Ke Aloha Aina, Volume XXIII, Number 45, 8 November 1918 — HE MOOLELO NANI -NO- VELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONE- Ka Moi o ke Dala i Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga [ARTICLE]

HE MOOLELO NANI -NO- VELOLETA A I OLE Ka Ui Mahope o Kana Mea i Aloha A A ME -HONE- Ka Moi o ke Dala i Hoopaaia mai Kahi Mokupuni Roseriga

"iaa peia ua pono, ftoJo makou e lioo'e i kona amn&o" yfas& & Vtloicta jnc ke kau raau n<> kona i keia kanaka ana e hoohuoi loa nei. A lakou nei hoi i kuku ae ai iluua e. ukali aku la mahope o ka puuku'kamehai a ka Baroua e alakai aoa i lakou uei ao ka lua o ka haie, ka hale hoi keia i hoolaa ia ai 110 ua Ui Nokea iiea o Olona, a akahi uo hoi a kouuo ia, o ua Yelotota nei no ka inua o ke koino ana, a iiiahope aku no hoi ke Kadineia ilaeao, iimale no hoi kaua kane, aiue ka lakou ohana keiki, "A o ka hale 110 hoi keia nana i hoopuiwa mai i ua Veloleta nei, n<x ka Kioa, aia rria ka palekilika e kuuwelu āna uia ka puka keia mau huaololo moakaka nana 1 hoohaalulu mai i koua puuwai "lie nome uo Veloleta." Aia lakou i komo loa aku'ai iloko. Auwe! He mea e ka nui o na mea hoonani, a o ka mea nana i hoohuoi loa aku ia lakou? aia maluna o iia mea hoonaui like ole apau ka inoa o Veloleta i kinohinohi ia me ke ddla ame ke A no ka hlki ole ia VeloJeta nēi ke uumi hou iho i kona mau mauao hoohuoi i keia ana e manao kuhihewa nei la ha mea okoa, eia ka o ke aloha no i ka 'pili uuiauma, ua uinau aku la ojf» i ua puuku kumehai nei o ka Barona. oluolu a nei oo o hoike mai 11111 ft ko keonimaua maikai, pehea la i kuu ia ai kyia, inoa Veloleta •uuJuua o jju mea hoonani apau o l-.i-iu L u hoike mai kuu Mea liiekio ku Uarona ia'u, he inoa puuahele ioa keia ana i aloha ai, no ka mea, o k inoa la q kona kaikuahine, kona pokii pouoi. ,# "Auwe!" wahi a Ve!oleta i hooho ae ai ine ku hoomau ana aku uo hoi i kaua kamailio ana. "He kaikuahiue no ka ko ka Earona?" "O ka'u uiea ia i lohe mai iaia mai, aole jiae hoi au i ike i ua kaikuahine nei ona." "Mahalo ia oe, e»ke keonimana. i'-ia ku iie kaikuahine ko ka Eai-o- 4 !īā ana i aloha loa ai," wahi a ua

V'efoJeta nei i haawi aku ai i kona 'imliaio i na puuku kamehai nei a im f >aroiia. -mc kona namuaainu liilii aua iho i kela mau wahi olelo ana me koua namunaniu liilii aiuī ILO i kela mau waiii olelo ll0 i ,( ' a;i; i uie kona maopopo ole ae ;ia ho mau ])op(;iao loiolie ko ka i'iuiKu kaineLai a ka Barona e liooloiie īhui ana i na olelo a ka 'waiuiio ana i aloiia # paulele ai me u)ia))<.* apau xue ka, minamiua iloko 011 a no keia -mau lioola* lau wale iho no ana i mea Eto kana Veloleta e puiwa ino ole ai ke h.OO- - oia nona, a na miuuto hoi hauoli c iioe awiwi niau mai .'.i.i! uiiUa iiiiii Sn>i p kali ana mo ".1 o ka pihoihoi. 1 jiau puao na nu-a U l lluliii iMill IIIM 1 ■ iii.n ia k'. kiii-iii-e luniK: kakohi ;i ua Haroua 1 ■ 1 ■-■ tv:i ;ii!n liiai hoi. ua ■ >a:iK;;u n., ;; ; ī a ■; uiahiiia 0 ka ■>'. ■;■!;:> i i;.;k;ī!;a ».ii uo iioi ia "ia k:i ua niiuku kainoliai 1 huii ;U' kiiiuiiiUo aku la k:lk.'U ka- " h; ;;-;iia ka UaiK'ua. . hole.ao ;.u Kukua iaia nuuiiiia o ko oukou ko>,no ana ao iloko 0 ka lnini i lioomakaukau ia no ka papaaina." Haawi uiai la 0 īene Abu i keu«

