Ke Alakai o Hawaii, Volume II, Number 2, 9 May 1929 — HELUHELU IA KA LEKA A KE KIAAINA HOIKE I KA POMAIKAI O KA LEHULEHU I NA HOOKELE NAAUAO KOI E HOOHOLOIA NA PILA A PAU O KA OIHANA HOONAAUAO [ARTICLE]

HELUHELU IA KA LEKA A KE KIAAINA

HOIKE I KA POMAIKAI O KA LEHULEHU I NA HOOKELE NAAUAO

KOI E HOOHOLOIA NA PILA A PAU O KA OIHANA HOONAAUAO

(Hoomauia) Na Hana Hou O na hana hou i hoamanaia malalo o na kanawal ahaolelo Uke ole ua lawelaweia Hkou elike me ka hiki i ke da3a uie r loaa ana ke hoohana. I ka la 1 o Pepeluall, 1929 i kuaila al ka bona hope loa, a o na hana apau o ke keilkole malalo o na pila haawlna, n.!e o ka ahaolelo o im, ua pau lakou l ka hanaia a o kekahi kokoke e pau. Elua mau hana hou 1 hookaawale ole ia ke dala mamiill o ka hoololi aua o na lunakiai i ko lakou manao, oia ke kahua kinipopo golf 0 Oahu nei ame ka haukapiia o X«aupahoehoe, Hawail. Aole au 1 ike 'l kekahi i_hoa- _ manaia iloko o na niakahlkl a'u i ike ai e hiki ai ke oleloia ae aole he pomalkai. o ka lehuleh» ia mau hana hou. Ke noi »ku nei au i ka ahaolelo e hoololi i ke kanawai e pili ana i ka paiena e aie ai ke kelikole i hiki ai na hana hou .ano nui ke hanaia. E wehewehe piha ia-aku no keia mea iloko o ka'u leka e pili ana i ka pila aie no 1929. He $5,148,708.86 ka huina nui 0 na dala 1 hooliloia no na hana hou a i hoomanaia ka hapanui © lakou malalo o ka pila aie i pau 1 ka hanaia a e hanaia nei iloko o na makahiki elua i hala aku la; he $2,996,685.43 i hoolilo ia no na hana pili i na awa a he $2 } 182,023.43 no n& hale ame na hana e ae malalo o ka luna nui o na hana hou. #e $700,000 - a? V * r ' , c . ' , O lū . ia no ka uwapo 3. He $130,000 i hooliloia no ka uwapo o Kaunakakai, a.ke koi mai nei ka nui o ka hana o ka paina apala no ka hoonuila aku o keia uwapo. O na uwapo ame ka hoopiha ana 1 ke awa o Kapalama, he $447,000" ko laila. He $650,000 no ka uwapo 11» Honolulu, me na palena paka; he $291,255 25 no ka palekai o Nawiliwili, a ua loaa hou no he $250,000n0 ia hana e hoo-ma kaia mai kahi 1 koe. No ke ulanui holopuni Kamehameha he 666 dala ia, a he $204,7000 O la mau <iala mai ke aupuni fedelala maī. He $162,000 no ke alanui pali o Walmeat Kauai, mahele elua. Ano numii no keia mau huahelu, aka mai poina nae kakou i keia mea, o na haiia hou apau no na uwapo he mau mea ia e hoomaalahiia ai ka hoonee ia ana o na ukana ma ia mau uwapo a hoemiia hoi ka lilo o ka lawe āna i ka ukaua a:ar:ull o ka holo oia hana. Pela pu no hoi me ka mea .e pili ana i na alanui, ua hoomaalahi mai lakou i ka poe meu okomopila ame na poe e ae £pau *\ hoohana ana ia mau alanui. Na keia mau mea i kei ikalka mai e 'holo like ko kakou kelikole n)a hana hou o keia ano me na wahi holomua e ae o ka Pakipika. e pono e poi:\ia i keia wa. Eia ke nohoia nz.v. n j hou o ke kuia hoopoioiei o na keikimahine i kukulula ,xi iloko o na makahiki elua. O kela kekahi o na haiekuia m&ikAi loa o ke keUkole, 1 kukiiluia ro eha haneli kaukam <sala mai m <iala ale !-a' V 1 kokah: 0 v,hale kahiko 0 keia kula e ka aha 0 na kamalii i wahi e noho ai na kaaiaiu. Ma'ia 0 iaweia ast: kek&hi mau h&le i koe iho e ke kula 0 Waulee 0 kamalii kare He $497,725.70 ka nui o na aelike i haani.a no ke kuku'u a:\a 1 ka kelikole 0 k& pupuie. O ka pila haawin* i hoau;ana.a lie la. Eko'.u mau iiale he-u i maken;ake'a 1 lawa pono ka niakeinake Hc jvno e hookaawalc;a ; ilaia kalai 0 ia iu&u hale r.c keīfc makahiki elua e r,el, - M* 0 r.a hale hw V 'kukxr.;; : .r: eia :;c ka hale kula nui 0 HawaU. ipaku v i i ka haie heiuhelv !° hale he'.uhe jlu p«ke 0 Maui, $$5,7X2; h*4e he | luh«?u puke e H:so, h*>

