Ke Au Okoa, Volume II, Number 32, 26 November 1866 — KENETE. He Moolelo no Sekotia. [ARTICLE]

KENETE. He Moolelo no Sekotia.

BUKE 11. MOKUNA XXIX. Ia wa iho la, hoi liou akn la o Caradoka, Gereshama a me na kanaka i hai ia ai eha i Pelekane. Ika hooholo pono ana a lakou i ka lakou mau hana ino, aole lakoa i makemake e hookaulua i'no, ma kahi a lakou i hana ai i ke karaima, aka, hoohuli ae la lakou i ke poo o ko lakou mau lio i ka hema, a holo akn la me ka mama loa. Holo mai la lakou a hiki mai i kahi a na kanaka hoolimalima i noho ai, a koe koolua mai la no hoi o C'aradoka laua me Gereshama a hiki ■wale i Pelekane. Iko laua hiki hou ana i Pelekane, hele aku la lana nei ma kela a me keia wahi e mumulu hui ia ai e na kanaka, no ka mea, ina e kuhi ia na ua Caraaoka nei i pepehi, tia ike ia no, aia oia i Pelekane i na wa a pau, a aole i ike īa ua hele aku ia m'a kahi e aku.

0 ka alele i hooana ia mai ai eke kuene, aole oia i hiki iki mai a he pule hookahi mahope iho o ko Caradoka ma hiki ana i Ladana. Ma keia karaima i hana ia, i lilo ai o Caradoka i Marqnis no ka pakaua o Alanadela.

Ua aneane paba hookahi mahina mahope iho o ka make ana o ka Mafquis mua, hiki akn la o Caradoka i ka pakana o Alanaelela, a malaila i hookipa ia aku ai oia e na kanaka a me na ohua o ua pakaua la. He mea oiaio, ua ko kona mau manao haakei a pau loa, koe nae, hookahi paha mana i koe nana e hoonaueue i kona knlana. Oiai hoi, ke "ōla nei no ka hooilina ponoi o ka pakaua o Alanadela, a o kahi wahine i hapa pupule, oia ka niea nana e malama nei i na mea huna a pau loa. Ua laulaha ka lono mao a maanei o ka pakana, na make ka sfarqnis a me kana ■wahine hoi i na powa; a i mea e manao ia na lakou io, na imi kino aku la oia e pepehi i na powa a pau loa, e hele ana maluna o na palena o kona aina. Ua hopu ia kekahi poe powa, a ua pepehi ia. 0 kekahi poe hewa no hoi kahi i loaa akn iloko o ka ululaau, ua hokiki ia i na ilio koko, a ua pau pu me lakou i ka haehae liilii ia e ua ilio. I kekahi Ia i ka wa a lakou e hnli ana iloleo o ka ululaau, na loaa akn la kekahi mau kanaka ekolu maluna o na lio, a ma ke ano o ko lakou mau kapa komo, ua ike pono ia iho la lakon he poe powa. Aka, aole o keia mea wale iho la no. pau; ua ike pu aku la ka poe imi i kekahi lio oloko o ka pakaua. | Ua lawe ia aku la na poe powa nei iloko o ka pakaua; a hoomanao ae la o Winetor.a o keia lio, oia no ka lio ana i haawi aku ai i kahi wahine ia Julia Lockerby. I kekahi powa hoi, na ike ia aku la ke kihei pupamu 'o Julia. Ia wa, hai mai la na poepowanei, ua aihue ia mai e lakou ua lio nei nie ke kihei inai kekahi wahine mai; a i ka hoohuahualau ia ana, ua hai mai la Jakou, he keiki pu kahi a ua wahi wahine nei o paa i pu ana i ka wa i loaa ai ia lakon. I ko lakou hoahewa ia ana e make, na kii ia kekaiii poe knhuna, a ia lakou i mihi aku ai i na mea a pau, me ka hai pu aku no hoi i ko lakon ike ana aka i ka lele ana o ua wahi wahine nei iloko o ka wai me ke keiki a make; pela mn kiv lakon ike aku. Ua hai pu ia aku la no hoi keia mau mea a pau i ka Marquis a me ko kneiie, a manao ae la, ua nalo na mea a pan loa a laua i bana ai me ke aloha ole, a aohe mea nana i koe e hai mai. Ua li ia un poe powa nei, a hoemau akn la no ua Marquis nei i ka uhai n me ka hopn ana i ka poe auwana walo maluna o na palena o kona aina, a hiki wale i ko lakou pau pono loa ana i ka neoneo. 0 keia mau hana a ua Marquis nei, ua olelo in e na knnaka o kona paleaua a me na'lii e kokoko mui una o hauwi ana i kona hoopai ino maliina o ka poe i nianao ia na lakou i pepehi i kona kaikuuana a me ka laua wahine. A i uiea lioi e hooaiai loa ne ai i kona mau manao aloha no na mea i niuke, ua kauoha ae la oia e kukulu ia i kia lioomauao iloko o ka ululaau, ma ko laua wahi i pepehi hoomaiuoinoia ai;