luuaenei i aku ao o ua lunai a ]^ ou e mahiikai. poiaku maLa.la i aaua noeau ' 'E kala Lede, oiai e haalele I&iMpPau ia oukou laalalo o 11« a liookuna «na ft fe H ukali'lßH|e a fca Burona, a e lieie i ka Barouu, 'uiaKa, aku uui l>uha oia, & ia uukou me kmhi o & Haawi jm| ' jEgpi)loici a awa Emale i £9 kujylfflfeu hooumikai no ua puulni Ili§|p uei, Jaia i huli ae fti a nja kekahi puka q mawaena o ka holo 0 ka.HS||tuua,ame ka Hale elua. A"TcJgte lioi i hele koke aku ai e leue Abu. "Ea owai ka kela Puuku a ka BaronaV "O Afazini opi&;ji&i, ke kaikaina -ponoi o h Kftrg|a" ' "Mali* 110 ka tffi|!o koua helohēleaa m<> ko ka eia ka 0 kona pokii no." *■$$%&£ ala no hoi 0 leue Abu, ua ino aku oia i eia nu'e aole e ul ° oiai, aia lakou malftlpjs ua aoao aua 0 ka BaJoaa kft Jdfe|y ilaku, a ua iik» 4 90 Jto„kkoif ma keia «68,.. ?i*e me., ma koe Wfli® iho aole^l^e)u i maopopo 1 ka puaua a anae iuea iiuua e pili aua yf> JBaroua. Aole paha a hoomau aua aku no iahi" koe # ke ole au e kuiuhewa ua h#eiygfi, la ka Barouh 00 ka papaainiii ke kali iuai ia paha oia nf> wahi a ua loiifi. Al>u nei e alakai ana i ka lakou Kiekie, a Veloleta hoj/" ftjgjj§plinela Maeae e ukaii aua ua lene Abu uei inahope Aku. laua ke J£apeio Maria Va ■nwiā lioi < laua o Emaki . ftafo t me ka laua o%ia. ; A U la kou i komo aku : ai p ka rum; aina naui 0 ka Jaiou ho: i ike aku ai i na, mea d&Ja «nie- gul£ iluna o ka papaaina a ke ala hoi e na mea ai e moani aiai ana, m« he ala, e kono okoa mai aua no ] ka houpo lewalewa e hoopiha iho j ka lua 0 ka iuaia. "O kekahi msa a i^kpu,, aoa me ka makahehi ānuloia no na kauwa iloko o ko piha e ku pohai ana mf ' mamao iki mai ke pakaut|y,. ,iaku. a lakou 110 hoi e haohao fina no ka Barona a leue Abu hoi e hoonohonoho aua i na ko lakou niau wahi e noho iai, a ma kahi 0 na mea ai i maa ia Vel<>Icta ume kana Ilone i haawi iq, aku ai ia noho nona e noho iho i, a ma kona aoao kekahi noho waiho wale. A lene Abu hoi i kulou mai ai iiiiīia 0 Veloleta me k& leo hawanawaua. "E ai pu ana ka Barona me oe." "Ua makaukau au hq ka ai pu ana me ia, e like me kona lokomaikai/' wahi a ua ui nohea Yeloleta nei, nie ka minoaka ana iho, a ku lemi no nae 0 kona mak» i haule aku ai maluua .0 na mea ai, ana hoi i ike mea i maa i kona m*n ia, oiai aia ku&_f ma Iloilo ame „ i hoaui ana i ka nana i^aū niakii 'ina ka puka 0 ka iuiniaimi, ana i manao ai malaik' ka Barou 0 kouio mai ai. A'h» mea oia!o. nolo loa i loihi ka lakou kali ana, hemo malie mai la ka palekuuwoln o ka puka. A ike aku la no hoi Uikou apau i ka p\iuku a ka I>arona i ko komo ana mai, a lakou hoi t> iko aua i ka pli a«a a'e «» ka lima 0 na kauwa apnu iluna luo I'eno Ahu ka niea )*|i a lakou <- pahaohao aua me ko- mana«> kulūhewa -hoi e kotiio mai ana hi ka 0.-n-ona mahopep kona puuku kamoliai eia na'e,mole l&kou i f ki hou aku ia mea, puuku

