Ke Aloha Aina, Volume XIX, Number 66, 2 January 1915 — KE DUTE AME NA HUI HOOPUKAPUKA [ARTICLE]

KE DUTE AME NA HUI HOOPUKAPUKA

Na FRANKLL\ T PIERCE. * r —Helu I — Me ta manao kaknnnlua ole. a malalo o na kumu i hoakakaia mamna ae nei, e liiki anei ke lilo Jie dute kaupale knloko (iiToteoiive tariff) iloko o Amei'ika īliiipnia i mea okoa'e iiiai ka it:fa hoemi hoj>e i ka holomvia o ka aina, a i o!e. he mea e loaa ai i na hni lioopukapuka nunui n «īann ko kuleaun e pakaha i ko ka lehulehu pono? O ka hua maopopo malalo o na ano i hoikeia mamua ae nei, iloko o ka aina kahi i akeakea ole.ia ai ke kakpa ana ma waena o kekahi kanaka aine kekahi, a ma waenn o na aina, oia no ka mahuahua ana o na lako o f , ola ana, a o keia ka hna oiaio m--oli o ko kakau mau limahana mnkaukau ame na niikini hoemi lilo. Aka, pela anei ko kakou kulana i keia la? Ua ike ko ke ao holookoa, aole he haanui wale o ka īiule Agena Kalopa o Dun, aka no na makahiki leliulehu ko lakou ohi ana i nn mea oiaio, e hoike ana i na hoolilo o ko ke kanaka hooknhi ola ana, malalo o na mahele like oie ehiku, oia hoi: ka paiaoa, ka hipi, ka waiu me na hua 0 ke kihapai, na hua ai e ac\ ka aahu, na mea hana- ame na lilo huikau. 0 ka huina houluulu o keia man mea apau oia ka kakou e kapa nei o ko ke kanaka lioolilo ia i ka makahiki, ma ke kukaa, a ua emi loa iho lioi maialo o ke kumu kuai liilii. oia lioi k« kuuau 3ilo • maoli. Aole i komo amß' na mea hoohie, hoonani a hoomaunauna, aka ua komo nae ka waiona a me ka haka. Wahi a ka hoike makahiki a ka Ha!e Agena Kalepa o D«n,-o ka.hoolilo kukaa o ke kanaka hookalii iloko o July 1, 1897 he $72.45; iloko o * Jan, 1, 1906, he $104.46! iloko o lune 1, 1906, he $106.79; a e ikeia iho no ma anei ho 47.4 pakeneta ka 01 ae o ko ke kanaka hoolilo i 1906, mamua o ka 1897. He mnu puu huaheln ano ole paha keia, aka nae, na keia nian puu lmahelu e hoike mai nei ia kakou i «a mea oiaio no ko kakou man hoolilo i ka pnle hookahi, a, aohe mau hoike olaio e ae mainua o keia, no ka ahewa ana i na hui monopoli no ka lakou mau hana hookaumaha a apuka i ka lehnlehu. Ma keia pakeneta o ka pii ana 0 na hoolilo, e kau aku ana ko ke kanaka ola ma ka papa o na mea hoomannauna. Mamuli o Tia hana aplihi a maalea. ua hiki i kekahi* man hanori kanaka kakaikahi ke hunn ao i ko ain e loaa ai ia kakou na lako emi kwpono, a ua t:\wv' wale ia ko dala a ka poe ku.ai mai, mo ko* lakou hoomaopopo 010, nmlalo o ke koloka o ka DUTF. KAUPALE KULOKO (Protective ||riff.) I loko o ka makahiki e pau ana 1 lulai 1, 1905,' un hookomoia hiai iloko o ka aina nei (Amenka) na waiwai no lakou ke dute o $570,000,000 i ukuia. Ia wa hookahi no, o ka huina nui o ko kakou inau waiwai kalepa kuloko, oia hoi, (ma ka hapanui), na nioa i hoohuaia mai ko kakou lepo ponoi ao, eliia niai na lmi mineraln mai a puka mai ko kak'in mau hale hana mai, rea kahi o ka $20,000,000,000. he pa '3fi i ko na waiwai komo mai. A oia iho ka mea a ke Duto Kaupale l\ir loko i hanu ai 110 ka hua ponoi o ka &itia: Ua uku ao ka poo nana i hoo uiai i aa waiwai #.i70.000.000 iloko o ka Waikona o ka l.olinlehu. he 46,24 wale no pak«nsta <3'«ste ma

