Ke Au Okoa, Volume IV, Number 40, 21 January 1869 — Untitled [ARTICLE]

Ke Olai ma H awaii.—lloko o ka pule I hala ae nei, na hoonaueue hon aekekahi mau olai ma ia Alokupnni, a ua uhi ae hoi ka uahi a pele ia luna o ka Mauna, o Mauna Loa. Mai foixo ke ola,—Ma ka auina la oka Poakahi iho nei, na bolibia pn kekahi lio me kekahi keiki maluna, nona ka inoa o Ntiha; mamna ponoi iho o ka puka pa o Kapeua ma Peleula. Ika hiki ana aku o ka lehulehu e kokua, ua paa pu ke keiki malalo; uaehano kc keiki, a o ka lio nae kai eha loa, aole paha e ola ana. Ua make mai nei <> Mr. Chat<?r, ma Kapalakiko; i ka la 14 o Dekem»ba iho nei, i ke kanaha o kona mau makahiki. He haole keia i kamaaina me kakou i na makahiki i hala ae ne'i, ia ia ka hooponopono o ka wili hoomaemae ko paa ma Houululu uei, a pela hoi me ka wili nui ma Lahaiua, i kekahi manawa. A iloko iho nei oka makahiki i hala ae nei, ua h<>lo hou mai <>ia i o kakou nei e hoolanalana ai, a aia ka I ua kua vku la kona luhi, alolia wale oia. ' ' AIHDETA KA PAHUHA" O KA HAI.E HANA HAO o Me Hughes ma—M.iinuli <> ka nuikaila o ni Lona ĪVl»k;.i o Honolulu nei, i l<>*a ai «eia aihoe mii i hanain ma kein Kaona i ka po o ; k» P-iakolu o kela pule aku ne<. M muli hoi

6 ka lono poI >i>>i i h»iia m»i «i ia (nxk< u e ke^:>hi oDi Lunh M»kni (Mr. K>tiliul:) i liiki :ti ib inaknu ke liooi 1 hku, o keia iho 1» ka moolelo pr>li>|«*i e |>ili nn i 110 keia aiiiue. Aia mu ke aoiahi o u» Poakolu nei. na -h»"lino ia ka ano e ana o kekwhi mau paahao e noho ana ma ka H-ilewai—l i ka hor* 7. a | mahopo iho hui nui niai ana; a i ka manawa i ninHiiii »ku ai li.kou no ko lokou w»hi i bele bi ia ahiahi poeleele, hai rmi la UUou me ka hoopaniponi, a o keia kekalii kumui noonoo>a si,- uo hele lakou e imi i kekahi mea e aibue ai ia po, a i ole ia, ua hele no lakou e nihue. Ua hhi muaia aku rio h<>i ki lohe ia lakou ia aliinhi, ina e liuohaoia kekahi inea o ke kulanakauhate ia po, alaila, e hoopaaia aoa laknu iloko o n.i ronii pouli. Ike knk;thiakn ana »e o ka Poaha, hel« mai la o Mr. Hughes.e hai i na. Luna MaU-ni ma ka Halewai. ua ko-

(Doia ko lakon hale o>bana e ka mea aihuei'a p», aua iaw£ia ka pahuhao holookoa. No keia mea, ua kena kokeia ke'kahi pnahao i hele ai ia po e hoopania maloko o ka rumi, a pela hoi nie kekahi mau paahao e hana ana nialuna o Pe.'e, e hoihoi ia mai e hoopaa me ka haawi nukuia aku oka ai. Ua niaau pakahiia no hoi lakou tne ka hoo'maoeia'ma kela »no keia ano e h-ki ai ke hoepalopalu i ko lak<>u manao, a hoikf mai hoi i ka lakou mea huna, aole nae i hai iki, ua huua loa. N- I<ii--I*, ua hoopaa loa ia iakou maloko o ka nimi. Ua lioopaa heuia kekahi mau paahao e ae o Pine a me Kaheana ko laua m»u inoa, a na ka mea mua o laoa i bai i ka monlelo o ka aihue ana, a na ka men hope hoi i hooiaio mui, a pela i loaa ai. O keia mau paahao, aole o iaua kekahi i komo pu iloke o keia hihia.aka, ua hahaiia aku n»e laun i ka moolelo " ka aihue ana, a 'ua haawiia aku hoi laua-$2 25 pnkahi, me ka haowiia aku i ka olelo pap», e huoa a nnlo me kn hoopuai hanu oie ae. I ka hiki ana i ka horu 1 a me ka 2 o ka po, un puka malu aku la na aihue mailoko aku o ko likou wahi i moe ai. ma ka Halewni. E'aa mau mea i h<*le e a wehe i ka m<>lina o ka puko aoiani ine ke koi lipi, a miluila ke komo nna a loaa kn p»huhan, hap-iiia a hiki iwaho, mai laila m><i h>>i kii hou i ke kolu o ka aihup, nlaila, hoomnka lakou e kaikai i na pahuhao r>ei i kai t> kn uw»po; elua mt>n iaia ka i>f»bn-

