Ke Au Okoa, Volume II, Number 20, 3 September 1866 — Laulaha loa na haha ino a na Pake. [ARTICLE]

Laulaha loa na haha ino a na Pake.

E Ke An Okoa. e ; —Ālohe oe : Ua ulumahiehie hou ko'u manao no na mea i heluhelu ia i na la i kaahope ae nei, no na mea e pili ana i na Pake i lawe ia mai nei a noho malalo o na haole mahi ko o Hawaii nei, oiai, ua wehewehe akea ia ko'u mau manao ma kekahi o na Helu o ka Buke 1., o Ke Atr Okoa, i lele ou a lani aku nei. A no ka oiaio o ke ino o ka hana a na Pake i lawe ia mai nei a noho iwaena o kakou, he poe noonoo ole i ko lakou -ola iho, a he poe ano hana hupo no hoi, a ma ia ano pono ole olakou, ua make mainoino kekahi haole kupa o Hawaii nei, he 30 a oi ae na makahiki o kona noho ana ma keia Aupuni, a ua make nae oia mamuli o ka hana pono ole a ka Pake. Aole oia wale no, ua hai knmu aku no au i ka hana a ka Pake ma Haiku, Maui, mawaena o Hikikoke, Kapenaki, ma Ulupalakua, Maui, Alekanedero, ma Waihee, Maui, a ua nui na hana pono ole a ka Pake imua o ko lakou mau haku hana. Aia ma ka Helu 33 o keKuokoa, uaike iho aa i ka hana uko ole a ua lahui la, i kekahi wahi kaikamahine uuku i komo nana aku iloko o na hele kuai mea ulu o na Pake, kii ia mai la a opea kua ia ae la na lima, a hana ia iho la e like me ka wa i hala o keia lahuikanaka naaupo. A no ka hiki mau mai o ka lono mai kela a me keia wahi mai, no ka hana a na Pake e noho nei iwaena o kakou, aka, ma ko'u manao ana ua piha keia pae aina i na poe Pake Kinikiu, he poe hoi i kaulana ma Hawaii nei no ke ino o ka lakou hana. Aka hoi, ma ke kau Ahaole o ka makahiki i hala, ua hooholo na'Lii a me na Lunamakaainana, e kii aku a lawe mai i na Pake paahana mai Kina mai, a ua manao no ke Aupuni o ka lahui Pake ka mea e pono ai na haole mahi ko o keia pae aina, ke pono hoi, a no ia mea, ua kii ia na Pake ma Kina, a ua hīki io mai no lakou ma keia pae aina, a ua hoonoho ia me na haole inahi ko a pau o keia Aupuni, a aole i hala he makahiki a mau makahiki paha o ko lakou noho ann ma keia Aupuni, a o ka hiki mai la no ia o ka lono, mai na wahi a pau i hoonoho ia ai lakou, no ka pono ole o ka lakou hana. Uh oi aku ka pono o na - kanaka maoli mamua o na Pake, he poe paa mau i ka hana, a he poe hoolohe nohoiina haku hano, a he poe manao ino ole i ke ola makamae a me ka maluhia o ka noho ana o ke kanako, a o keia poe Pake i hiki mai nei, he nui na poino e uluhia mai ona i ke Aupuni mai na Pake mai, o ka mua,' o ka mai Pake, ba mai aai nana e alako aku i na kanaka e noho iloko o ka Halemai Lepela ma Kalihi, a o kalua, o ka manao ino e powa a lawelawe me ka manao hupo i ka pono moluhia o ke kanaka, a he nui aku no paha na hana ino i koe ma ko'u kukulu manao ann, na ka manawa no e hoike mai imua o kokou. Ua pau aku la nae hoi ia, a hookahi moa i koe a'u i monao ai, a na kakou ia e nooooo iho mo ke akohele, pehen la e maluhia ai keia Aupuni ? A pehea hoi e pii hou ae ai keia lahui i kona mahuahuo ana ? A nolaila, ina ho oinio e nalowale ana keia lahui, alaila, e ulu paapu mai ana poha na Pake, oiai, ke nui mai nei ka hannu ana o ka lakou mau keiki ma keia pae ainn, ina io o nalowale ana kakou, alaila, e liko nna kakou me ke Ahupuaa o Kula, i Maui, no ka moa ke ane nalowale

loa aku nei na lau nahelehele i ulu a kamaaina malaila, a ke hoomaka mai nef ka ulu ana o ka laau malihini, oia hoi ka Hauoi, nana aku oe, aneane e nalowale loa ka momona o ka aina, a ua lilo i mea ole, a aneane pilikia na holoholona. Pela no hoi kakou e noho nei, na ane pau loa na wahi momona i na poe o na lahui e mai, a ke hoomaka nei lakou e lulu a. e ohi i ka hua o ka lakou hooikaika ana, aka, he mea no ia nana e hoopomaikai mai i ke Aupuni a me ka lahui, aka, ina e hoomau ia na Pake ma na hana ano hupo, alaila, e nui ana paha ka poino o keia lahui ia lakou. A o kekahi kumu pilikia nui, aia ma kuu aina hanau, kahi hoi a ke aloha i noho iho ai, pau loa i ka ili keokeo kela mau Ahupuaa nui, o Launiapoko a me Pahoa, a he noho hoo]imalima iao Polanui. Ano ko'u kamaaina oiaio iloko o keia kenekuna, nolaila, he nui na mea i koe, hiki ole ia'u ke helu aku ina ano a pau. Ke hooki nei au i ko'u hapapulima i kona holokake ana ma na rula pololei oke kalana. Me ka mahalo. D. H. L. Hakuole. Kalepolep, Maui, Aug. 23, 1860.