i kunu jua!>aa!ii;iiii polu a kuiiou aku ]a hoi iuīiia o ya malihiiu kuku aua nia. k» auao o ka jpapaaiua. A lakou hoi i paua'i mai ui iiiu ku uo keia kauaiia "kua loa mui ka 33aroua ae, rue koīiu. uaLu o ku poo liuat.au o ua kuaaiua. ,No Emale, he waM liooiuanao no' iloko oiki, a no ka loihi loa ua pau wale ae la uo kona noonoo. A ua puuku kamehai nei no ,na'e hoi i hoohuli ae ai i koua uaaa ana maluua o ua hioua waionohia o kaua Velo!eta me iia maka aloha, uie keia uiau -olelo muu lu.a o ka ikw ia aua ae o ka uiea Hiuua iloko o ko»a mau luaka. "E kuu Velolota aloha, ke iaaoi>opo uiui la iio uuei oe iu'u, ka uioa u kou puuwai i aloha ai?" wuhi a kuuieliui uei a ka I3aroiia me ka leo haalulu, a na uiea hoi apau e uaoa oiai aua uie ua maka pahaohao, no ko lakou lohe aua i keia mau olelo mai kekahi kanaka a. lakou i uialihim loa ai. Eia aole loa i -pulale koke aku o VelQleta, aka ua li'u wale kana kilohi a noii ana iloko o na iuaka poniponi ohaoha piaikai |o ka puuku kaiuehai a ka Barona, naua hoi i hoihoi mai i wl hoomanao iloko oiui no kana kaue aloha, iaia i hooho ae ai i keia uaau wahi 01010 uuku me ka leo i piha i ka walohia. "E aloha ia inai au e pono ai, no ka naea, ua ala hou mai kuu Houe aloha raai ka make mai, deai aole loa au i poina nou.' Alele aku la ua ui nohea Yeloleta nei e puliki i k£ a-i o kaua Hone aloha, me ka noi pu ana aku hoi o ua Ve}oleta nei i kaiia Houe me ka leo pihoihoi o ka hauoli xne keia mau wahi olelo liilii loa, . "E honi mai ia'u me ka hoai a kou waha a'u i aloha ai no no na makahiki loihi i kāahope ae nei." E kuu aloha, nou mau au i na manawa apau," wahi a ua Hom nei, iaia i apo iho ai i ko kino laahia o kana Velolcta me na hon_ hoomau ana hot o ke aloha o k( k(ine amo ka wahine, jiana hoi jhoohuli hoi i ka maka o na met apau i kalii o, } ino ka eehia nui kau iho maluna o lakou, amo iu 'kauwa no lir>i apau a ua Ilone ne: aine lene Ahu, ka mea nana i hookaakaa pono ao i ko lakou mau maka, no ka hana a keia Barona hanohano i pee poli ai ne ka manawa loihi. Xo ke Kakinela elemakule Maeao hoi, he mau manao inaina kona, no kona manao maoli ua apuhi aku kana moopuna iaia me keia kanaka malihini loa a laua kuwiliwili mai nei imua o ko lakou mau maka ponoi, aka, aole loa oia i hoopuka ao i kona uiau manao oiai oia e kali ana.i ka hopena o na mea e hana ia ana. N'o ke Kakinela opio, Eniale ame kana kane e ekemu ole ana, aia no nae na hoomaopopo iloko o Eniale no kona haku kane aloha, oiai oia e leha ma-lu mau.mai ana inaluna o kona līaku waliiiH- ame ko