Ke Alakai o Hawaii, Volume III, Number 32, 25 December 1930 — HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA [ARTICLE]

HE MOOLELO KUPANAHA LOA NO WILAMAIKI

HE KEIKI I HANAU KUPANAHA IA

HE NAAUAO LUA OLE A HE ALOHA MAKUA

ME KE KEIKIMAHINE O KA PUNAWAI KUPANAHA

Oielo aku Ia o Wilamaiki: "īna pela e hele k%ke kakou e kil i ko kakou mau hoa,. O ka pilikia nae paha e makahiamoe ana olua. Ua makahiamoe no au, aka e hoomati*d,wa.mii ana no au a ir<siq po hookuu i ko'u mau ma- i kn e hooluolu. Ina paha e niea. owau no hoi ke hele e kii i na hoa o kakou a e hooluolu olua." Hoole mal ia na wahi kanaka a i mai la: "Elike me kou hana maikai ana mai ia mauā, pela maua e hana maikai aku ia oe ahiki i ka pau ana o ko maua ola ana ma keia honua, a o oe ko maua haku aole o ka haku iwahine, aka, e hookauwa wale !aku no kakou nona no ka fTono 'o ko kakou noho ana ma keia aina. Nolaīla, ina ua Lkaika oe no ka hele ana aku e kii i ko kakou mau hoa, pela no maua e ikaika ai e hele 6u aku me oe e kii i ko kakou mau hoa." Me kekahi huaolelo hou ole ae, ku ae la na kanaka a hopu mai la i ka Wilamaiki ma|u lima, hookahi ma kekahi lima a kahl ma kekahi lima a hoomaka aku la e holo me ka' mama. .Hola pu.aku la no.iioi ka kakou koa, AoU iliuliu ka lakou holo

ana me ka paa no o na lima o lakou, haule mai ka mama o na wahi kanaka ia Wilamaiki a oi aku la ko Wilamaiki mama i ko lauala, a i mai la na wahi kanaka-. "E hookuu mai paha oe ia maua e holo aku mahope ou a o oe no o Kakou ke holo e aku mamua, ■akah.i maoli hoi a o kou īnama maoli i ka holo. Ke kuhi nei maua o maua ka oi o ka mama holo, eia ka o oe aku ka oi o ka mama.''

I aku la o Wiiamaiki: "He aio lioi ka nlun e ma! la, Ua man::o -īu In ar.le o'u mama i ka holo, »-ir. k' he oi aku ko'u ī ;ama 3 kn olaa Nohea n'ai ik-! ia keia :na>ra holo o'u." Ua ike no kakou e na hoa heluhelu, he oi o Wilamaiki o ka ikaika ame ka naauao, a pela no oia i oi ai o ka mama i ka holo, a he nui aku na mea i oi ai o

Wilamaiki mamua o na poe he lehulehu a e ike aku no kakou ma keia hope aku i kona oi ana ma na mea he nui elike no me ka oielo a ke kauka i kona mau makua i kona wa i hanauia at me ke ano kupanaha maoii a kakou no hoi e ka poe i hēluhelu i keia moolelo mai kinohi mai o kona hoomaka ana. ; I aku la o Wilamaiki i na wahi "Ke manao nei au o ka pono, oia ko u hapsfii ia olua, hookahi ma kuu lima hema a hookahi ma kuu hma akau elike me ka olua hopu ana mai i kuu inau iima a hoomaka n.ii nei kakou e hoio nke/ Hoole mai la na wahi kanaka me'ka olelo ana mai, he mea hiki ole ia ke hana ia no ka mea e kaumaha loa mao'ā anā o Wilamaiki i ka hapai ia laua la. ka hoopuka hou ole aku o.Wilamaiki i kekahi olelo, hopu aku la oia i n& wahi kanaka, hookahi ma kona ii:. a akau. a hookahi ma konii lima hema a holo aku la me ka maira i loa aku i ka mama o