•e ua malia'.o ae la kela a me keia mea i kesa man hana a ua Marquis neī. « Aka, aole i noho loihi loa o Caradoka ma ka pakaua o Alanadela. ona uhane oea mea ana i pepelii ai, ua ala ku mai la laoa ma kela a me keia la Karistimasa, me k£> laua mau lole o na la ahaaina nui, a ua hai | mai la ia, oiai ua liolo pono loa kona maji manao ino haakei ma ka honua nei, aka, afa kekahi mau mea e ala mai ana mai ka luakapapau mai e i kona uhane me l£a eehia a me ka weliweli lanna ole. 1 No keja mau mea hooweliweli, nolaila, haalele iho |i. oia i ka pakaua, a waiho iho la i ka pakao&i holookoa na ke kuene Winetona hoi .e "ii<Kg ponopono. " 0 keia mea, o ka lilo ana o ka pakaua;Tgjj na kuene nei e hooponopono, oia ka na kuene nei i manao nui loa ai, a me « mea la paha, oia iho la ka hanohano i loaa ia ia ina kana lawe hapa ana i ke karaim'a a laua i kaana ai me kona haku hou. Hpi hou aku la ka Marquis i ke alo alii o Pekkane e noho ai, a e launa ai hoi ms kon'a mau " hoa pa kiaha o na la ana e ahuai af/' oiai, aole paha e hiki ke olelo ia ke kum"u nui o kona lilo ana iloko o ka lealea me kela a me keia mea, no ka mea, he makemake iiui e hoopiholo iho i na ehaeha e ku ia: man mai ana i kona lnnaikehala, no na karaima aaa i hana ai. ;

Hē mau makahiki he lelehu wale i hala ae, a pii ae la o Edegera, ka hooilina kupono maoli oka pakaua malalo o ka inoa|o K.exete. Aole paha i manao ae ka Marqu|s, ia ia i hoi mai ai mai ua alo alii mai o ,Pelekane, a ike iho la ia Keaete e noho ana iloko o ka ohana o Galenakaila—aole pajia ia i manao o keia keiki hoopilimeaai o' "ke k&iki maoli ia'a kona kaikuaana, a keiki ho hoi a laua e hanai ia nei ena berena a ke ahonui a Galenakaila ! Mai ia wa mai no hoi i lilo ai o Julia i mea e auwana wale ma ka waonahele o na aoao akan o ua aina la o ke mele —o Sekotia. ī"

Mahope iho o ka lele ana ae o kekahi mau niakahiki, manao iho la ua wahi wahine nei e liele e ike, pehea la kana keiki hanai e ola nei—aia ma Edineboro—a ilaila oia i hele aku ai me ke ake nni e ike ia ia. Hele ae la. oia e imi hele ma na alanni a pair"i ka hale ana i waiho aku ai i ua keiki nei, aole nae i loaa iki ia ia na liale Ta. Ua ike uukn wale no oia ia wahi o ua hale la, a o na mea a pau loa o kahi ana i waiho ai i ua keiki nei, na ane hapopo mai la kona mau hoomanao ana. Nolaila, haalele iho la oia ia Edineboro, a anwana hou aku la ma na ululaau. ahiu o Sekotia.

