Ke Au Okoa, Volume V, Number 10, 24 June 1869 — KA HAKU MONETE KARISO. [ARTICLE]

KA HAKU MONETE KARISO.

M 0 K U N A X L KA PALAPALA KAUOHA. "Eloaa do ia oe kau mea o makemake ai, oioi, ua makemakeno oe i Luna kakau Kope," wahi a Bilefuta, "Aka, be mea pono paba iau e. hoakaaka aku ia ia no k« ano o kou ola kino i koia manawa, no ka mea, ua ano kupooo ole oe i keia manawa ma kou noonoo kanaka ano; a he mea kupono no hoi ke hoomaopoopo pono ia na mea„a pau au e manao ai e kakau ma kou, palapala kauolia hope loa." ; Paoe. mai la ke ka,uvv.a nae ke.an.o uiha i ka hele koke ole ana ma kana mea i makemaka ai, "Aole o'u manao nui no ia mea, e kii ae no au i ka Luaa kakau Kope," a me keia mau hu.aolelo, a puka aku |a uu kauwa.nei me.ka hele, ana e hooko i kana hana a me ka makemake o kona huku. I ke kanwa Barx - ,ois i haalele iho ai j ka rumi, Dana ae la o Noitera ke.kapuaakane i kana moopuna, me ke ano he mau mea hohonu ke hana ana .iloko o kona manao. Ua maopopo no hoi ia .mau mea ia Yalenatina a me Vilcfota, na mea i koe iho e nobo pu me ka mea mai. 0 ka leha kapakahi ana aku nae ia Valenatina, he mea ia e kono aku ana ia ia, e noho mai oia iloko o ka rumi i ka maiwwa e hana ia ai ka palapala hooilina. He ekolu paha hapaha hora i hala ae a mahope iho, hoi npai ana ke kanwa, me : ka Luna Kakau Kope... Mahopcfto nae o ke kukai aloha ana, hoopuka mna aku la o Vilefota i ka i ana, "Ea, ua Uoouna ia akn nei oe e Noitera, ka mea au e ike mai nei i keia monawa. 0 kona mau lala kino a pau, ua lolo; a ua nalowale pu no hoi me kou.i leo i ka pane ana.mai; a nolaila, ua ane hiki ole ia makou, ke ike i ka makou mau mea e hana aku ai nona." I keio mau olela a Vilefōta, aia hoi, huli ne la na maka o ka mea mai ia Valenatina, me be mea 10, e kono aki! ana ia ia o pane mai; a hoopnka koke mai la no hoi 0 Valenatina, i ka i ana mai, " Ea, he. eiaio no kau mea i liai mai nei, oka, o kona niau mauao a pau loa, ua iko maopopo no au i ke ano, i na manawa a pau ba." " He oiaio no ia mea au o hai mai la, walii a ke kanwa, a pola po hoi au i liai aku nei ia ia nei,, ia noaua i hpi mai nei." Pauo mai la ka Inna kaknu kope, " Ehookuu mai paha oe ia'u e kaniailio aku, o ka mea imua i keia manawa, ho piea kupono 010 kekniii lima anpimi elikeme a'u, ke hono me ka poino 010 u kau mai ana. 0 ka mea kupono mua e hana'i, oia no lioi ka hiki ana ko wehewehe pono mai ka mea mai i na nno 'a pau o k» liana'ana > kona palapola "looilin% Ano, aolo e hiki pono ia'u ke hana p<£ lolei i ka palapala, no ka mea, aole hiki ia ia ke kamailio mai me kekup'ono ehoomaopoph ia ai na mea'a pau. No iā mea, o ko'ū hiki ana mai ia nei, aole ia i kupono loae like mo~ka mea i hookakaia ma ke kunawai." Ia mauawa, hoomakaukau iho la ka mea hana palapala kanoha e hoi, a ane kaa mai la'no hoi na ouli hauoli tna na helehelēna o Vilefvdu. Aka, ke loho mai ,la no nao o N°itera ikeia mau mea i hoopukaia,, a huli ae la kopa mau maka ia VaīenotiDß, me he [pea.la, e kono aku ana ia ia e hoopuka.ipai i kona nianao; u i mai la no hoi knna moopima waliino, mo ko kaohi aaa i ka mea kakau.kauoha, " Ea, o ka oielo mawaena o'u a me kūu kupunaleaoe, ho mea hiki wale no ia ke hoomaopopoia ke ano, maoli; a ho hiki no. ia'u ke hahai uku ia oe ina mea a pau, me ka inaopopo kupono loft e hiki ai ia o6'ke hoopaa iha raa koua palapula kauoha hope loa. Ho liiki aooi io oe i keia inanawa, ko liai inai 1 na meo apau au e hiakomake ai e niuau." No keia moa, i mai la ka lunp kakaa kope>