heluhelu puKe o Kohala, $5365-01, ; 80 pono loa ke liooholola ku 'hana e' pi!l atia I ke a-wa o Kapalama no ka ī»ono o ka hana paina apala. T/a paa ka uwapo I hoamanalii no la v/ahs o kf: av/a. Ua laweluwela ku hana. o ka hoonee ana 1 na pahu palna apaln me ka maSkri| u ua ik*ia ka naauao o keia hana ana i kela uwapo. He |>ono <> hanolu na Ym* na hou ma keia wahi' uo k-t hoolel pna 1 na pipl ma kM». hopn aku e laweia mai ana i Honolula i MimM im niokupuai mai. r m JCapalßmft ani e hoakeaia aku ai ke au f a o Honolulu nei. Mamua o ka noho hou aria imai o kekahi ahaolelo, t hoamana mai ana paha ka ahaolelo hmakua e ell i ke awa i loaa aL ;ke akea kuppno 1 na moku nunul e komo al raa la awa l hiki ia lakou ke komo a puka iwaho me ka poino ole. Na na uwapo ma ia wahi e hoolawa i ka ma* kemake q ria hana apau o Iwilei ame na ukana e puka ana iwafto no na mokupuni. Ua loaa ka olelo hooholo a ka ta e Haill ana ia 235,809 kapuai iuea alna mal ka ,Hul Aiahao Oaiiu ma 1 ma ka waha o ke awa o.Uapalama, Ua hanaia kpia ham mahope Iho o ka loaa ana ae & I» feut la. t e.kuai mai i ke kelikāle* h« '301,020 kapuai kuea aina e waiho ana mauka koke iho [ o ka aina i kailiia. Aole e hiki iia'u ke hoonawaīiwaii i Kc koi hoomanala ke'kuai ia aku u? Is»ta aina ame na alna /c ae « kupono anano ke kumuiiial kupono i liio al ka mana kaokoa o mua o ke awa e liel'e mal la a hiki 1 na uwapo e ku' nei< ,Ua pau ka hana o ke awa o' Kewaio a hiki 1 ka hapanui o na waapa lawaia ke mouoia malaila, a pau hoi ka puua ana o ka uwapo 15, , ■ ioa ia ke awa 0 atlo mamuīi o ka nui o ka eli ia ana o- ia awa. Ke hoomaula nei .ka hana o.'ke kukulu ana i ka palekaL Ke manaolanaia nei 0 na hoamana ana apau ma keia hope aku no ka eli ana i ke awa, he mea ia e ioaa ai ka hikl i na moku ke hoohuli me ka maalahi, a b hiki pu ai no hoi ina moku ke mouoia malaUa. O ka hoololhiia ana o ka uwapo 1 ona ke awa o Kaiiului a me ka uwapo o Kelaukina ua hooloaa aku. ia ia Maui i ka lawa kupono e. iawelawe ai ī na ukana apau a pau pu me ka paina apala. O kā hoomahuahuaia ana o ke kanuia ana o ka paina apaia ma Moiōkai ke hoike. mai ia 1 kē kupono e hoonui i$ ae ka Tlwai>o 6 Kaunakakai i liiki ai k.e hoopakeleia ka poe ka.nu paina apala ma ka lakou hana, O ka hana ana i pani no ke awa o Nawiliwli eia ia ke holo- ; mua nel. Kokoke $ haawiia ka afel&e no ka mahele mua, Ua hoomakaia ka hana o ka eli ana malalo o ke kuhikuhi ana a ke aupuni fedelala a e pau apa pafaa keia makahiki mamua o ka . 3»wa pono āna o ka hohoau a " hiki i na moku nunui ke komo malaila. Ua hoohanaia na kukulu alar.ui aoa malalo o na kalana, nie ke pailaka ana a ka luiunui o na hana hou. Ua paa ke alanui 0 ka lua o pele mai Hilo mai a ' hika i ka paka lahui o Hawaii. me na hooiiio o $1.217,655,25, Ua hoamanaia ka h;\na ana aku : ke alanui o ka pali o Waimeu, malalo o na kanuwai o ka 1925 ame 1927. a kokoke ia e paa. O kekahi hana i makemakeia e hana a enoonoo ia oia ka hana ana aku i alanui e pii ai a hiki 1 ka palena o ka paka lahu: < Haleakala ma Maui. E loaa ana ke kokua fedeiala no keia aianui i manaoia he $500,000 koua paa. a o ka $300.000 ka huina a ke kelikele e haawi ai. Hiki ke manaoia e hoomaka keke ka hana o keia alanuī ke :naopopo ka hookr»Avale o k? kelii kole i keia mau <!ala. | I ka manao e ke kiaaaia he | pemo e hookomoia ke ai&nui mai ! Kailua aku o Hawaii e pii aku Ui a hiki i ka pa"ka 'ahui e Haiwaii i hikl ke loaa kok.ua īe- ! delala. Mamuli oka imuiao o t ke kiaaina. knuoha aku la ka patpa lunakiai o ke kalana e Kawa- ; u ia'ke alanui maioio aku 'o Kona Her*a i oie a: e na ikīkeefces a e hoomoe : alanui e s!ike me ka makemake e !caa &i jke kokua ieoielala. ! Ua feook<?ieift na l;ar.a hou o iD* kaiar.a malaio o r.a pila &;e ke alahele naauao i loail ai ko tekou h:ki ke haaaia me na daifi uuku n-.ai e ka poe kehe aehke a \ hifcs ai hoi ke loaa mau a* Wmahana Aoie au i iioonoo iso n« piia aie o 114 kai&oik. oia: he peeio na poa i hota&ar>a:a e kt Ku--BBti e hana ia hana.

