Ke Aloha Aina, Volume XV, Number 5, 4 February 1911 — He Moolelo Hawaii Nani NO KEKALUKALUOKEWA. Ka Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawai A NOHA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua A O KEKA LUK ALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka o Puna [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii Nani NO KEKALUKALUOKEWA. Ka Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawai A NOHA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua A O KEKA LUK ALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka o Puna

IKaililaiiokekoa k;i moiwaliine ■ Pura a o K&uakahiiilii ro hoi moiliiine. i laoa ita tnoku, ua kii aku! »ia Kt kahiku!r.okewa i kana ī%ol aim aloalii, a na liloao Ja nni a koik»i ma |oa. Hi kuliina nui no koi/a |f na poe k»ia i nol.o hoa'l/ha

I£:Kt»ka!uk:iluok€wa t "ua lilo ae su i poe.koikoi ma knna nobo |ska nui no na moi opio. Pola feka j,c>c i hoomakamakaia e ua Hlo bo hoi iakou { (unahele. noho ana akn a Kaili ijja>a me kaiia kane mnlun» o |ē Anpuni, i h<"ike ai o Kt kaSk«wa ienua o na nuu; l:aku "i-ona, i kona mau , lu:nū po jj|-ō Waiponli a me Wainialia lje tnau nlii kahiko. no ke' p:© Kaimi. Hoike ao Ja n'o pftaluka!uoki'\v;i, u:i linla ke fclfa«hhw o lau», oia o K«'ka p»Puna no Oahu; a o Kuluiie K; ua hala oia i Pana i Ha kupuoawaliine-hoi o U ■gpsiokila ika wai hai»u o Hpt' l-uihai no oia i ka moo ; Kckahikulu-Q-Puns, ij pta paha elua a okolu niaka j ko Kauakahialii tna noho |ptptia, ua hui lnua iuka o <• noho ai. He mau |ho hei laua ti nolio ai laua l%oi no i kai-o Kapaii. Pda £ n«.'ho a kant? a wahjnc ana< i -ka n'iiiniiwa o Kailili:Uoke ! K>iko aku ui i kons oiauao | -īte k:>»t: no kona makemake |

lakaikni ia Oahu, Maui a 5a i bualt*le iho ai o Ka a ia Knpaa, oioio aku )a ialii iaia ika i anaku i ia oe ekv aliiwahme, % iuakaikat, hookahi ani aku ia oe, a o k:>u no l.oi a ioa ai me ka hooko po hc-le oke alii, a i kn nie ka imioh i na lea'ea j keia sno, hoaha la hoi? u oti i rui walu o ao n rau ; a-o ko'u kuleana nei la n kaua, niai noin* ot> a īopone ok' »k«. Aka, j p, t' ke ahi, he alii ku i ; sa!Īa makih ko kapv- o pono ana o Kaianipi u i i hu*.. Aole ika u-« en; ; 1 u a ke akan-ai. N&na ; iie a k? kaiuikakiiī mnnu ■ hoouai pono no ka j opo ! ft-ahint: liaila, aohe niea | Kauakahiahi man olelo ' , mnai nxu ta i\o hoi ka ' i T i.' ! r n i 'L\ \ * i<n > k . ' u\s <\ ti K p» \i. 1( ! 'u i!" ,yn \ nlu *i v* it, ,KS!V \h'!v (