i' I mea e kupono ai ka haaa ana. he mea | pono e ike moakaka au i ke ano a me ke ku- | pono 010 oka mna m*i. 0 ka-mai ana oke j kino, aole ia he mea e kue ai i. ku kupono o j ka pulapaln; aka, o ke kupemo a me ka mao- ! popo o ka manao, ka mea i oleloia ma ke I kanawai." I keia mau huaolelo, mohalapo- | no loa mai la na maka o ka mea mai. I No ia mea, pane mai la o ValenBtiūa, "Ano, ma na hoailona elua, e Hiki ai ia oe ke hooma' j oponpo pono, o kuu kupunakine, ke mau la rro me is ka maikai o kona niau noonoo kanaka. j Oiai nae, ua hoonele ia mai oia i kona leo a me ka oni ana p kona roou lima, aka, ua maa mau oia ia'u, inn oia e ae mai a«a ma kekahi mea, e pani anei kona mau maka, a ina he hoole, e inoino auanei. I keia wa 4 ua maopoopo oku la paha ia oe na mea a pau au e ninau ai; a he mea pono ia oe, ke hoao aku ia i#.'' la manawa, hnomaka aku la ka mea kakau palapala i ka ninnu ana, "Ua hoomaopoopo aku la auanei oe i ka mea a ko moopuna wahine i olelo ae nei?" A ua hoapono anei oe o na mea ana i kamailio mai nei o na ano ia o kou ae a me ka hooleana mai?" I keia mau ninau, upoi iho la oa maka oua mai nei. Ninau hou mai la no ua luna nei, '% nau no wau i kena ae nei, e hele mai e kakau i ko palapala hooilina," a ae mai īa no ma ke pani ana b ka maka, e.like me mamua. "A aohe ou makemake ea, e hai au me ke kakau ole ia o kou palapaU, hooilina ea?" a omaimai mai Ia na maka oua elemakule nei. "A ano," wahi a Valenatina, "TJa pau pono loa ae la anei kon manao kanalua no ka maikai o kona man noonoo kanaka?" Aka, mamua ae o ka hiki ana i ka luna ke pane mai i kela ninau, buki ae la o' Vilefota i ua luna nei ma kekahi aoao, e komailio o laua wale ibo no. Hoomaka iho la laua i ke kamailio ana me ke ano hoopnkh o Vilefota i ke ano kupono ole ke haoaia ka palapaia kauoha, no ka ipea, ma ke kanawai, o na hahai a me na olelo ma ka palapala, mai ka waha ppnoi maoli mai no ia o ka mea e make ana. Aka. i aku la npe ba luna, he mea ole wale no ia, ke ike pono ia kona mau manao ma kekahi mau hoailona kupono. Ka manao maoli nae o Vilefota ka haule ana o. ke kakau ia ana o ka palapala kauoha i ili aku ai ia ia ka hooilina. 0 keia mau kamailio ana nae a laua, na lono ia mai la no e Yalenatina meke kauwa; a i poloai aku la o Valenatina i ka Luna hana palapala, " Ea, mai kanalua kou mauao ma keia mea, he hiki no ia'u ka ike a me ka wehewehe akn ia oe i na manao a, pau loa <? kuu kupunakane; ahe mea no hoi ia l e t)ōopau aku ai i kou mau manao kanalna a pan loa. A ono ae nei o'a mau makahiki ka nōho aDa i ko Notiera wa mai.-H non'a no e hai uiai ia oe, ina hookahi, ona manawa i pane mai ai ia'n, a aohe la he maopopo." "No ia mea," wahi a ka Luna Kakau, " e hoao kukou i ka.mea e, hanaai, Nolaila, ke lawe nei oe i kau moopupa/i-unnhiolelo nau ea ?" Aae mai la no hoi o Noitera. , Hoo' maka hou ,»kn.la,ūo hoi ua.Lup» ka ninau ana a:ku, " Auo, heaha kau a'u e hana aku ai no'u ? ke ano o ka palopala ?" Heluhelu nku la o Yaleuatina i na huaoleto u.kela ano keia ano, a hiki i ka huaoleio " Pa'lapala Kauoha" (WiUa), ae mai la, ka mea mai. "Ma keia mea," wahi a ua luna nui nei,' ; ua maopopo pono io e makemake