Mahope :nai, iloto o lea malama o Okātoba, M. H. 1516—oia paha he iwakalna kumaenakola makahiki mahope iho o ka pepehi hoomaiuoino ia ana o ka llarquis ame kana wahine, a. oia paha. kahi kuma ona i kuulala ai ia ia iho e auwana ma ua puu olinli a me na kualemu kuanea, i ke kanehai iki āna mai palia o kona ano hehena, manao iho la oia e hoi hou i na kaiaulu o Alanadela e kilohi iki wale aku ai no I I laila oia i hele aku ai: aiaia e ku ana ma ke kiekiena o kekahi puu, haka pono aku la kona mau maka ilnua o ka pakau a kona inau manao i hoopunini ia ai e kona man lioomanao ia ana. Ma ke auo hehena o kona inau manao, he mea kapanaha no paha i ka noonoō aku, ike kumu o kona hoi hou ana mai ilaila. He ana iloko oka inanna, oia Kona wahi e noho ai, a i kahi manawa no hoi iloko o na puha laau, a he mau Ia liuliu īnahope iho, halaw ai ai oia me Kenete laua me Maeoma mawaena ona 'pnu. Aohe nae i manao ua wahi wahine nei, o keia Kcnete oia no kana keiki hanai. I kekahi Ia ae ia ia e anuwana liele ana mawaena o ka ululnau, lialawai mui la oia me Kenete, Ewelina, a mp Maeoma e holoholo ana, a ia wa i ike ia a|, aole o Kenete no ka ohana o Galenakailā, aka, he keiki hanai wale iho no. Pii ae la no hoi ka makemake o ua wahi wahine nei no Keiiete. He niahina mahope iho i hala ae, a hiki mni la ka Marqnis mai Edineboro mai, mn hope iho oka nalo ana aku he iwakalnaknmnmakolu mnkahiki mni leona pakaua aku. Ua louolono wale no ua wahi Julia nei i ka lioi mai o ua Marquis nei, a ia ia no e auwana ana ma ka ululauu, ike iho la oia i kn halawai ana o ka Mai*quis me ka Haku Galennkaila, a hooho ne la ia i ka inoa o ka Mavqtiis me ka leo wi, a liolo pnkaka aku la iloko o ka nlulaau mao a maanei me ke ano hehena launa ole. Mnnao iho la no ua Marqnis nei, he wahi wah>ne pnpule wale iho no keia, oiai, nole i komo mai iloko ona ka manao o .Tulia keia, no ka mea, ua hai ia mai oia e na kanaka powa i 1i ia ai, uu make «a wnhi wnhiiio nei. Aka, lie mea pono no paha ke hoomauao ia, aole ka Marqnis o hiki ke hooinanno ia ia, oiai, hooknhi wule no ana ike una i ua wahi wahine nei. He oinio maoli no, aole e hiki ia ia ke hoomaopopo ia ia, aien, aia nao keknhi mea i kuia mai la i ka manao o ka i\lavquiw, rae he ano hoooakau lu i kona

