.i '.u.iaoklo a ua • k*hu mu oīaka tna»\awa'i '* r ho! ** 44 ka l«v o ka ōhe * ko keikl j M |Wa o uka o rihanāk»Ur,i. | 0 fc* h*'le k © ka U o o KauiW\i j I* i*X<* k«ia o U ohs a Kauakalu | a Kwuaha, H is* a 1 loh« aku ai | o K«iUUux<Wtoa i ka I» kanaka t «iaoa <e kau paeaea raai a'.ia. j Kapu aku !a rikanaka>aiu. * K«pu *ku ia Pih&naUiaui, ! X v v\ ao . |

Moe oe 'i' \ ,ria late * k« l - : I ke kee uahi o Makr.itvfl,. ljia wahine m v Hooipoika - iiMk&ai, ,__ S E«u(i. JS ?J* awe I —a? ( :" _ .' * ■ -*■ "'■ \ * ia wa pane aV.ii la o Kaili'auokokoa »e k» J»«h® utnk? p k»>joa jrw>noō epAii* w, ena^po^ alenla oia 1 Valioopii"trk {kino ia mai o kona moa, "Kaililauokekeia, ōUoliaoa. i; lobe a%n* mamnaiho; „ . "Aose ai2 i moe. Eia 110 atf ke «te rei>s hin-a ana bpi o ka «kol k* lso o "k<s A"pei^ lef> k« 11t« tiM. A, "ar,fipA w, e ka Qioa a ko'u mau uia&a i oH e iwl a&Vt ab» fcU »a a kon J>o ]>o», ine t;\u Vh(> a I*»aT«a nvn miU. Ho'opani |t» boJ ua ip§a h$ ko'ubo«pb»«oKo n*pft malkai mAI a k\>e o ka Uar,u e ka'ii iien . A.Uoa^ ak« oe ia'n a he kane^ ke a ke | Hooipo, ikamaLuiai, a hoene Vo ohe. ike oho o ka, pupu niauu. 0, Puo*. hoi ~ i imi gjku &u * loaa, oe ia'u he wahine, ala iLa, algba loa^oe IM pAU aaa.o h^k^|ikau 01010 *ix<fc Ae a Ksiljk\3&Jpko| fe ia wa kaoi hou uiai >na n{>ka I«m> U ohe,.a ma ia W» m<.\% J kamaiiio pono ia mai ana na hu ft ~„. c>lelo, e like inu keia: . .. "Imi ana ia Kaīiimipioikawao, . Aia i ka uka iu ano o Piliana-, kalani; .. s. f Va ic*h\i>olo i ka niW?, Tta lehaa n«n«»o i fc<s Uuahiwl, k«aHoolono lea o ke kshuli, oke kahnli ki ]ālt ttukuu Ku a ka pnnolni nīa t i'a «aheie, fi[elē ati« o " 1 kx o Kap«a, E K^iii—E jS&ili!| ! tic^eki»-—e! i NV\i kaū y»M a-loha." , Oieio aaai la o i. ksk*hu; \'JJ$ key lsa jb*>i fc* pahaoh&o 1 Ei no walw »e tts?i o ko ka^a : h4e ka m'ea nana .ohe i puhi ui?i nei 4 a. <\ ie* nualioi i oli mai , Kiiiau aku la k&hi ki|.Uu; , "Ke alia la ka lieu?'' ... "Ke pansj okoa uja[ la no hoi e uui aku au iaia. Me ho 1$ a& im. 'ivb« nuū uei I^.hcō- ; hiki ao wi, no kuu imi aku a loaa jia ia'w," wahi a ine k& hoomau aua >ufti no boi iks kaiaiilio arja: ,£ A ei& ko'u manao oe v e kuu k&hu, i keia kakahi®k* s n<i e iho «1 kauu i» kai pei a e pii kaua iuka uo ka huli *oa i k* a>ea k<si» kasi & ke * ku no hoi ika feoalohaloha M "NoUil*. 