ia-hol'o Hke ana mai o lakou i i kinohi. Ua lilo keia i mea hookahaha 10a nmi i na w»hi kanaka. Aole nae laua 1 hoopuka iki nriai 1 kekahi oleio'"" aka, noho hamau loa Lho lfe ho ka ? mea. "ua makau laua o Hlo auanei iakou i ke kamaillo a emi raai ko- Wilamaik} mama holo. i Elike me ka maū aku o ko Wij lamaiki holo ana, pela ka pii !mau ae" o ka mama o kona holo ' a hiki i ka makau ana o na waIhi kanaka o okupe auanel paha 0 Wilamaiki a o ko lakou pilikia no ia a hookaulua loa ia ka hiki ana o ko lakou mau hoa 1 kahi a ko lakou haku wahine i haawi mai ai no lakoju, aka, aole no nae laua i aa e olelo iki i kekahi mea ia Wilamaiki, Peia no ka lakou nei hōlo ekemu ole ana a hiki i ke ana o na opio wahine e noho mai ana. O ka mea apiki, i ko lakou nei hoea ana i ke ana, o na wahi kanaka kai paupauaho aka 0 ka kakou koa he hanu malie wale no kana. Na ia mea no hol i hoopahaohao loa mai i na wahi kanaka, a i iho laua iloko iho o laua. aole paha keia he kanaka maoli, aka he kupua:

Iloko' wale no keia o laua e nalu nei, a na ka laua mau mea i ike ia Wilamaiki e hana ana mahope mai i hooiaio loa i ka manao iloko o laua, aole o Wllamaiki he kanaka maoli elike me ke ano mau o na kanaka apau, aka he kupua io no oia. A liuliu lakou nei hoomaka no ka hele i kahi o ka haku wahine. Liilii ioa na olelo i hoopuka ia ma ke ana, no ka mea, he ake ko Wilamaiki e hiki lakou

i ka wa e hiamoe ana no ka haku wahine ame kona mau kanaka..iīe oiaip, ua liiki no hoi iakou mi i ka wa kupono maōli, u ua pau ka hals i ka puiumi a hoomaēmae a ua pau ka lakou nel ai ,ana i ka lakou mau wahl meaai.O'ka lawe pu ana mai me lakou a poeleele aku ai a hiki hoi i ka wa ala o ka haku wahlne ame kona poe.

j Aole no i hoolale koke mai na I wahi kanaka ia Wilamaiki e he- • le koke iakou i kahi o ka haku wahine, aka, hoonanea iho la laua ia Wilamaikl ma |j>ie na opio wahine i pau ko lakou la ano hoomalihini i keia home hou o lakou. la iaua no ka ike o ka wa pono ia, hoolale aku la laua ia Wilamaiki e naue lakou. Hele aku la iakou me ko Wiiamaiki maopopo ole i kana mea e oielo aku ai, no ka mea, pii mai la ke ahewa iioko ona no kona a'oa'o ana i na wahi kanaka e olelo aku i ka niea poiolel ole. Oiai no nae e I hiiinai niai ana no ka haku wa|hine i ka lakou e oielo aku ai [iaia, aka, ia wa hookahi ike iho |ia no o Wilamaiki aole he doi lolei o ia mau olelo a lakou e oieio aku ai. No ka ikaika loa ,o keia manao i pil° ae ai iloko lona, ka-ua aku la oia i na wahi kanaka me ka i ana aku: "Ke ahewa ioa nei ko'u lunajkehala i ko'u ao ana aku ia olua e hai aku i moolelo pololei ole imua o ka haku wahine o kakou. Nolaila ke ikaika loa nel ko'u manao o :<a pololei wale no ka kakou e hai aku ai i "ka haku wahine o kakou."

I Ha lohe ana o na wahi kanaka i keia 01010 a Wilamaiki, haawl mal la lauii i ko laua mahaio ia a olelo mai la: "O maun no kekahi makemake ole i ka alapahl, aka, olal, ■ua haav. i pa\> aku maua nou, inolaHa ua aa lou maua o ;lio i na mea apau au i a'o mai ai 'ia maua o kamailio i ko kakou , kakou haku vfahiiie ia maua " i ivat nei oe e hai kakou ika :iiiea pololei, iiolaila, ua hoi iho 1 ia ko maua nooniiw a Uma tr,alie. ,a o ka oiaio wale,no k;> e hai afeu &i i leo haku, Ke numao nei i»auft nau e hoike i ka kakou i ka haku wwhine o he kokua aku ka niaua I kau ie niuau mai ko kakou haku ia luaua. kaks>u :va. okm r aku i ka kakpu *btooielo, ao ka