Ke Au Hou, Volume II, Number 19, 10 May 1911 — He Pane na "O-u-ka-maka-o-ka-wauke-oi-opiopio." [ARTICLE]

He Pane na "O-u-ka-maka-o-ka-wauke-oi-opiopio."

Mr. Lunahooponopono o Ke Au IIou: Me ka mahalo: —E oluolu mai oe ia'u no ka'u mau hoakaka e pili ana no ka mea nana i hanai ia Kamehameha I i hoikeia ma ka nupepa "Kuokoa Home Rula" o ka la 10 o Feberuari i hala, 1911, e olelo ana o Naeole. Aka, e kalaia mai au no ka ulolohi o ka'u pane, oiai, o ka loaa koke ana mai no ia o ka'u helu o ka nupepa i oleloia ae la mai kekahi makamaka mai i ka pule i hala, a i mea nae e ikeia ai ka mea pololei maoli nana i hanai o Kamehameha I, aole ia o Naeole e oleloia nei, oia ka'u e pahola aku nei me ka manao hapai pili kuauhau alii ole, oiai, he mea hilahila ka awaha, eia aku no a nui wale ka poe pili alii a makee alii paa kuauhau e noho mai nei i kakauia iloko o na buke, No ka mea e pili ana i na makua o Kamehameha, penei no ia: O Keaweikekahialiiokamoku k., noho ia Kalanikauleleieiwi w., hanau o Kameeiamoku k.; o Kameeiamoku k. noho ia Kamaka'imoku w., hanau o Keoua ka makuakane o Kamehameha I. Eia hoi ko ka makuahine: O Kalanika'uleleieiwi w. i hoike mua ia ae la, noho he kane hou oia o Kauauanuiamahi, hanau o Ha'ae k.; o Ha'ae k. noho ia Kokelaokalani w., hanau o Kekuiapoiwa ka luaui makuahine o Kamehameha I. Ua hanauia o Kamehameha I e Kekuiapoiwa ma Ainakea, Kohala, Hawaii, oiai, malaila laua i noho ai, a oia kahi a Kalakaua i imi ai a loaa a kukulu i ke Kia Hoomanao o Kamehameha malaila, aole iluna o ka waa, ma Kokoiki a ma Halawa paha i koho wale ia. Penei ka moolelo o ka hanau ana: 1 ka lohe ana Kekuiapoiwa ame Keoua i ka manao o na'lii e pepehi malu i ke keiki ke hanau ae, oiai, he keiki kipi, pela ka ike a na kahuna ma ka wa i hookauhua ai ka makuahine, a no ia mea i oleloia ai, "E o-u ka maka o ka wauke oi opiopio, o nui auanei kawawo aku," ua imi ia i wahi e pakele ai a i mea hoi nana e malama a hanai. I ka wa i nahunahu ai o Kekuiapoiwa, ua hoomakaukau mua na kahu i ke kukini nana e lawe i ke keiki mai Ainakea aku a hoea i na pali hulaana o Awini, oia kahi i noho ai o Kahaopulani he aliiwahine ka mea nana i hanai ia Kamehameha I. me kona waiu ponoi, aole me ka uwala a ano e ae e haku olelo wale ia nei no, a no ka mea, ua hanau o Kahaopulani i kana kaikamahine ponoi ia wa oia o Kuakane, hoa ai waiu o Kamehameha I; a i ka nui ana ae o ke keiki, na Kahaopulani

no i hoihoi ponoi ia Keoua e noho ana ma Halawa. O Keliimaikai kekahi ke kaikaina o Kamehameha i hanaiia ma Awini, e Kahaopulani. O keia ka mea pololei, a pehea la i loaa ole ai? Eia kekuauhau alii no Kahaopulani: O Kauhi-aimoku-a-kama k, noho ia Kaleimakalii w., hanau o Kaaloikanoa w.; o Kaaloikanoa w. noho ia Umihulumakaokalani k., hanau ekolu keiki, oia o Palena, Paia, ame Luahine k.; o Luahine noho ia Hikuikekualono w.; hanau he 4 keikikane a hookahi kaikamahine oia o Kahaopulani ka mea nana i hanai o Kamehameha I.; a o Kahaopulani noho ia Ki'oula k., hanau o Kuakane w., hoa ai waiu o ke Alii; o Kuakane uoho ia Kamoeau k., hanau o Akimakaokalauhue w., o Akimakaokalauhue w. noho ia Kamalanaikuaheahe k., hanau o Kapiimoku w.; o Kapiimoku w. noho ia Kekahili k., hanau o "O-u-ka-maka-o-ka-wauke-oi-opiopio" (Mrs. Kamaka Stillman), a nana mai o Keaopolohiwa he kaikamahine, ame na moopuna lehulehu. Mahele Elua: —O Kaaloikanoa kaikamahine a Kauhiaimokuakama noho hou i ke kane me Kaniauepa, mahope iho o ka make ana o Umihulumakaokalani, hanau o Kapupuulaokalani ame Kalani-kiki-wahi-kalani, a mai loko mai o laila i puka mai ai o Kanaina ka makuakane o ka Moi Lunalilo ame ke Aliiwahine Hakaleleponi. O keia ke kuauhau o kuu kupunawahine o Kahaopulani, ka mea nana i hanai o Kamehameha I. ma Awini ame kona kaikaina o Keliimaikai, aole hoi o Naeole ka mea nana i hanai ma Halawa elike me ia e hoolaha wale ia nei, a ua lohe a paanaau keia moolelo i ke Kohala nui ame ke Kohala iki. Maanei, ke hooki nei au me ke aloha i na keiki oniu hua metala o ka papapa'i ame ka Lunahooponopono. Owau no me ka oiaio, Mrs. Kamaka Stillman. Kauluwela, Oahu, Mei 8, 1911.