ana oia, o kakauia kona polapala hooilina, a huli aku la kona heleheleoa ia Yi|efota. Aka, pane mai lu o Yflefpta, ".Aka, ke manao nei au e ano e loa ann ka pulapala hooilina, ke mau o Valcnatina ka maheleolelo e hoike mai : ai i na inanao a pau o kona kupunakane; a e lilo pau loa ao auanei ia ia na pomaikai a pau loa oia palapala." No keia mau olelo hope loa a kanft keiki, huli mai la ka mnkuakane, a nana pono mai la i<vla me ka'i mai, " Aole I Aolel" Pane hou, mai no hoi ke keikr me ke ano manao aloUa ole i n.% hora hope loa o kona hapauea makuakane. Heaha. heaha kau mea e olelo mai nei, aole anei e kamo ana ka hapaūui o kou waivrai.no kau moopuna au i aloha nui ai ?" " Aole 1 Aole 1" wahi aka mai. " Ea," wahi a ka Luua Kakan, " O u mes a pau i ano pohihihi mai ia'u, he hora i kaa hope ne nei, i keia manawa, na moakaka pono loa mai ia'ui hiki pouo ai ke kakauia; a na knpono hoi ke kukauia ka palapala kauphu hope loa, ke heluhelu pono ia oae irhua o na hoike «hiku, me ka hoomaopopo ponu j ana i ke kakan inoa ia ana, a e BĪla pono ia! pono ia imua o na hoike i oleloia 6 ka Luna j Kakau Kope,- Nb ka Jnanawa hoi, be mea poho ko hanapololei ia ioi ae m&mua o ka hauaia ana o kekahi mau palapala kauohiV ae. Aka, i kumu e hiki ole ai keia palapala ke Uoopaapaaia, he me& knpouo i .kekahi Luna Kakau Kope ke hele pu mai & hooiaio pu i ka hanaia ana o keia paiapala. kaa«ha % ■ Ua holo pono anei kou manao ma keia mea ?" wahi aualuna kakaa nei i ka elemakule. Ae mai la ua kanaka elemakule nei me ke a'no hoihoi o kooa helohelena. . j

Heaha la kana hana ai ? " wahi & ka mv nao o nalii ana iloko o Vi!c'fota, aka, ba makeninke nui nae oia e ike i na manno o kon* makuakane, Kono haalele iho la.no ia ika rurai, u paka aku ehaawi i kekahi olelokauoha e kii i&, kekahi lona kakau kope hoo; aka, u'a ike e mai la no ke kauwa Baraoisa i na mea a pau i makemaWia, ' a ua hala niuai aku ia oia me ke kii aku i oa Inna kakau kope hou. Kekahi kumu nae o Yilefota i pnka aku ai, i kii aku oia i kana wahine e h-,e pa mai e ike maka pu lakou i ke kakaoia aoa o ka palapala kauoha. He hifffaba hora i hala ae, ua akoakoa like mai la na mea a pau loa i makemakeia ma ka rumi o ka mea mai; a ua hikij>n mai no hoi me ka lua o ka Inna knkau kope. Ūa kamailio po iho la no hoi ua mau luna nei, a maopopu lea na mea a pau ia laoa. Helohelo ako la kekahi o laua i ke ano o kekahi palapala kaooha mda, i' mea e haawi ako ai i ke ano o ka palopala e hanaia ana; a i kumu no hoi e ike pono ai ka mea kauoha i kaoa mao mea a paa loa a haihaimaiai. - _ . Ninan mai la no hoi kekahi o laaa, "ua maopopo no paha ia oe, ioa e hana kekahi i palapalā kauoha, ua pili hoi oa pomaikai no kekahi, a nele kekahi ? " Ae mai la no ka mea mai, "Ua ike pono no anei oe i ka nui o kou waiwai i" Aae boo maifh ka mai. E'hoopuka ako no au i ka helana hoi o kou tr.au waiwai, a hiki i ka heluna kupono, nlaila, e hooki mai oe ia'u. Oka heluna o kou waiwai, ua oi akn ia mamua o ka 7,000 francs ea ? " Ae mai !a no. " Mamua aku 0 ka 8,0t)0, a 9,000 frāncs ea ? " I ka 9,000 &anca pau iho la ke pani aoa o ka elemakule 1 kona mau jmaka. " He-9,000 fr»nc» ka nui o kou mau waiwai ea ? " Ae mai la ua elemakule oei. "Ma ke dala maoli anei, a ma ka hoaie ana'ko paha ma ka uku paoee ?" I ka mea hope, ae mai la ua elemakole nei.