kanaka ana e hoomaopopo nei o Hone no ia, ke kane aloha hoi a Veloleta kona Haku wahine, a kaikuaana hoi nen na ana i kapa mau aku ai iaia, a pela hoi aia iaia, ma ke ano he pokii nona. A mahope- iho o ka'pau ana ae o na hooninipo ana a ke aloha mawaena o Ilone ame kana Veloleta aloha, a hookuu ae la hoi laua i ka laua mau ppīli aloha ana, mo ko laua ku like ana ae hoi, oiat o Velo!eta e hilinai aku ana iluna o ka poohiwi hema o kana kane. A ua Hone nei hoi i huli malie ae a\, a hanle aku 3a kn lena iko a koiia mau maka mahina o ka oiwi hle* hie o kana keiki iaia i kamailio ak» ai mo ka leo malie o ka makua i aloha i kana keiki me ka hiolo pu ana iho o koua mau waimaka, oiai kona mau lima e wehe hamama aku ana iiip ka makaukau e apo snai i ka hua a kona puhaka i hooiu Una e ka i»,akuakane ole no na makahiki loihi o ke laoha ole i kaaliope aku mo ko lakou'inau hiohiona walohia e lilo ai i kia hoomanao poina oio iloko ona n.i la apau o kona ola ana. "E kim koiki kamahai aloha, o wau no kou papa;'* "A iko ia aku la ka haalnlu iki

ana ae o lre Muo o ke Kadiaela Ma euo, i&i» i na3x& mai ai me n& ma 1l& aloha maluaa o kona makuaka ne me keia mau olelo kaio o ke ke iki i alolia i kona m&kuakane. "0 ka'u uo ia o moeuhane mat /ioi w ko'u makuakane J k« po aifl< ke &o. A hek mai U tia Kftdfnelj opio nei imoa o kona Inanf mi kuakane, a baulft iho la oia maltxn« 0 kom rnau kuli, a Hone hoi i kau ibo ai i koua mau lima maluna o k< poo o kana keiki, me keia i/iau walii olelo uuku o ke aloha nana 1 KooMoio iho i k& waimaka o m mea apaii me na hoomanae» walohia. "E hoomaikai ia na Lani Kiekie Loa, no kou hoopakele ana mai 1 kau ola,, kou kiai pu ana mai i ka bepe a Hone. Kuu bex>« wahi hou a ua Houe neiTiaiā I kūkulu ae ai 1 kana keiki iluna, a honi iho la hoi ma koua lae me keia mau wahi olelo Liilii loa ana i namuiLaray pn ae ai. "E hoomaikai ia e-ka'u keikī me ka hua o kou puhaka ame kou lima ma keia hope akuf" "Mahalo e kuu makuakane," wahi a ke Kadinela opio Maeao rno ka lao malie. A»e keia mau olelo hope a un Hone nei maluna o kana keiki ea ae k oia iluna a kana keiki hoi i hoi aku »a ma ka aoao o kona kaikuahine Yaranata, a ua Hone nei iu>i i nana aka ai maluna o Emale ame kana kane e hakapono mai maiuna ona me keia mau olelo mua ana i hawanawana mu» iho ai i kana Yeloleta e hilinai ana iluna ona. "0 ka kaua Emale aloha no a nei keia." "Ae, oia no ia e kuu aloha ame kana kane, ame ka laua ohana keiki liilii apau a o ka laua hiapo no hoi "kela e ku pu mai la me ke kei-' ki a kaua. "Auwe, he kaikamahine opio TTi N"ohea no oia, a kona mau makua e haaheo ai nona. Ame kela mauj oielo uuku a ua Hone nei i puana malie ae ai, huli malie hou ae la oia a nana hōu aku la maluna o Emale me na maka aloha, me ke kahea ana aku hoi ma kona inoa me ke kamailio pu ana aku hoi me ka leo hoalohaloha no na mea i hana ia mai maluna