Man&o au ua hik! mai ka m»naWft e ku al na Kalana malunu 0 ko lakou mau kapual p,iknl t t Iho. Ul3 pono i k'- kalana o līu waii «j Umn oiia iuau aianw! ii<»u uiiie wm rnau pono wai hou, Hn puiiO uo hoi e loaa ht MauJ, Ka,u&i umt> ke kulniiakauliale » Yuiaiia o Honolulu na alanui ]toa ame na pono wai iiuk rnc kn hoopanee ole la t olai ke pii mau ae iiei na oihuna mahiai h V<pit pu ae lnoi ka kanaK:. X oi«a e hooholoinuula *u V» iāw«lawe hana ana o na, Kalm*.» Jce kakoo nel au i ka auhau mnluna o ke kakallna. He ,i>ono i keia ame keia kaiuna e ku k'.ihana a e hooiawa i na hana aianui eiike me ka mea i hupono. ia lakōu. Ke Keena Ana Aina Ua hoomauia no ka hena o ke keena ana aina me kek&M mea ano hou ole. Ma ke alāhele 1 manaoia no ka hooponopono hou 1 ana i ria hana o ka lehulehu. ua makemakela e hoihol i ka l?uro hana paiapala aina e malamaia nei maialo o ke keena o ka puuku malalo o ke keena ana alna & e hoomau aku 1 ka hana maiaio o ke ana aina. Ua hiki kei» ke .hanaia ma ke ano hoohni i na hana ana aina o ke kelikole ime ka hoonui hou- ole ae t ria hoolilo. Ua hanaia ka pila haa* . wina me keia manao, He pono ke hanaia i kanawai « pili ana i ka uku no ka. hana o ka aha aina. O ke kiekie loa 0 keia mau uku he $15,00, Nui na koi i hiki al ka lilo o ke aupuni 1 ka, $200 a hiki i ka $500, a aoie no hoi t nele ka hiki o ia mau hoolilo i ke kaukani dala i kekahi mau manawa. Ua like no ka luku rio ke noi no kahi home u- ( uku me ko ke noi no kekahi aina ahupuaa he mau kaukan! eka. O ka hoole ana o ka luna hooia o ke keiikoie aole e uku no ka hana ia ana o ke alanui o Koko Hea<l ua hookomo aku ia ia aie» Uoko o ka aha hookolokolo a lo&a mat ka olelo hooholo nana i hoohapakue i ka hana ana o kela alanui, Oiai no he hiki ke iaweia kela ninau imua o ka aha hoohaiahaia eiwa o ka i aina» he pono nae ke hoololiia ke I * a' el<V<> trse Vs* | t' ' ■ - • -•»}! r inmai i-i-. . v. i e hooholola l kanawai e noaponoia ai na hana apau i haawim i na aelike malalo o ke kokua fedelala i hooponoponoia ai na kinauna'u. Ka Hana Hoopihapiha i ka Aekai o Waikiki Ua hoomakaia ka iiana o ka hoopihapiha ana i ka aekui o Walkiki i hoamanaia e ke kanawal 273 o ka ahaoielo o 1927, He nui na ninau kanawai ame na ! ninau liiiii e koi ana i ka loio j kuhina, ke ana aina o ke kelii koie, ka lunanui o na hana liou ame ka poe ona aina ke hooponopono. Ua hanaia he aeiike me kanaono poe ona aina e pili ana i ka aekai o Waikiki, Ka Hoopihaplha ana ia Kewal» Ua houlolohiia ka hoopma ana ia Kewalo, Oahu, elike me ia i hoamanaia e ka iiamu 27 o k? pila aie o 1927 mamuli o ka hoopil kanawai e waiho ne: imua o ka aha no ka ninau e pili ana |i ka mea kuleana i ka aina uki j kahi kai hohonu. Ua lanakila kt j keiikole i ka aha olaio, Oiai h. | hana keia no ke Kaiana o HoI nolulu, aka nae na ke keena e j ka loio kuhina e laweiawe i 110 hana apau e piii ana i ke kuie fan&, . ī AOLEIPAU