U« ape piha. nA. hclejieleaa o .Yi]efata,i.k* hoohuoi, ak«, ua leha koke*e.la na naka o ka mai i ke kauwa Baraoia, ka mea hoi i ike i na makemake.o kona haku ; a kii aW >• ia iloko o kekahi pahu, a i ka wehe ia aaa ae, ua kulike, e like aie ka ka mea maU hal aka ai. *Ninau hou ia mai ia i ka. hooilin» e waihoiaaku ai o ua waiwainei, aka,.i mai la 0 Mddame Vilefota, he mea kanalua ole, o u« waiwai oei a pau loa e hooili ia'ku ana , kana moopuoa, ia V»lenotina ; no ka mea» oia kana roea i aloha nui ai> no kona malama maikai ana ia ia. no na_makahiki eono i hala ae. Ika roanawailoDO ai o Valenatine i kona inoa e puana ia mai aqa ē kona makuai hine kolea. hnna ibo la oia i kona mao maka me kona mau lima. Aiaia e uwe ana. haka pono mai la na maka o kona kapunakane ia ia, me im ano aloha kuhohonu, a ika ninau hou ana mai~ō ka luna .kakau kope ia ia, huli īhaflabona mau maka, me ka inoino hode Nioau bou ia mai la ina aole o Valenatine kona hooilina, a hoole mai la aa elemakule nei. " Aole auanei oe i kuhihewa mi kan mea e hoole nei ?" wahi a kekahi luua, U A he oiaio ananei keia aole o Valenatina ka hooilina o kon waiwai uui ? Oia anei kou manao maoli ?" Ae mai la no ua elemakule neL No ia lohe ana o kana moopuna i ka hoole ana, na ea koke mai la kona mau maka iluna me ka hauoli nui, aka, nana mai 1« nōnaa kona kupunakauo me na maka aloha. No ia nana ana mai o kona kupunakane ma na mv ka aloha, i aku la ia, " 0 t e kuu kupunakanc, ke ike nei au, ua hoonele mai op ia'u i kou waiwai, aka, o kon aloha ana no'o, ke mau lano ia; a oia mea hookahi no ka'u i - hauoli nni ai nona la be ioihi wale o ko kaua noho pu ana. Aka, o ko'u hauoli nui no ia. E lawe no oe, a e haawi aku i kon waiwai a paa loa ia hai, a e hookoe mai no oe i kou aloha no'u." • Ma keia mea, na hoohoihoi ia mal na mtnaoo Madame Vilefota; a hookokoke ako fa oia ma ka aoao o ka mea mai, me ka oinau iho, " Ina aole oe e hoōili ana i kou waiwai ia Valenatina, katt moopuoa wahine aloha; e kanalua ole uo paha kou'hooili ana akoi "kaa moopuoa kane £dewada Vilefota ? " Aka, nā ka imoimo hoole ana mai o na imLk» oia elemakule i hooknemi .hopo aai.i kona manaolaiia, e lilo ana 1» i kaaa keiki, a 7 hanleino iho la' no hoi oiama kah! o ka jhoka. " Aole," wahi ana luo*,kakAU kope,. "la* pela, e» h»nle skp iiopaf3a w kau keHti VilefoU?" *'Aole 1" l£a keia boa t asa mai, oana aku la na luna kakaa kope k<akahi 1 kekahi me ke kahaha puf i ka mef nqna; oa mau waiwaū nui oej; a i aka Q YaleMtba, " lua he.aloha koa ia'a i keia manawo,.e poao e aooooo poao oeilwiow» kapoooame ka hana nai au"e hooiU-aka aiikott.wiu>rai Ua ike no oe, aoie ipaoaa on{ ng|kpa Wi* wai; aka, o.ke aloh» wa)e ao an. i waiho mai ai ia'u. K hoakāka mai oe i hana au penei." No ka nana aai aoA.o ke kupunakane ma ka lima, i aka la ia, " Kou lima onei ?" ' . - / (ĀokipMU.)