hao. h hookahi mea e hele ai e nana i ke kHnnk» me ke koi !ipi i kona limi. Ikn hiki ana i ka uwnpo e pili knke an» ma Hale Oute knhiko, ua h'>r)uk»ia ka pihu iluna o k«-kwhi wnnpn, n kii h»i kekwhi pnahoo i ke kolop'n—n oo lunn oka mi'kn kuna Liliu kn Ukou ho<> i hoo ni ika wnnpn. Ika hiki nnn mHWnlin nku, un hou ia kn pnhu mn ka aono mnlnlo me ' ; e knlopi, elnn puka a nne r>, i hilti (ii k«> ho«knm<> iho i kn i»h Inwoia »e ke d 1», n kinlnin b'->i kn pnhu iloko o kp kni. Oka niii ona d >ln ilnkn ona p;ihtrhan 1« fi'277 13; a o ka n«ii h«i o nn dil» i Inan m u h<>n' > o k« ninaninania nnn i kahi i hona ai he §90. Un lonn kn pahnhnn me na pppn ilnkn mn knhi i kiolnia ni,—O na inon o nB pne pnnhnn n«ni i nihne, o Um'mmn a me VTn»>pnno, 'np mnu pnnhno hnnn no Prle, a ma ka Hnlewni kahi * mne ni i ka po; a o Pnli hni ka panhnn nn ka Halewni knna wnhi mnu e nnhn ai. Ua hookolnknlo ia -lakou mi kn Pnnonn ihn nei a ua hnnpaiia lakn» ekolo maknhiki pnknhi e-hoopiinhnnia ni mn kn hnna nnlea, a he $50 pnknlii ka uku me na daln knina ekolu. Nnni ke nna ole o keia pne i ka aihue, ua hnopnnia kekahi n laknu no ka nihue i kn noholio, a o kekahi h»i nn ka nihua ana i ke kelenwe n ka Hnle Knnwni Helu 1., a hele e kuai mnlu. Anle nae i pnu np ia. nn n«hue h»u ih<> n»; ua like keia pne aihii»» me ke kannkn inn rtmn, ua nna nn i ka inu mun ana, akn, inu hnu aku n«, ako, oole no nae he raea ia ē oele oi o ka olelo— " O ka raea hewa, e mau no kona howo."

