Ke Au Okoa, Volume II, Number 23, 24 September 1866 — Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia. [ARTICLE]

Ka Ekalesia i hoowahawaha nuiia.

Ua hoike au raa kela pule i hala ae nei, i ka oi ana o na Luaaolelo, mnmua o ka helu nna he umikumamawalu, a i hui puia me Puulo, Barenaba, Androniaka, lunia, Epraporodito a me īakoho, e hiki auanei ka helu ana i ka umikumamalua : Aka, aole i pau mai ia nei. O Timoteo, Tito, Luka, amo Siia, kekahi mau Lunaolelo i hoikeia ma na wahi lehulehu oke Kauoha Hou. E nana ma Timoteo ma Tesalonika 1:1; 3:4, 6, 8, 9, 10. E nana ma Pilipi 1:1, no ka hoomaopopo ana, ua like ka mana, a me ke kulana o Timoteo me ko Paulo. E nana hou ma ka j Episetole aluaa Paulo i ko Tesalooika 1:1.; E nana ma 2 Korineto 3:22, 23. Oka lua keia o na Episetole a Paulo a me Tinioteo i ko Korineto, a e maopopo auanei ka hoike ana a laua, he Lunaolelo o Tito. O ka pauku 23 o 2 Korineto, mok. 8 ; ua oleloia malaila, " A i ninau mai o Tito, o kuu hoa pili ia a me kuu hoahanau ko oukou ; a o na hoaha-; nau hoi o makou, o lakou ka poe " Elele no ua Ekalesia a me ka nani o Kristo." - ;6 - pauku 23 o 2 Korineto, mok. 8 ; oia no ke ano maoli o ka huaolelo " Aposetolo," a i unuhiia ma kaolelo Hawaii, e na kumu a kakou he mau "Lunaolelo." O ka "Elele" ka huaolelo pololei maoli e hoonohoia ma kahi o na " Aposetolo," aole o ka huaolelo "Lunaolelo." j Ua hookomo au i ka -huaolelo Lunaolelo, j ma ka'u mau palapala mua,.no ka hoomaopopo ana ina haumana he umikumamaluaa lesu," e like me ka mea muu i unuhi mua ia, a i tnea hoi e huikau ole ai me ke kumu olelo ; a ua waiho au i ka hoike ana i ke ano o ka huaolelo Aposetolo a hiki i keia pauku. "No keia mea uu i hoonoho (haalele) aku ai ia oe ma Kerete, e hoomaopopo oe ina mea hemahema, a e hoonoho i mau Luna Kahiko iloko o na kulanakauhale a pau, e like me ka'u i kauoha ai ia oe." Ma keia pauku ua paewa ka'u uauhi ana me ka mea e paa nei ma ke Kauoha Hea a*ii e paa nei. Ma ka olelo Hawaii i unuhiia'i e na kumu a kakou, penei no ia : " Eia ka'u mea i waiho aku ai ia oe ma Kerete." Ke manao nei au o ka'u ka pololei, aka, e waiho no au na ka poe ike i ka unuhi olelo, o na Kula Haole o keia mau la ehooholo no keia. Ma kahi o ka huaolelo " Kukulu" ma ke Kauoha Hou, (Hawaii) ua unuhi au "hoonoho," a ma kahi o ka huaolelo " Luua Ekalesia," ua uouhi au " Luna Kahiko ; " e like me ka mea mau i unihiia'i oo na Luna Kahiko e like me ka olelo Helene, a ma ka olelo Hawaii ma na wahi helehulehu. E hoomaopopo ana he papa Kahuna eae no kekahi i kapaia he poe Luna Kahiko, a i.kaawale mai ua Lunaolelo. Muhope aku au e kamailio nn keia mea.

Aia hni ke hoike nei o Paulo i fte kumu o kona hoonoho ana ia Tito ma Kerete ; i mea nana e hooponopono i na mea a pau, a nana e hoonoho a poni i mau Luna Kahiko ma na kulanakauhale a pau. No Luka hoi, aole he mea hiki ko kanalua notia, no ka mea, oia kekahi mea nana i kakau i kekahi Buke o ka Euanelio. No Sila a me luda, ua olelo o lerome no laua, penei : " O Sila a pela no hoi me luda, ua kapaia laua he mau Lunaolelo, ena Lunaolelo." Oiai he mau wahi uuku ioa kahi'i oleloia no Luka a me Silama, ma ke Kauoha Hou, aka, ua hooiaio mai na Lunaolelo mahope mai o lakou, " ua helu wale ia no lakou a pau he mau Lunaolelo." Ke helu ia o Timoteo, Tito, Luka a me Sila, e loaa auanei ka helunao na Lunanlelo ika iwakaluakumaiualua. Kaohi iki iho la kau maka i ka ike aaa i keia mau hua helu ! Ua ikeia ma na wahi he lehulehu, o ke Kauoha Hou, ka poe " Hoakoa, Hoa Hana, a Hoalawehana," aka, aole au i lawe mai ia lakou maloko <> keia wehewehe ana, a ua hoike wale no au ma kahi o ka poe i kapaia he Lunaolelo. O keia poe " Hoakoa, Hoa Hana, a Hoalawehana," ua kapaia lakou e na makua o ka Ekalesia mahope mai o oa Lunaolflo, he poe Lunaolelo o Dionisiusa i hoonoho ia ma Atena ; o Gaiusa a me Aristorohusa e noho ana ma Tesalonika ; a Arakipipa e noho ana ma Kolosa ; Anntipasa e noho ana ma Peragemo ; o Cresecena e noho ana ma Galatia ; o Euodiusa e noho ana ma Anutioka; o Lino ame Kelemana ma Romai a pela aka. O loane kekahi i hooia i keka-f hi o keia niaa Lunaolelo ma Hoikeana 2:2. E hooluhi hou ae au i ka m«ka o ka inea heluhelu, a e nana ae ma Hoikeana 1:2. Malaila ka hoike ana a lnane i konn mau palapaln ehiku i na Ekalesia ehiku ma Asia. O ka mua o kela mau palapala i ka Ekaleaia no ia o Epeso. Hoikeana 2:1. "E palapala aku oe i ka aneln o ku Ekulesia o Epeso " Pela me ka " Anela o ka Ekalesin o Scmulena ; " Hoikeana 2:3. A pela me ka " Anela o ka Ekulesia ma Pernga(n<i," H0ik.2:12 Pela ka " Anola o ka Ekalesia mn Tuateira," Hoik. 2:18. Pela no ka " Ekalesin ma Snredfiisa," Hoik. 3:1. Pela ma ka " Ane. la o ka El<ulesia ma PiladelHpia," Hoik. 3:7, a o ka hikn, oia no ka " Anela o ka Ekaleaia ma LHodikoin," Hoikeana 3:14. O ke ano o ka hunolelo " Aneln," i oleloia malnko o keia mnu hoike he lehulehu, he '• Elele "no ia. Oia hoi " AjJbHetolo," a i unuhiia " Lunaolelo." Ina e heluheln pono ka mea heluhelu ma ka Hoikeana 2:2 ; a e 'pau ananei kona kuhihewa do ia mea. Penei no ia. "Ua ike no au i kou hnna ana, ame kou luhi, a me kou ahonui, a me ka hiki ofe ia oe ke hoomannwanui i ka poe hewa ; a ua hoao oe i ka poe i hni mai ia Inkou iho he poe ' Lunaolelo,' aole ko, a ua ike oe iu lnkou he poe wahahee." (Aola % pau.)