0 kvm kahu, e lioomakankau uavsa i wahi 0 op 0 pii ak.. ai i ka ualrlc, a ptla hoi ko kaya Uiau puoio.ko4ia. , E īnauua aku aua «u i kvm kiuo mahope 0 L ke akha i kok 100, a i kuu inau iwi i ka nahe!o mo ka lo&a oka moa a'u $ hn!i aku ai, K* wsihf iua b"pono ana >a 0 noi msn iwi jka nahel*» o Kahihikolo, ua m*una sa mahope o k* h«f» o ke aloh* " "Ano. <*jwm* kav» a v*n, 0 ko Iwn* n* '* r pil *v, A 0 <R\ks k*na. j hals <* ksvia mk*, * \ mati \a o"u m*n ro*km « mona'lU. u* hohoau hv» k?ma ft»>ko oka **0 lā*u. Ka ks |vv Hm i* e h«!v **, V h\*E *t a\>a, *^ck«ua pI>M " l v A-a ?ana tifi }\vU\4,atta, u* k*«kan Uīs* |Ma^īo t 010 !*m h**h4* ih,> U uo i& l k* . j 0& lieie » loa i*!a 1* * ■»' *7i *. ~ y-

i' nei ka >awa nui hala 1» aua nei aua uo aaiainu iri kaii«a m« alii, he e a he aahine, Je hooOkoa oe, he j a paa,' kekahi ' oku o :a-wao. ' lueaue j lii opio ! ► hale auokelaula o | lehua i nna'ku kaika ipoikalaaoke ii. He uia'ku Eia 1 e iQ*i a ka&Skala la ka- & &U&U i ma- " kakailti ke nsa2oei ko K>ksvha auoke-1 ba no aa aaa ikuwa bei, e 3ahe]e . a i >he a'u \l ola toka n«i o 0 ko'u ' Nolkila, i ka wa » a k?ih« e a pU H wao i%«« il^p^a^oa i t»ai ali loku Hele ia o loko o k& 1 lc«SMLfe»k. i m onsS» HSa.j Loka Ibo la k« tsa oia o | K«HikTK*«koA a oia: wl, !*te a F»hM-U>. , Ata» ia»o&\aa aku k Jt£lS» Bgi I ki«iiws» UMlKko^ t**u k* ws ikaii* »*»»<&» iwwa. O t» a;iy||||fc a! 1 4e«k«ht vahi * wawahi 0«o IHuw# imk «*:!** ]$SJSO^

hahula lunahihi, oka bulu o ua wahi iiio nei. auke ha»ke mai.i ka , puln iiio i ka ua. j la laua aei e hele aria, aia ua «ra~ : hi ilio nei ke hoio 1* akahi j e k»Ji mai aia laafi aei. Xo ktna , omu hana k«par-ftua a kahi iīk', k | manawa uiuau &ku ia o Kaiiikuaiie , koa i kahi kahu: j 'He haua i»ha hoi ka keia wahi : iiio a kali mai nei ia kaua? MiUia e aUkai aku ana oia i ka uale oko kaua makaaiaka i imi hoomanawa , nui mai n.l iloko o keia ululaau? E j I h&oai kaua i kela wahi ilio. Ina | J pah& he wahi ilio ahiu kela, aohe e J | lihi lauīia aiai ia kaua?'' J I Nolai'a, ukali aku ia laua lu'i ma ] hope oua wahi ilio nei. Oi heieJ aku laua nei ,iaai ka ike aku i ua wahi ilio nui i ka hele mauniii o iaua a hiiki i ka pau aua o ko laua ike ana rua wahi ilio qei, & 0 kona leo aoa ka iaua e lohe aaa. Kul&ila, ua ht>ohok> īho la ua mau karoßh>'!o nuau nei o ka po. Ma kahi a laua e lohe ana i ka leo aoa mai aua wahi ilio nei, malaiia 1 aku laua nei e hookolo aku ai. Aoa ! ūo ua wahi ilio nei mamua, haiuii ■ uo laua