ka hookaiilike ana; la wa hookahi hoi, mamnli o ke dutc kaupale knloko, e kaupale aim i na wniwai komo mai, ua pii j.ui ae la ke kumnkuai o na waiwai lnia ponoi o. ka aina a i ke Iminiiknai i hnopiia'e ® ko duie o nn w:invniy komo inai, ...a no na mak-ahiki ho 50 a oi nlni k-a lioopunaho]e ana o Am<?rika i keknlii pop kakaikahi, a hooili aku 1:i nīalinia o lakou i kekalū īnau'kūlpana kaokoa' pi;i\*ilejfes),' malalo o ka eiieu o ka dute kaupalo kuloko, i hiki ai ia lakou kc kuai aku i ka lakou mnu waiwai i na kanak.a o ka aina. nei ma ke kumuknai i hoopiia'e a anenno no e like me ke dute, me ke kau mai no nae o keia mea oiaio, oia hoi ma ia wa hōokahi 110, mamuli o ka hooluinaia ana o rio mikini ua lioemiia ka lilo o ka hana ana la mau waiwai a ilalo loa i o Keomilumilu ma 3a. Eia nne, ke mau nei no ka ohi ana 0 ka paaliana, no ka hna o kona> lulii i ke kumukiiai 110 o 50 a oi makahiki i liala ae nei, oiai nae lie mau hiliona dala o ia hiiu e amio niau ia nei e ka ]ua mimlo o ka DUTE KADPALE KULOKO. L T a kupono paha ma anei i man wahi hoakaka pokole no ke aiio o ka na punahele a ke aupuni awili ann ae i ke dute iloko o ke knmukuai o na waiwni ponoi o ka aina. Mni ka A. D. 1867 mai, o ke dnte maluna o na waiwai huluhipa, lie 80 pakeneta ma ka ayerika ana, a i ka wa i mana ai ke "Dnte Kaupale Kuloko" ai Dingley a me ka .McKinley, ua uku "k& "pQ£ kuai mii no »a huluhipa i hooko&ioia mai, he 92 a 01 pakenela dute. Penei o Charles! B. Milier, . Liuuihooponopono o ka nupepa "Manawa" o Nu loka, i olelo ai, ma kana haiolelo i mna o ka. Ahahui Amerika o na Akeakamai Kalaiaina a Launa Ana, m kā la 20 o Aperiīa, A. D. 1900, ma Pilade!npia: Ina e hoomooia iho ke koi lipi hoemi dnts ma na lala wa!e no, aole ma ke kumu, o" ke kanawai dute a Din£rleT. e mokaki ana ka aina me na laalaau ooi o na.auh&u hoehnelia i kania- mai na Papahelu Dute Kiekie mai (Lofty Schedules). 0 kekahi o na mep, kupanaha loa m.i keia Dute Kaupale malnna o ka luilnhipa oia no ka pnpahmin a papakoluia o ke dute ihalnna o kā linluhipa i holoia a hoAkomoia mai, mawua o ka hulnhipa holoi ole ia. N'o keia ku»b i pi» aku ai ke kumukuai o ka hnlnhipa 'mai ke 80 a 250 pakeneta; oia ua ohi hapuku .se na Hui Xunui īīoopukapuka i ka huina nui o kn hulnhipa i loko o ka aina, 'a hoohalikelike aku la i ke kumukuai me ko kA huluhipa kumukuai kiekie n lakou no i hookonio mai ai mala!o o ke kanawai Dute Kanpale Kuloko. T."a leluilehu wnle ka manawa a ka poe hanai hipa i r,oi aku ai i ka Papa o na Hana Hooholouiua, e hoakeaia ke komo a«a mai 0 ka huluhipa i l<iko o ka ainfl. n;e ke leau nna i wahi dute kupono, a \>ia a\ian>i ka mea e lofla ai ia !akou o na makek<m?uwa!io no ka lakou niau waiwai huhihipa. l T a hoike ao o Mv. Arthur S!uulwel!, īna kana huke "lndustn \1 1 fiU , ieiu , y" o keia makahiki (1907). aifa 1 na hoolilo o ke ola nr,n. ma kana hookuku ar,a mawaoiia o Amevika īīuipuia. Pelekane ame K<)etuania, penoi: Aole e loaa ia oe ma Amenka ka paa lole jio kē knnmliuai i emi ih.o i ka *20 a #30. oiai nae. ho $10 a $15 wale iu> wa Enelani. T*a uku kekahi kanaka ma Pelekane he 7 (#1,751, no kokahi papalo eleele, a holo mai la oia i Amerj-