nhane, oiai, aole palia ia i moeuliane mua, ine ia kona hookipa ia ana mai i kona pakaua ponoi. No kona pakela o ka makemake maoli ia Kenete, no laila, na holoholo pinepine mai la oia ma na kaiaulu e pīli ana i Alapadela i kela ame keia la; a i ke kaili ia ana ae o Evelina e Ranalda a me Ivora, ua hiki mai oia e nana i ka hoopakele ana a Kenete ia Evelina. Mai na mea lonolon wale, ua lohe iho la ua wahi wahine nei e mare ia ana o "Evelina ika Marquis. lua wahi wahine nei no hoi e holoholo ae i kalii manawa, na lolie mai la oia i ke ano eehia oloko o ka pakaua ana ika po Karistimas:i. kap£!e'nete e kamailio nui ia nei. Kokahi wa o ua wahi wahine nei e pono ai ke hoomanao ia ae, oia no ka po i kono ia ai oia e hele i ke kia hoomanao, a ilaila oia i īke ai i ke kuene Winetona e kukuli ana imua oke kia hoomanao. Aole i hoike aku ia ia iho i ke kaene, aka, hawanawana aku la nae oia i kona inoa ponoi i kona pepeiao. Makau iho la ke kuene, no ka lohe ana i kona inoa ponoi e puana ia mai ana iloko o ia pouli nui, a holo aku ai oia, a koe hookahi iho la oia ma ke kia hoomanao. Aole nae i liuliu inahope iki iho, ku mai Ia imua o kona helehelena na uhane o ka Marquis a me ka wahineimake—me ke kuhikuhi aku o ko laua mau lima i ka pakaua, me lie mea la e makemake ana laua e hana oia i kahi mea, aka, aole nae oia i ike pono i ko laaa manao. Aka, aole nae i lele ae na mea hoomakau o ia po, alilo ai ua walii wahine nei i malihini iloko o ka pakaua o Makalapina.

I kekahi Ia ae i lohe ai oia i ke kamailio ia no ka li ia o.Kenete, no ka manao ia nana i pepehi o Maeoma, oiai, ua' nalowale ano e oia. Hoolohe pono aku la ua wahi wahine nei, no ka mea, ua.paulehia hoi kona manao ia Kenete; aka, i kona loiie ana ilaila he wahi keiki hanai wale no oia na Galenakaila, alaila, komo iki mai Ia kaa wahi aweawea manao, oua hanai nei paha nei ana. Lohe pa iho la rio hoi ia, ua loaa oia i kona wa opiopio loa iloko oka hale noho o Galenakaila ma Edinehoro. Ia ia i lohe ai i keia mau mea, liuli akn la ia mai ia wahi aku, a noonoo nni iho la oia. Noonoo iho la oia, me ke kaupaona pon& iloko o kona manao i na makahiki o Kenete, me :ko ka hooilina kupono maoli o Alanadela. .laia i noonoo ai a liuliu loa, holoi aku la oia i na manao e ae a pau loa, a i maoli iho la no oia iloko ona, aohe o Kenete he niea e ae, aka, o kana keiki hanai maoli no ia, a keiki ponoi maoli hoi a ka Marquis ka mea nona ka pakaua o Alanadela i make.

Ia ia no hoi i holoholo ae ai m:t na aoao o ka pakaua o Makalapine, lohe i iho la oia i ka olele a kekahi mau mea iloko o ka hale knke e pili ana no kekahi puaa nui hihiu i lawe ia mai i kekahi la iho, ine ka wele lau o kekahi pahikauae paa ana iloko o ka puaa. Eu olelo ana na poe nei ua'loaa aku ua puaa nei me ka pahikaua iloko o kona pnu ma ka aoao o kekahi mnliwai wai kalie. Ku iho la keia e hoolono, a kiola ia ae ana ka hapa o ua pahikaua nei mawaho o ka liale kuke, kii akn la keia, a hana iho la malalo o kona liol(,ku.

He mea makehewa wale no paha ia makou ka hahai ana aku i kona hoopaahao ia ana iloko o ka pukaua o Makalapiua, i kona hoao ana e hoopakele mai ia Maeoma mai loko mai o laila—a me ko lana hoopakele ia ana mai e Maornara a me Geoffrey mai loko mai oua wahi paa ala. Aka, he mea pono paha ia makou ke hai ae, ia lakou i puka mai ai mai loko mai o ka pakana, a holo ai me ka manao e hoopakele ia Kenetc, na nhai ia mai lakou e ka poe Makalapina, a loaa ai ka wahine kilokilo, kui iaoia a liaule ilalo, a haalele ia, no ka manao ia ua make loa ua wahi wahine kilokilo la.