nei mahope. Pela ko lakou nei hele ana a ike laua nei i ka uiui ki mai 0 kekahi waki kukui (oia hoi okoke au kahiko kukui uo; &olt* oko keia au) lua kahi uiamso iloko oka ulunahek. Ua uiao ae 1» hoi ka hauk' aua o ka ua loku i keia wa. K<f lohe la ii3 laua nei i ka ieo 0 ko la.ua wahi alakai kupaiaaaha a haliai ia no laua nei ia leo. A ma ka Uua Uoomaopopo iho, ke hoo kokoke loa aku uei laua i kahi, a k« kukui a iaua<- iko aku iiei. 0 ko laua hoomauawanui aku U 110 ia a hoea ana maw&ho poao 0 kahi aka uīuiki kukui e« ana. " iOkihia laua i hoea akQ iū a e ike aoa hoi ika maiamalaaw kukui, he puha laau ia, ua palulu ia mai 6 mū& i ke.ka.hi paahw nioeaa, ifik a kipuk&puka. Ma ke kahi kj na pukapuka 0 ua paku mo6oa la. i nana aku ai laua ialoko.) Aia, hoi, ike aku la laua i kekahi luahine 0 noho hu« iluna 0 k;i n .i'.i moena, e aahu aua i kfka!n kajia p*i uia. Amaia wa hookiUū uo hoi, ike aku. la laua i ka uoho o ke | kalu kaikauiahine ui a uani ma ka'e < 0 kapuahi t e hvx>i!i ana i ka waUe , ilnoa 0 feapnahi. a 0 Lipalftps kft « »na olw ahi me ka iksiks ! Lohiß aku 1» laua nei t ka uiuau 1 ana m&i aka luAhiue i ua kaika ; W&Uina ueu | 'He 'ahi aha keia au«&a. mooiiuua, * e hi>-a inai a«i « kohu raakaVtk ka mii?" j Aohe nae june o ua kaikamahine j xtei, ke noke la no i ka hooili i ka j wahiei, Me he maa la i pai-a ae k\> j l&ua uei uuau maka, a i ko lauii, om hou ana'ku, aia hoi, &ahz | kaik!umf ,: ne nei, a 0 noho aiu -v.a . ke alo p->noi iho ok-i hwhino, kahi [ ilio a llaua i uhai mai a.i. 1 Ia hooknnukunu iho La 0 Ka- | īiikiuokekou, a hae mai la kahl ilio ; nu'olio uiai. Lol-.e aku u.lj 1 ritnva a:vi m ; t ! ka "! x,i; kdK»m*i: "Owii nei an:lv>* oka | po? Kou»o 4U*i ''' | *<? U o K*r;il&uo4e!koa i ks | p«»hu a koruo ak,i 'a* a * I l»h« ;k*hu aku no ih\hoiw. īk«] mai U :.i a o-'a nv k:\ he'... AU* i I* "■» *?v.tra V; .n<> vr,\h-. A ka ISW 0 j luahta<*> 001. li O,* J j ko W>u o Hw'aookei**, « ucv A-Vsi a . ■ .S> .»* k\K V. * .« *hi. oU J , *>.a v*v.kai r!.t X;- ā!„ ' *JN93a&£. ' ! o>kn U u4 5 k« V w l ov,;v; v,w; U ' 4*l* M*«WavS V* htir ru> k ( * k« 1 k\ ; iua». U ;& K» C.'.la^j*k'.k xU\ V.» «<>» 4 S*4 a.VS! , IMh.I, , *4.. ki .UU 4u,* 8, ki . U aU. u - ,

