Ke Alakai o Hawaii, Volume VII, Number 2, 10 May 1934 — He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika [ARTICLE]

He Moolelo o Ka Missionari Mua Loa ma Apelika

Ua Hoomannwanuiia Na Inea Ame Na PUikia He ] Nui ; Pilipu Na Haumana Naauao oNa Kula Nul : Basfl Mathews |

"Aole makou e haalele ana ia oe." Olowalu mai la ke koena o lakou. "He poe keiki makou nau," wahi a lakou i olelo mai ai me ka lokahi.: "E make no makiu nou. Ke kamailio nei makou i lteia mau olelo me ke kuio o na naau. E ike no auanei oe i ka makou hana!" Ua hoohauoli loa hou ia mai o Livingstone. A mahope o ke kaahele ana 110 eono mahina a 01 aku ma na waa, maluna no hoi o ke kua 0 ka pipi a ma na wawae pu no hoi maloko o na wahi pohopoho ame na ululaau, maloko o na muliwai ame na waikahe, iloko 0 ka piwa ame ka pololi iloko o ka poino a ka poe pekana ai kanaka >me ■ na holoholona ahiu. no na mile he umikumamalima haneli miīe a kekahi kanaka ili keokeo i helē ole ai mamua a i ike ole ai no hoi, hoea aku la 0 Livingstone iluna 0 kekahi. aina palahalaha kiokie e ike aku ai 1 ke kai Loanda—ka pahuhopu 0 kaiia huakai. 0 kona mau hoahele, he poe i ike mua ole ia #iea he kai— a i.ole manaoio he mea kekahi o.ia ano—nana aku la lakou me ke paha'oha'o maluna o ke kai uliuli hohonū, e hulalali ana i ka wela a ka la. "Hele makou me ko makou makuakane," wahi a lakou i olelo mai ai, e manaoio ana i ka mea a ka poe 0 k$ \va kahiko i hai mai ai ia makou he oiaio, o ia hoi, & le he palena 0 ka honua; aka i ka wa pokolc,kamailio mai la ka honua ia makou, 'ua pau au; aole he mea hou aku i koe o'u!" MOKUNA ..VIII "NA POINO O KA ULULAAU" Ma keia hua nui huli alahele mai waena mai 0 ka aina ahiki i ke kapakai komohana, nui hou no ko Livingstone pilikia ? pinepine no ka pilikia ana mai ikaoka e eha ai Ve poo 0 ke kanaka ame kona kino holookoa e hiki ole ai ke hoomanawanui, a hoonawaliwali iaia ahiki ole iaia !:e ku iluna me ke kokua ole ia, Ano, oiai ua loaa ka pahuhopu ana i iini nui loa ai e loaa, pono loa oia e hoomaha, he hoomaha hoi i kupono loa e loaa me ka lapaauia, a ua hauoli e noho iki no "kekahi manawa iloko 0 ke kulanakauhale naauao. Nui ka makemake o ka T)oe Makololo i kela wahi hou malihini i loaa ia lakou, a i iho lakou, ua makepono !oa ka luhī, ka inea ame na pilikia i loaa ia lakou, ua ike 1 keia aina