No keia mea, ua mo-aknaka ae la ko Kenete hewa ole—aole ma ka hoi hon wale ana mai no hoi o Maeoma, ka mea manao io nana i pepehi—aka, ua hoike io mai ka pahi i make ai ka pnaa, a me na palapala pu a ka Marquis i hana ai me na keiki Makalapina— ua lioike pu ia ia mau mea a pau loa, a ilaila i ike ia iho ai na mnnao pahele a me na manao ino launa ole o ka Jlarquis e ake nni ana kona manao e hoouna uui ia iho na poino a pau loa malnna o Kcnctc kona enemi lua ole—a maluna iho la ka o ka mea akahi a a pii opiopio ae i ka noho'na kanaka makua, e hookan ai i kona mau manao hoopai ino. He ano hu n. maoli no paha'kona i awili pu ia iho me ka lili.

Nawai no la e 010 e komo na manao hnhuluii iloko o ka Mnrquis, oiai i ka po i laweia ai o Kcncte e mnke iluna oka amana ! Ua alaku mai la kona mau lnnaikehala ino launa ole o kue i kana mau hana ino launa ole; —a ia ia i noonoo iho ai i ke ano o na hioliiona lapu, ka liaule ari"a o ke knpakila me kn hoopa ole ia aku, ke knhen leo nui ana me he pepelii kanaka la e ulini ia ana maluna o ka makani ikaika o ka liikina—ua hui ia keia mau mea a pau l<sa me he mea la e lioike

mai ana ka Inni i koua hoowahawaha i kana mau hana, e hoao nei e hoohiolo a e pulii hoi i ke kukni o ko Kenete niau pomaikai!

Hele koke aku la ua Marquis uei ia Winetona c hai ai i kona mau manao, a kaupaona like iho la laua i ka manawa i hanau ai ke keiki a ka Marquis mua, a ane panmeume iho la ko laua manao, aole paha i oiaio loakeia mea; aka, i ka hoomanao ana ae o na Marquis nei ika hai ana mai o ua wahi wahine la i kona ano maoli, a me ko Kenete i ka po ana i hoohiki ai me na keiki o Makalapina ma ke kae oke kapuahi alii; a ka Jlarquis i uhai aku ai mahope, alaila, ua kau maoli iho la no 'ia uiea maluna o ka puiiwai o. me he o lano na.puae loahewa mai ana ia ia, a me kana man hana ino a pau. -

Akahi no a ike na Marquis nei, ua ike ia kana no-a. Ke ola nei qo ka o Julia Loekerbj; a o na mea i hai ia mai e na poe powa ekoln aole ia Le oiaio, aka, na noho mau no nae ka manao iloko o ka Marquis, ua make n» ua wahi wahine nei. Ina ke ola nei na wahi wahine nei, alaila, ke ola pu nei no ke keiki o Edegcra, he mea maopopo loa ia, aole e hiki ke manaoio ole ia aku. No keia mau mea ke kumu nana i kono i ka Marquis e hele i Edineboro lana me Iniāulupa, a aole hoi he noho iho i ka pakaua ona e pale akn ai i na poino a pau e hiki mai ana; a i mea no hoi e loaa aku ai o Kenete a pepehi iho ia ia, i mea e hala ae ai kona olokea ana niai kona mau kuamoo aku i