• Lalau ae la ia he kapa muke a haawi mai k*i ke leaha o KaiHUookekoa, mē k» olelo aua uiai: "pia mai bor kou wahl kapi, e kt s tshu 0 kealli.? A pi« Isr oUla 3Jns 0 Kai!ibaokeko» me ktt!ia kaha i ka mehma * fei 4 ahi, ua iiw la buu i ko lau& mau kapa &kn loaiui'.* i Wwf iik« iuU. mnm aku 1» 6 K«ssilaQ<3keitoa i iu luahine nei: ",Ooe wale 00 n*c paiia kp kela mhi e aoho nei?" Pane mei la ka iuahu>e: "As, owan wale no, a o kela wahi īllo ae» e ke aiīī ft me ko kahu e ike, aai la» ko'o w&hi "hai e noho nei o: keia *?ahi ole. A ! beah& la kou maa&o, eke aliiKahi- j ue, am ka ai«§u ay i u-i m»i la? ', la wa i haike sku ai o kekoa i kona manao uaiui 0 ka luahine, no ko laua iki? ana mai 1 kekii ! tii kalkamahine ui«? kau aaa ! ka f **hte ilona o kapunhi a m« ko Uua, i iohe aoa hoi kia, e uia&a ana ik« , kiukaumhioo, ao ke kumu 0 kooa hooiii ana ika wahie i kohu maka'wela maoli k%,^ ke »hi, a o ka mea kupunaha wah! a Kaililauokekoa 1 hoxßaQ ako ai i kana kamaiHo ana ikalua Wne, 1 'aohe o maoa ike aku iua kaikAoiahiue U. No keia Trahi hauai (ilio) au i OUIO mai uei,, 9 kou wahi hoa noho la o feii kanaka i.ilo, o ko iuaua mea naoa i atakāfffiaT h«xa iiio* a i ko olna waht nei; a iri& ao!e"'tefa wahi hanai au i h&law&i ae nā rae maua, aiaila, he make ko maua ika La u» loku o keia la iho jai.i Ea, e ke pehea oe,i ike ai i ko u iooa, oiai, he an ia oe?" E ke aliiwahiiw, ua mai ! ia 110 kao hookupunawihiue ] oiaia, Ue kupuu*! k> ao au !w«, e ke alū, ma ka aoao ] o kau luaui m*kwtki&c, uia y |ioo* ] ipiikaai'.lauai, wahluo a M,s>ikvhi»j a o L'u !!i«vi o MokHa i ka wai al Waihia. A«a ka n&iuaua ike alo j h& o a'u moepuiia, na kelki a Wai- j pouli am« Walmahanahu, aaia au a ika nahekheīe aei. Oia keia i loaa msM b ia <«?, e ko ala a ir,e keakahu. . " ! "No keia kaik&mahiae ui boi au,, e ke «Uhi'ahiae,, sai la. ia'u." wahi a Hekiia i pai&e a*ū a4 ieoaa o K&ni{»a<*ktkoa, mmo- j pf>po 5a ta*u. Xalu i®ha o! k«īa wahi hanal iUo r?i n) e ka wal&au aua'ku nsi, a loh«; ;uai wi oion, m? ko olua manao "h# k.aoaka ka'u e kamailiopa ana. 0 ko~u wahi itoa kaiuaiiki no keīa, & u» kaiu iioi *i4 i kua k 114*1 U; nel ho 144'u, 0 ka ? u trahi iuu pono e \u i nt'- a ; .fts a k<> {V.ni uit- j r,chur»? <> ahano o ki ulu~ j »*hek) i &obo ai, M«lk kji 01*] n?: i na'.-KA'.e iho uei, u* Usk aku ! r>fi s ;a\a olua ī ka naWle i ka tr*j akana loku e haule ana. JCaiu 'h» kp oh K*e niii op, eke aHī. e : howkomo wnhi m oloa, i mahaxu ] ak'.i ka houjx\ a :i\aikai ka htiamo<* *, an* oka po. E hoi mai olua * ] iuaa e ka nopa nKj6&*„ hooJ\3wJu ] a<? hana aku a\i t waiu al aA; oiua. ; ]