hou, ke kai ame ke kulanakauhale nani i ko lakou manao, he mea hoi a lakou i moeuhane mua ole ai e ike ana lakou i na mea o keia ano. Nana pono loa lakou i na hale 0 Loanda me ke paha'oha'o. Ua hoao 0 Livingstone e hoakaka ia lakou i ke ano 0 kā hale eluā a ekolu hale ke kiekie elike ai, aka olelo mai lakou, aole he hale 0 ia ano o ia hoi, he kau iho kekahi hale m&uu maluna o keka ii hale mauu, no ka mea aole he wahi 0 na pou 0 ka hule maluna e ku iho ai a paa; a o kekahi, he hi-o ke kaupoku 0 ka hale : pehea e hiki ai ke kukulu hou iho i haie maluna olailā? Ia lakou i nana ai i na hale no ka manawa mua loa, olelo mai la lakou: "A! aole he hale mauu uuku; he kuahiwi maoli no me na ana iloko ona." la lakou i nana ai i ke kai, ike aku la lakou I ke keokeo mai 0 na pea o na mokupe'a e holo mai ana no ke komo mai iloko o ke awa. He moku Pelekane ka i komo mua mai, ua koiia ka pot Makololo e pii iluna ona. Paha'oha'o loa lakou. "Aole keia he waa," wali a lakou i olelo ae ai, "he kaona maopopo keia! A heaha keia leaona e pinana ai oukou ma na kaula?" Hoohoaloha mai la manuwa o ka moku i ka poe Apelika a haawi ia lakou i kekahi palaoa me ka io pipi a lakou e ai ana no ko lakou aina āwakea. Loaa ka hami i ka poe Apelika, he hue ukana a maluna uo hoi 0 na waapa nanahu. Aole maopopo iki ia lakou pehea i hiki ai i ka moku ke paa a nui loa ka ukana. "Hana Makou," wahi a lak*>u, "mai ka puka'na a ka Ia ahiki i ka napoo ana 0 ka la /0 hoekahi mahma me ka hapa, e huo ana i na pohaku hiki ke a. Ua luhi makou. aka ua nui aku no ka nanahu i koe iloko 0 ka moku." Oluoiu loa ke kapeua o ka moku ia Livin|:tjtoiie. ma'i oe," wahi ana s iaia i lele ai iuka a ike 1 ko Livinfistone mau laīa nawaliwali ame kona kino "U a na oe a hele me ka ole no umioumamalia makahiki; e olioli 110 na k'unka Pelokaiu 1 ikt liou ia oe. E hoi ot nu naakou.a ho<»m«l«a—a ike 1 k w ahine me kau k<°ikimahine ame uu mau keikikane. Iloko o ka ma i, ka luhi ame ka mehameha, ua lilo kela kono i mea hoowalewale mai iaia, aka aole no nae oia i ae iM ia koi, Nana aku la oiā i kana poe Mākololo, m hoahek 0 kela ana nui akea ! piīia i ka :<ekana, i kona poe hoi 1 nu> lia i ko lakou oia n«> mi manawa lehulehu mahope ona i noho pu me Ia lloko 0 ru pillkia o ka huakai hull alanul, Nana i lawe mai ia laK'u i na mile loihi he umikumama-