ka. I ka wa i alu'a ai o Ua papalo ];i, «a hole akn oia a kuai i pnpal<? liou. o ia ano a raata (bran<l) liooknl>i 110, n o ke kiumiknni ana i wkrt «i lio 2S siltnn $5.75), ka lmn o kf kamlwm kaupak kuloko. 0 ka liuina nui o ko kakou pulu* pulu i ka aiakaluki, ho 11,000,000 op« (balc), a ua ol loa aku hoi ia umnuia o ko ko ua a»nO e ao apau i hoohuiia. Aia uo i wnoua o īui inala pulupulu kv ku noi na hahf kuia uo ka hoohlo ana i ka pulupu i lu i ioli\ a uā emi īho k;v uku haua ma ia man ha?o haua mannia o k<!> Enolani. Eia r.no o ka nni o ko kakon mau waiwai yulupulu i puka a'kn (oia nf» knkaonalo), m.ti na hana pulupuln aku o na niokuninii honia, ho $00.000,000 \vato no, oiai \sao rta kukaonalo i hookoiuoia i auvi nini Pekkano mal, a \ haiuv ia mai '.oko uun o ka $ulupn?n no i hoopukaia (oxpovt\S?) uiai keia .iin.a aku. ua !oaa ka hmna kiokio ,i $300,000,000. ka A. D. lS3d, «a 01010 o Appliioi\ h*

kīinaka e noho o na hale hana a o kekahi hoi o na manaoio maoli a Kanpaie ma kawi>ale kuloko, aol<| A infti Tco kukaonaīo» ttnrarojcm snai Enelani mai, a mo iia kukaenalo inakalil," a W i kokakou hoao kahua paa i ka hana o ka hauiian nao a Ka«awai i kikoni" uiaijai am* 0 ka poe hana p«Hk|!«tnßSNt4l p»kewt» <!»to i hiki W wpkHk* »ku ra« k« ka aa ainh Vi ®a*- ...» . jpg i '|: "Makeiaake ai< e kii »' hoala ia'u i k« o ks la ap*>jw," wahi a feklfrlggyiHiin w»i Nu loka uwi i IW 0 4, E kt« keonimJfc.% w *ka paHo: "«ole paha ! os : 4 »* na n«a holomua j »no' 4b ■'* aw - Aia ma ke poo <» kp 4' A h» ?fahi pihi. Ina 6 1 Uk*hi*M o|v 1 s a a wahi, !% «a ;< , ht<atā iA a?. 4 * " * L_ & * -s»fer ; 4l* ' ' £,'£.

TTE MAU TĪT r N"Ani r N'A OULA ]

He oi aku ka umalalii o ka loaa a«a o ka wahine ui nuuiwa o fco kuko akainai. i īu» o 01010 hoiiio a«a oe \\o ko-| kahi, o nui ami kft poo l»oo!o}u\ ! Aole o ko kakiU.i o ka waha o ka| wahino ka m«a e manoaia aku ai, wahine hooikoika oia ma ka luuia. j t N* ke alohn e kah<»a īko Kahnna*: pnk> e kor«o imai; aka, wa la noo- ! inoo akalwlo \rslo no o kaoWia aka i ,-•'•■ xi ai ke komo ana u\ai o ka luna okv mare. I . O ka wahiuo «1««, aolo $&katt * apapo, alaila hoolilo aku i na koaik«tti * kaua kane i haawi mai av wana. oV hoihoi a noho p» wa k* nw feo kanaka i 'iko kona mau mauamana lima, ftt£ ka iK\lu\ Milii. Aia la i h«a k» kaikamalnne i ole!o ai. *S* k* « hoop;\ ann i k k» loa ts> hoopa i*ni i ■fcfj.*r >• ; *'■' !«i,r *R - *»