Ma na olelo hoolaha makou i ike iho ai, ma ka Po«ono, 1a 13 o Feberuari, e kuai kudala ai na Luna Ho<>pnnopono o ka waiwai o ka Lonu Makai o Kauai i make aku nei, i kona waiwai paa ma Malumalu, me na lako hale pu, ma Lihue i Kauai e kud«la ai. — : / E pili ana no Hawaii nei.—Mh ba mokumnhu Monatnna mai nei i loaa mai ai i hale kuai buke o Wini kekahi mau buke hoa e pili ana no na luaipele o Hawaii nei, a me kekahi mau men e ae, i .kukania e W. T. Brighman, kekahi o na keiki i noho kumuao ai ma ke knlanui o Kapunahou. Aīa i PeuLOA.—I ka auina la Poaono iho nei'hoi ka hala ana aku o ka Mui ma kana huakai, a i ka Poakahi iho.nei hoi, ua h'ala aku la ka Moiwaliine ELaleleonalani me kona makaahine, Fane, malnna o ka mokuahi Pele, i "ke awa lau o Puuloa." Da hala aku nialaila e hoolnolu ai no kekahi raau la, mai ka noho'na ikiiki o ke kaona nei. Ka mokowaho Monaīana.—ī ka auina la 0 Wh Poaono iho nei, muhope iho o ka hoolei wikiwiki it aoa o na ukana. ua hnlo aku keia mokumnhu lawe leta mawnena o kakou me Kapalhkiko, me ka piha pnno i na ukana o kakoo nei, a me na ohua eepakeke no hoi. 1 ka Poakahi, la 1 o Febru<iri, e naoa aku hī knkou nō ke ku ana mai o ka mokumahu lilaho.' * Ka Papa Ola Hawaii.—O ke kakahiaka Ponlua ihn nei ka maoawa e halawai ai ka Ola Hawaii me na kahnna lapaau Hawnii, no ka ninaninau ana i ko lakou makaukau ma ke oihnna lapaau; a nn ka iiala ana ako nei o ka P»px- Hawaii hnlonkoa ma ka h'iakiiiaka Mo", nolaila. ua hnnpanee i»; a aia a h»<>l»ha hou ia aku, alaila, kahea bou ia aku laknu. Ua kalowale ka.—Ua hai ia mai makou, ua nnlnwnle k» kekahi wahi haole nona ka inoa o Uilnm» J"hns:>n, oa mahuka paha, a ua nalownle stku p»ha 'ma ka «ina e. He w«hi h«<>le oīr i iioho" me W»iln mnmua ma Kooliulo»; a mnhope iho me K»le a Kauka. I ka la 4 o |anu«ri nei nnlownln ana, a ui haoliao ia <>ia e kana wabioe a me kona hule hoolimalima.i noho aku ai. Ua heo aka ka nin, a ua h»papa i ka manu holu ole, ka mea nona ka hale hoi-limalima. Ia nei no ita ma»ca—Eoleloana kekabi nnpepa ha<>le o ke kauna nei i puka mai ai i ke kakahiaka o ka Poanno iho nei, aia k» kekubi haole R»kini maluna o ka o na olii>a Rukini e imi i>ei i m»u home no Ukoo, kekabi Kukiui, ua mua oia ia nei, a iloko nei n kp awa o Honolulu i ka M. H. 1816; a na,ka loihi loa kao ka ma-. nawa, ua poina ki ia ia na kulana o ke awa. He oiaio no, u« k:i mai ia nei kekahi mau moku R»kini i ka makahiki m»bope iho o ka h ioau ana o Nahienaeoa, a oia hui ka makahiki 1815. Ke kona Luct VVhite.—l keia pule iho nei no kn makou hoopuk» ana aku no ka ili ana o ke kuna Maria ma Ōm mea, a i na la hope no hoi o keia pule iho nei, na lono ia m«i ka ili ana o ke kuna Lucy While nia Mor loaa i ka la 30 o Dekemaba o ka mnkahiki i p-uaho mai. Ke kumu o ka i!i ana no »ke okaikai n*lu no, e hi.Ki'-le ai i ka iknika a me ka mana o ke kanxkn ke pnle ae i kana mau hana hm-poino. Ua pnpalua ia nae ka poino i kauli» iho maluna o ka ona moku, Kapena VVh ; te. »iai, aole*no i liuliu loa aku ka ili ana 0 ka Ye\tie, ia moku no ona, ili hou no Dei. Aia me ia ona moku, ko makou maoao kau(naha i papaluaia. I?E aIaNOI 0 Ewa —Anle paba poe e ae, e v nnho ako nnn ma ke kua xku nei n ke kulannkauhnle i honpomaikni nuiin me ka maikai o l*e alhn»i e holo hi, e'ik»- me ka pne e noho ana m» Ewa ma, a h .la loa aku inalnlo. Ke puka nku niHi ke kaona akn nei, ua niaikai wnle no ka h<>lo ana aka li<> me ke kaa. Na kikee o Moanalua, ka ihn'na o Kapukaki. Kalauno a me ka pii ana ma kela aoao, a me ka iho ana o Wain>alu,"he maikaka-i wale no, aone mau pohaku keakpa e kuia aī, a e h~oonpne oi ok« holo i>na. Ua hi'inai nui no pah;i iii mn ka mikiala kupono o ko kakou Luna Alanei; a ke mannolana ae nei le no pnhH e mamao loa «ku aoa na la, e holo like ka maikai o na ala a puni keia mokupuni. M»i Kapoaiwa.—l i»eiii pulelhala iho nei, nh W'iwn w«le ia no ka manao o kn kakou M< i Ali.Ha i ka hele kaapuni ia Onhu rii-i; a i ka aninn la o kn Poaono iho nei, ua hmilele ilio oīm i ke kulauhkauhale alii nei, m»* konn mmi u><ali h'>rn hn'oo, ke Kiaaioa o Oihu nri, Lede L. K. I)ouinis, Cnl. Penikalika, ka Pui.ku oka M<>i. M j>r H. A. Kahinu, k« Lunaknn rt »Hi Kaapuni, H»n. W. P. KnnakHu, LutHnela B. K«hnriHiiui, a jne kekahi inau nhua .. konn aln alij. M«i Honolulu nei aku in auina la, a i ka po Poaono.a n>fl ke S b«t', ua hoinnuhn ma Ewa, a 1 ka P"Hkaiii nei, hoopae loa nku In, "i" ka ehukai olalo," Ua ulono mui mnkou, nole e kaapuni loa ana i ka mokupuni nei, aka, e holo ana a kn mnkalae o Knena, me ka manao, e hiki bou mai ana i Ewa i ke (.hiahi o kn la ap -po, (P.iHlim*); a i ke ahiahi aku o ka Poaon», aloiln, hoohiki lob mai i ke koona nei. Aobe no men elike me ka huolnna nna aku mni kau wahi aku, n kau wahi aku e booluolu ai, a ke man»ol»na ae'nn makou, o houinnunauna ia ia mau ano huukai hele, i hoolana maikai ia dq manao a m® ke ola o k« kino.