A no Julia Lockerby hoi, i kona halawai hou ana mai me kā kakou kamaleihiwa—aia hoi ma ke kula e kokoke ana i ka pakaua. o Stirling; malaila kahi i kono hu-a ai kona

mau manao pauhililihiaua ia ia e kono ana— io aku, a ia nei mai/ A ke makamaka la no 'paha ka hoomanao ana iluna ou e ka mea helūheln, i kona kokua ana ia Kenete e hoopakele mai ia Denuba mailuna mai o ka amana. Mahope iho, ia ia e mea ana e liele i Edineboro, nie ka manao e halawai pu me Kcnete, a hahai aku ia i na mea a pau e pili ana i kona hanau ia ana, loaa mai la oia, a hopn ia iho la e \Vinetona, % lawe pio ia i ka pakaua o Alanadela. Mailaila mai oia i lioopakele ia ai e Kcnete, a hai mai oia i ?:ana maa mea a pau loa i ike ai no kona lianau ana, a oia mau mea a pau loa ka Iganatio i kakau iho ai. Ma ke koi aku a Kenete, e hoopau i-kona kuulala ana ia ia iho i ka auwana—a hoi aku la oia e hoolilo i kona mau manawa a pau loa no ka pule ana, i mea e pomaikai ai kona uhane —ma ka Pa Yirigine o St. Helena!

0 keia mau mea, oia iho Ia ka moolelo ho- i lookoa o ka wa i hala; ua lawe mai la makou i na. mea a pau inai kona hookumu ia ana, a ma ka nana ana no hoi -i keia mau mea, ua ike maoli ia iho la o keia Kekeie— aole ia he mea e ae, akn, oia no o Edegera— ke keiki a ka Marquis i niake, a o ka hooilina kapono hoi o ka Pakaua o Atjixadela. Ha aneane paha e oi aku mamua a ekolu hora ka hoolohe ana o ka Luuakanawai Kiekie i keia mau moolelo e pili ana no ka pomaīkai wale no o ka kakou nei kamaleihiwa. I ka lohe ana o kela mea keia mea i keia mau olelo, aia hoi, ua hana e wale iho la no loko o lakou a pan loa, no ka pili pono o ke ano o na niea a pau e pili ana i ko Kenete hanau nna, a pili pono ana hoi i kona inau makna. 1 k:i pan ana o ka olelo a l ka Lunakanawai Kiekie, aia hoi, hele mai la kela a me keia e hoomaikni mai ia.ia no kona mau pomaikai i loaa mai ia ia, a me na ino a pan ana i hoomanawanui ai. I ka pan ana no hoi o ka lakou mau hoomaikai ana mai iaia, ku ae la oia a hoihoi aku la i ko lakoa mau aloha me ka i aku. " Oiui hoi, ma na mea a pau loa, ua ike maoli iho nei an i kii inoa ponoi a kuu inau makua i kapa ai, aka, aohe au e haalele ana i kun inoa kuulana oia hoi o Kenete, no ka naea, oia inoa i loaa ai ia'u, ua mo-amo-a ia inoa e kela mea keia inen i launa pu mai me a'u—oia no hoi ka inoa a'n i alo aku ai i ka innina o kun makuakane Marquis—a oia no hoi ka inoa a'u i alo ai iloko o na kaua weliweli a hahana hoi o Sckotia nei, a uolaila, e hoomau in no ia inoa o'u o Kenete ! " Pau ae la na mea i ka hana in iloko o ka ruini aina nui. Hoi aku la na knuwu a me na oliua iloko o ko lakon mau rnmi ponoi—i hoi aku nne lakou iloko olaila e noonoo ai maluna o na mea i hoike ia mai, a e mau ana hoi ke o ana iloko o ko lakou mau pepeiao, mo he mau leo la no na anela e hoike mai ana ina mea huna o kela ao. Hoi aku la no hoi o Kenete iloko o ka rumi a kona mau makna i make eu moe ai, a oia no hol ka rumi a Oalenakaila e noho ai, ia lakou e noho ana iloko oka pnknua. llaila ka kakou kamaleihiwa i hoi nku ai, e noonoo oia hookalii wale iho no—no na mea hoi i hala ae—a ilaila pu no hoi oia i hoi aku ai e haawi aku i kona mau hoomaikai ana iko Akua, kn mea nana ke kuhikuhi mana i alakai ai ia ia o ike ia oia ma kona inoa pouoi maoli I (Aoleipiu.)