o laua, he mau makahiki lehulehu i kaahope aku i piha me na hoomao weliweli. "E kuu Emale aloha.' Owau no keia o kou hoamake imua o ka inaira o na liona hihiu hae eha, ame «fiu pila hapa hoi ka tnea nana i oopakele ia kaua mai ko lakou mau maiuu mai, ke hoomanao ala no anei oe no'u, a i ole, ua poitsa no paha oe no'm no ka me& } h#*poe opiopio wale no kakou apaū e like me keia ia manawa, oiai, ke īke aku nei au malima o olua ame a*Uj i na hulu kani kakahiaka o ka wa oo maluna o ko kakou mau poo pakahi ka mea hoi a'u i moeuhane mua ole ai v hui hou ana kakou ma keia fio, a raa k(?la ao nani la kakou nia o e hooakoakoa ia ai oia ka—

Okipu iko U na olelo a ua Houe neī me ka leo kaumaha a Emale hoi i hele rualīe mai si me na kapuai a kukuli iho la Imua o ua Hone nei mc koria mau lima e palu'u ana i kona puuwai me kela r?iau ohlo o ke aloha aua 1 kamailio aku ai 'iin ua o HoKe, mt; nn waimsik& L"i o l(f- u'olia c liiolo iho ana /nn ioiia ii)au papalina. "J£ ieuu Haku, aple au i hoopoina i n« hoomanao ana nou, awe kae nmu mea hoi apau 1 haaa mai ai uo n, a u hoi e iwuoli aei i ko'v tbe sna i kou maka, a pela hoi oe i kp'o mau »aka ame ka maka o kau wakine, »loha, kuu Haku kaikuaana iioi a'u i auwana pu ai no ke nauwauwa i ke aloha nou ma ua alanui waokua o Xtora& aiue Veriioe, atue rxa ale aiiu hoi o ku Moaue AieUiii, a pela boi jae na waknliiki Lu<i!iji j.uau& i liooLala ai ?loko o na uluweliiwelii o ke kulaauakauhale e N"apela. E kuu Haku, aole i poiaa ;ia ioomanao ana o kau $mak ao.u," "Ā honi iho la ua Hone nei mi taiacou4 uei me keu mau jlelo uuku aria i puaoa malie ae ai aaua i LooLaku'i aku i ka puuwaj ua iuea apuu. "Ji> iimale, o oe t uo kuu kaikua ame aloha, e like ixie ka'u i hoopai 11 me na makaa o kaua, a laua lio : iawe ae ai ra oe i kaikamahiue ua Aua, a'u boi e oleto a'e nei. Aloiva 10 ka makua ame kuu home o kuu nan & opio." A hioio iho la na waimaka o ua Hone nei me ka nui o ka ehaeha e lakuikui ana iloko o kona puuwai, i nana hoi i hoohiolo pu aku i ka a na mea apau e iiaua mai ina maluua o ua Houe arn f Emale. A i ka mao aua ae o keia uau haawe kauuaaha lūawaeua o latou, ua hoolauua aku la ua Hone lei iaia iho imua o Anezio Helo la Emale kane, a pela hoi imp? o te K.akinela Maeao maklo o ka Veloieta hoolauua ponoi napa īoi i hoopau ae i ka inpīnuihihewa o ua olomana nei, a pela ioi imua o iia ohana keiki a i ua Hone uei hoi i kau aku ai i lana mau olelo hoomaikai maluna !> Var«nBts ka hiapo a Emale, a i ka pau ana ua noho iho la lakou e m f ua mea i hoomakaukau ia me a« hiohiona ulumahiehie o ka hau--011 e ike ia ana maluna o lakou at>au iio ka manawa mua loa, A o ka' mea oi loa aku o ka hauoli, oia no o Ve!oleta. no kona hui hou ana mo ka mea a kona puuwai i aloha ai oiai laua e «i like ana, a ua U'i nei hoi i hoomanao aku ai i kana Hone me keia mau olelo me ka leo akaaka o ka hanoli.