iaia ko lakou ,4 niakuakanc e hiki k iakou ke hoi' 0 lakou Wkle noJ NoliiHa hoohuli aku la oia i konu ku& 1 ke ksi &it\e Vellek&no, a iho la e ku m&hope o kana olelo a o h|?fhoi ina kasaka iko lakou >v a lu i Lin : ranti. ;

Hoi koke o Emma iloko o kona lumi, Me he mea Ia iaia he pono e noho hokahi ia manawa. Wehe ae la oia i kana wahi Baibala uuku, i lilo iho la iaia iloko na la pokole i hala i mea waiwai nui loa iaia, a kau ihr la ka ike ana a kona mau maka i keia mau olelo: "Ke olelo mai nei ka Uhane ame ka wahine mare; E hele mai. A e olelo hoi ka mea lohe, E hele mai. A o ka mea makewai, la, e hele mai ia, A o ka mea makemake, e lawe wale ia i ka wai o keola." "Ke olelo mai nei keia 'o ka mea/ a nolaila ke plelo mai ia ia'u. E ka Haku aloha e lesu, aole e hiki ia'u ke ; hana i kekahi mea no'u iho; o ka mea hiki \yale no ia'u ke I hana oia ka hele aku i ou la, E lawe a apo mai oe ia'u a e kala mai hoi i ko'u .mau hewa no ka mea ua make oe no'u, a olelo mai no hoi oe pela." "O e mama!" wahi ana i kahea aku ai, me ka hele ana e huli i kona makuahine a loaa pili aku la ma kona aoao. 4< Ua hooia mai oia, ake manaoio nei au iaia." O kana pane wale no I haawi mai ai he honi 'aloha; aka oili mai la na waimaka o ka hāuoli ma na; maka o Mrs. Beardsley, a noonoo iho la oia, "Me he mea la akahi wale iho la no au a hoomaka e ola." A hiki io mai la ka po Poalua. O Sim 131ake ka mua o ka heea ana mai, Ua maemao kona aahu. 'a hauoli o *Pai ulo ame Emma i ka ike ana aku ua hele mai s oia ke alapi\ mamua a hookani i pele, aole hoi i hele ae maJiope & kā puka o nope, elike me kana hele mua ana mai» Aole i loaa iki kekahi mea e haupli ai o keia ana, oia hoi iloko o kona ola ana ma ka home. Ua paai mau no nae oia i ka hele ana ī ke kula o a aole no hoi oia he haumana ino. 0 kosja makuakajie* he kanaka oluolu o ka naau, he lokonmkai, hookuuia kana keikikane e ulu ae iloko o ke.kala.kala amp ke 1$lq« ~.. **Ua hauoli loa maoli makou i kou i&a maUia», e Sim Elake," wahi a Jennie i hooho mal aLme ka lelele ana apuni ka lumi. - 1 ! " 4 komo mai iloko iiei o ka luml a e na&a. i kuu pahi-pelu hou a papa i kuai ai na'u," wahi a,Jbzmiie 1 olelo mai ai. , la wa kani mai Ia ka pele, a hele o Enjima i ka puka e hookipa mal ai ia Jaek ame Ethyl. | "Well," wahi a Jaek i noonoo iho ai, "eia o Sim ianei Heaha la ka mea e hanaia anaj" aka ua ao ponoia oia nolaila aole oia i kamailio iki i kekahi mea n.o ia mea aka © ke "Good-evening" wale no kana i hoopuka aku ai. "Hauoli ioa makou i ka ike aku ia oe," wahi a Mrs* Beardsiey i kamailio aku ai. "E Jennie, e, haawi aku ia Ethyl i keia noho paipai, ma. ke pakaukau.*' "® kuu keiki," wahi a ka lunaekalesia, me ke Iluna a haawi aku I& i kona Ihma akau uo.ka iuiulima aioha ana, "he aie ko'u ia oe. Ua hooponoponoia na mea apau e a*u.„me Sim* nolaila.he mau lioaloha maik&i loa maua i keia wa; a o ka mea hiki wale no ia'u ke hana o ia ke kuawili aha aitu ia oe i ka'u mea i olelo ai 'Aole ke'ake'a o kuu Haku i kekahi ke hele aku i ona la, ina no aole i like kona manao ine kona ma, na mea apam Kaumaha loa au no ko'u poina ana i ka hoohalike me kuu H&ku, kuu kumuhoohalike hoi.' "

"Ua pono kela* e ka lunaekalfsia»" wajii a Jack i paiie m&i ai m« ke ohaoha o na heleholena. "I ka hai aaa Bial o £thy 1 ia u i kau kono, ua uiuau iho la au ia'u iho | ina paha e pono au e holo ni;\i paha; aka iO iiiama i&'u e heie mai. a ke hauoli nei au ua hiki mai la moa hauoli ka ike uua i ke KrLsUano e liooko 1 WiA i k« pouo,'* wahi ana i pakui mai ai. t Oiai ua makapo au a,no la ke ike noi au/ " wahi a ka hinaeka!esia i oloio ir,ai ai ine ke eehia. ko niakuahme i keīa po? Oielo oiai o Emma aole oi ' laikai loa i kela V: aku uei;' u ;l hi a Bacrds- , ] • - Ua maikai iki ae o n l .»\i\\i keia la, I ko m&kou maaao; oiaio ho nna'i mau oia iua \va apau, He iiiii hoi ko'u 4 helo mai oe e ike iaia/' wahi & Etiyl + kamailio mai m, &&& a Uvi peno loa ia*u e haua pel& mamua h-a aku uei." Ao!«? i kiina mai ok& lu.ukai o keia; aole o k u mmi&o iki he rsar.i kou mau laau oiha ika ea oluolu kc naa* sku. M wahi a pthy! i elelo r.-a: ai. M H# msw makou ike pani iua puka aaie na pukaaukni i uu w& apau apuiii ku apuui k& iUAk$hiki," w&hi i oieie i,ku ai; i k<ji& w* ke hoor. h&na pono uei aiAkou ia uvea im Wofcaßi*m iii*yk,ai a m&kou nn klii^