Kauai nei i kipa ai, ma Oahu, n)a_ Maui a h.oea loa i H«waii, ua lilo oia i t»ea hooi noi j» e_na keikialii; ui oia uiairuvalii. E waiho.kaua i ke ki.uuailio' ana. no Kaililauokekoa. K pw*arkluia no Kauakahialii a mo leo aikane, oia o KfkaJukalu nkewa. Mamuli o ko Kuuakahialii hoono ho ana i ke aikaoo i kanaka nui ma hiio iho ona, ua iiio ae la ia Kokalu kaluokewa ka hoopouopono an.i o na.aina, na waiwai a me na mea a pau i pili ia KauakahiaHi. Ema kai mau ana o Kekalnkwluokewa ia Puna holookoa a pau, oiai, oia no ka Kauakahialii kanlana-ain». IC5a hoi i keia mau laaKauakahi alii ma e noho hooponoi»oo nei ia Puna, ua ulu ae ia na keikialii opio kaulana o Kau&i, e like me Aiwohi kupua, Haualiki o ka wai-liu-ia o Mana a nie kv kahi niau alii opiu e ae 110 hoi. heenalu, he nioko moko, he ku'iku'i, he oo ihe, he Ihmi pololu a uie na hana leniea e ae no hoi he nui, na haua walea a ua poe keiki nei. ■ Ma ka hiokouioko a me ke ku'i ku'i o Aiwoliikupun ke" pooki'ia o ke akumai a nio ka ikiukii, a-o Haualiki l'.oi, oia ka helu i'kuhi nuv ka huukahakaha nalu. liuko no hoi t.ia iwau* lh. o noho ana o Laieikawai iuka o Paliuli; a o Uielohelohe hoī, ka hanai & Kapukaiiiaoa, uia M'ahiawa'* iuka o KuKuiiiluko kona wahi poho. Ma kt:iu niooielo o Kekaii.k. I 'i o kewa, e lik*f ana iro ma k kahi n.au w.alii n.e !-a mea i ikeīa «laloku o ka HKioleio o Laieikawa:, i hoolaha ia ai e Mr. H. N. Haleoio, -nmioko 0 ka nupepa Kuokoā o ka M. H. IS6O piiha, a i pai huke maoli ia hoi e H. M. Wiui. Ma kekahi wahi no )joi o keia moolelo, ua okoa loa no. Maanei, e hoomaka aua ke kauia iiio ana no ka imi ana o Kau«kahi ahi i ka wahine, ia Kaililauokekoa a loaa i Hawsii Aole no nae ts nee P«pa pono ana keia k«mailio ana. Ia kali ana'ka a Kauakahialii i ka wahine, o koua hoi mai, no ka ua loj.li i maoli nei liele ana a ua Kaili nei i ku uiakaikai konua. l'a hala ae la na wa knpouo a Ka uakahiaiii i mauao ai, o na wa ia e huii hui uiai ai ka wahiiie, nolaila, ua hu mai la kona alohanona. K huui mau ana oia ika po. A ike au, he hele wale no kana, ia wahi aku »w,: a. ia wahi aku aus, e hoo-i's-ua ai ika ikiiki o kona houpo. 01 hoo-ua-iia wale i!si'iii nei i kona alohu uo ka wahine, a hiki hou ole i»ia ko uolaila, uia p«o uio la ,w e ia Kauai, a e luili hoi ika NoiaiU, i la, hoopuka aku !a oia i kooa manao i kii aikano, h KpkAlukaluukewa, no kona n ake m«ik« e hyli ia Kiniiauokekoa. Ole o ak\i !a oia ike ai\iane: "Oi hoon;snawanui aku nei k» s ia iko aioha o k:i wahino a kana, aohe hiki, no e W.ole iu ,u:i;i n:C ■ - ihonowai o ktvia. A o iiuli \ . ;> kaua^' i ipo- ' -!0 l-.ai o Kekaluka'uo k< va • k n > 'u o i ho iki M':\, . • Va hoike aku o K*su-:,. -u, t i<s oMolkeha «. !•. ' . ■ \v '■ Usl)ialji 4 ka Ui:. : v.'io. ... >» Kv . n<> ka X » 1 X k . V., Ue M5fWA v \u ltviS i "st

