Ke Alakai o Hawaii, Volume X, Number 14, 15 April 1937 — KE KANAWAI AUHAU ONA KEIKI KULA [ARTICLE]

KE KANAWAI AUHAU ONA KEIKI KULA

O ke k'anawai a Kenekoa Holt-Lepupalika-Holomua o Maui i hooholoii, iho nei e ke Kenake mahop.e iho ona paio ikaika ana ana lala oka aoao kuokua o ke Kenake oia kekahi ona kanawai ano nui !oa imua o ka Aha Olelo i keia kau. Ua holo hoi keia aanawai ika heiuheiu ekolu ma ke koho ana o 13 ika 2, a hoounaia aku la ika Hale ] Ona Lunamakaainana.

He kanawai kuikawa. keia i hanaia no ke kokua ana ike aupuni oiai ke aupuni e noho ana iloko oka wi,.a oiai ua'pau'ka wi o ka aina i keia mau la, koe wale no pahaa na pakeke o ka poe anunu ame na poe nana ole ae i ka pono o ka poe ilihune ke makemake a hoopaakiki mai nei no e hoomau ia aku keia kanawai hookaumaha a hoopopilikia ika poe ilihune i hele ■&* a lana ika auwae i kaua mea i ka auamo ina haawe kaumaha ona auhau kupono ole.

Ua hiki mai ka manawa e hoopau .ia aku ai keia kanawai hookaumaha me ka hoopanee hou ole aku, aua waha nui mai na Lunamakaainana ame na Kenekoa e noho mai nei i kela kau koho paloka aku nei ina e puka ana lakou e hoopau ana lakou i keia kanawai kupono ole eia no nae ke milimili mai nei no, ao ka pau wale ae no koe o ka Aha Olelo akahi no a holo maila i ka hale o luna koe ka hale o lalo me ukuuku wale 110 ona wahi la i koe e noho ai ka Aha Olelo.

No ka lilo loa oka Aha Olelo ina hoopaapaa waiwaiole maluna o kekahi mau kanawai waiwai ole hui pu iho hoi me na manao pilikino hele loa kakou e ka lehulehu ika poino i keia mau hana lauwili a piha ika epa a kekahi puulu kakaikahi e makemake mau ana e noho mana "maloko oka Aha Olelo ae alakai hoi ika hapanui mehe pua hipa ala e laweia ana ika hale pepehi holoholona.

Aole he nana o ka lehulehu nawai la i hookomo mai keia pila ina he Lepupalika a Demokalaka oia, aina o kona inoa o Kona } Dika aiole'o Hale, aina he paele, he rQelemele, he keokeo ahe kalakoa kona ili, he hookahi mea nui ika ka manao oka lehulehu.oia no ka hooholoia mai o keia kanawai e hoopau ana hoi i keia kanawai kupono ole e ku nei i keia manawa me ka hoopanee hou ole aku. Ina e hoopau ka Aha Olelo ika lakou mau hana kamalii a hoihoi mai ko lakou noonoo maluna ona hana oka lehulehu he hilinai kou e holopono āna ka lakou mau hana me ka holomua ame ka maluhia. Ua lawa ka naauao ame ka makaukau ina lala oka Aha Olelo e hana mai ina kanawai maikai e pono ae holomua ai ka lehulehu me ka hoopau manawa ole,' ina lakou e Koosaii ae I keia mau hana hooīalau waiwai ole, a hana me ke kuio a Koopilimeai ole.