honnw<ij c Sau;v, a H;i hoike iu aku la nO iioi lc r a t»lu> nrt iu' f !«"o «n. Moi opio nd rlo*ka i«i ana ia Kaililauok*-koa... , I Amaka la o haalele ai q Kana- } kahialii uft ms>k«ukay na j kauhia mē aa kanaka hoewaa ikaika, I He poe iilii Wule »o keia poehoewaa j He ly oh&aini t)UiiA Q na'lii a mc tnn muk;»ftina"ni». A iloko o!a ma I nawa e hanoli anu na'lii >i nu? im TBakaa!nftna, (stft wa i haah le ihn ai na kaalua o Kaiuikahiiilii ia Kaa holo akffla po Oahu. tft'» aiaio, ua hoea o Kauaka hialii i 6alnr a t<a3puni oia ia Oahu nei a puni, no ka imi a me ka, huli tan» ika wahlne""Ta Ka.it ilauokekoa, I aole nae he na wahi : a pau a aaMii nei i kipa ui uia Oahu ! nei, »ui kona lohe iko na'lM a ( me 'ko m, mākaainana ka{riaftk> mai ia'a no ka wahinaj.ua ole o ka ui, oia o KailUauokpkna, 1 'p''li oie ke kua,mahiua k* alō..". oka nani a iae }iā ui o Kaililau ikekoa ka Kp\ia . kahialii i iohe i ko, Oahu nei poe, c kaao mau ana i ka po a mc ks ao; aole na» ka otwi ktno o ua Avai>incr j nei ana i loaa iaia. . ! Mai Oahu aku uei o Kaunkahialii hota i Maui; a e like no ipe kaua i iohe ai uo ka ho-.konikani pihe a Tco -Oahu poe iio kn..ui a, me ka uiaeiiuie a me ka naiii o Kailikuokekoa, pela no.hoi kana e lohe ana i ko, Maui poe ahi a me na kanaka. e haano'u ana nua tia w.iiii a pau ana i k«aliele:aku ai. K Hkenq, meka, loaa ole ana o Kaililuuokikoa i ua lii opki nei o Pihauakalani ma Oahu ptla no i loaa ole ai ua wahine nei ana ma Maui. Mai Maui aku ka ua alii opio nej holo ,*tna a pav i Hawaii, a i ma<rpo po loa ai hoi rv ot j e kuu m»kiynaka heiuheiu ka loaa ana o koa ia Kauakahiiilii, a eiii ka .olelo a ua'iii opio nei, ka mea nana ka ohe o. Kanikawi i hoiko ai imua' o. na'lii ame na makaahiana i ak'oa koa ma Pihiinakalani, ma kii \va

j hoea *i na alii opio nei nio Ka J ililauokekoa iawalii, 1 ko laua n-hoi [ p« a«a mai mai. [ 'T ko'a hele a«a s ku mai iane aku," tvahi a, Kauikahialii i ho. pu ka aku ai i ka olrid imua o na Mii a . me na mukaainana, a o Aiwohiku- * ptta- hof kokahi malaila, "mamulio i 1 ke nloha i ka waliiae a puni o Gahu ■

;* nuni uo hui o Maui, aole i ioaa n. .) wahisu* i !ike me Kaili* lauokvk<\a n<'i k:\ ui ame ka nani. A hiki iui i Kohiili, ka aina Mak.»ni «> Hawaii, kahi hoi nona j ka oleioin, aohe'ui hole \va!e o Ko*' halfl, a<»le no i loaa ia'u he wahin**! oi a iike me ianei. Ilaila, makaikai | au i ke kahua mokomoko o Ilinaka hus. Eia keia wahī i Kapaau. Fa ikt? art ikō laila kanaka ikaika o Ihuanu. Aole nae au i papa lealoa pu me ka hiila poe kauska ikaika a oolea hoi i I Koha | la makou, 1a no uiakou i j ka watva olelo ako laila poe no ka , hoea ana'ku o kekahi wahine Kauai a ka ui a me ka nani, * j "Kc ike la no au, aoho keia he ! wahine e ae n ko Taik poe kanaka e ! hookaiu mai nei ika wi a m»; ka | nani, o Kaiiilauokekoa n?i no, i Ilaiia i<vhe ihola au he mau. aikano | ka ianei. He mau ka*kduiahiue |

I Oahu k.'kahi, a h<> poo kaikauiahiue , j Maui kekahi. . | j "Haalele makou ia Kohala-loko,' j hoi makoo a hoea i Honoipu, kahi : j ī hekau ai ko makou mau kaulua.'a ' 1 holo ]a makou a "hoea i kapohn J iaioKona. Aole no he loaa oia ? nei in makoo Mui $on.i a'ku m»-1 kou a hv#ea i Kiu, ike Kai KauLuu*..! ' . 1 aka MhHUuū, aoK» oo oia aei loaa ia mskou. M«i Kau aku inakou h*.va i KVrtau, O Pnnakeia.ka aina^ p.ua \k\ ha'.i,' 0 ko'u wahi keia i noho ai, a iauei au i !ia!awai uk' kekahi wahme oL. i -a a&u oknuia me ka nani. Ua oi hv\ Akn ka nani o nei <tahiue manuta <vs a nel, a ma ko'u manao, ok« t>" loa aku no pah.i ta o ka wahuie ul iaa Haw;i : i ue> a pu-u/' , Aom i p«a<