Ke kupale mai nei kekahi o lakou a olelo mai 'no ka lawa ole ona kala e hoomauia aku ai na kula mana. kulāna e ku nei i keia manawa ina e hoopau ia ae ana keia auwaha e hoopuipui aku ai ika waihoiia kula. O keia kekahi keia ona kumupale palaualelo a pauaka a lakou e manao mai nei e hoohupo ia eka lehulehu. Ua hiki wale no ke pani ia keia waihona mai na waihona mai oke aupuni, ina e hoopau ana lakou ika lakou riiau hana hoopii uku, hoihoi uku, hoopau. ika waihona hoolaha o $250,000 a hookuu 110 hoi na na hui mokuahi e hoolaha no lakou; auhau ina mokulele e hoohana mai nei iko kakou mau wahi hoomoana i hoohanaia me ko kakou mau dala; auhau ina hui kaa uwila, kelepona, mokuahi piliaina ame na mahiko i haahaa lo.a' ko lakou mau uku auhau, alaila me ka hoohewahewa ole he nui maoli'kakou mau dala e h'oohana ai i ko kakou Teritore me ka uuku loa ona auhau hookaumaha e like me keia auhau kino e ku nei i keia manawa. Hookahi wale no mea e hiki ai o keia hana aia wale no a lo'aa ka manao kuio, hupo ole s kuokoa a makau ole hoi iloko ona lala oka Aha Olelo e hana ina mea kupono a kaulfke no ka pomaikai aole wale no ka poe ilihune 'aka nona manaainana apuni keia 'Teritore. īna e awelike ia na auhau iloko o keia Teritore me ka pololei aole kakou e pilipia ana ina waihona dala, āka no ka makāu honua wale iho fio paha ona lala oka Aha Olelo pela kakou e ike ae auamo nei i keia mau kanawai i kauia mai maluna o kakou me ko kakou ae ole aku, Nolaila e pono na kla o keia kau Aha Olelo e hookanaka mai ia lakou. lf kapae ae ina pilikino, na manao anunu a hoopilimeai, a hookomo iho maia makalua ika manao kuio, makau ole e imi ae hana Ina kanawai noka pono kaulike oka lehulehu aole hoi no kekahi puulu kakaikahi wale no. He mau kanawai e ae no koe e waiho mai nei iīok'o o ka lima o ke komike, e laa hoi ke kanawai i hookomo la mai e ka mea Hanohano Kenekoa Kale Laiki (Charles A. Rice) o Kauai, e pillana i ka auhau kino, ma koia "kanawai e hoopau ana noia ia i ke kanawai auhau kino e ku nei i keia manawa. O ka lua o ke kanawai a Kenekoa r Holt i mai ai e hooponopono hau aria i ka auhau mahma ona kaa ohana, lawe ohua ame na kalaka halihali ukana. Ēia no keia kanawai ke miliniili ia mai nei no, me ka manaolana ole no kona holo i keia kau e like meia i manao ia ai ; aka

i -- -ī. ,v : - • - ~ ina e hooholoia mai ana i .keia kau e hooholoia maī ana : ia me kekahi pukaihu o ka elepani iloko ai ka wa e puhi mai ai ina wai īepo e puehu liilii ana na mea maikai apau iloko olaila. " Ke kakau nei ko oukou mea kakau i keia mau mea ike mai ai oukou ina hana'ana lunamakaainana ame na kenekoa no a oukou i mai nei ika aha olelo, anā oukou no e ike piai' ina poe i hana iko oukou mau £ono ame ka poe i hana ōle iko oukou mau pono, "Mao ka wahi, ke makole konei." Aole he mea hewa ko oukou kakau iko oukou mau lunamakaainana i hoouna msi nei no ko kakou mau pono Jaula me ka hoopanee hou ole aku, no ka mea aole he kupono mako lakou aoao koe wale no o ka honua wale iho no. Ke ike e aku nei no ko oukou mea kākau ikeia mau j pilikia pela wau pe aku nei imua o oukou eka lehulehu, a hooīhanao a'ela*wau i ke kalokalo aka puka-] ua a Kiwala'o ma ke loa me kona kaikaina Kamehameha I, "Kuu hoa ika ua#ha'o ey Ke lele aela maluna auau lele, Lēle no ka ua lele p,u me ka makani, Lele poo ka wai oka hā, Kuu hoa, ika ua ha'o e." j Nolaila e alu na leo pule imua oka Aha Olelo i hoo-1 pauia mai ai keia rriāū"kaiiāwai lapuwale e ku nei i keia j manawa. - " |