Ke Au Okoa, Volume V, Number 27, 21 October 1869 — Untitled [ARTICLE]

Aole i m ao iki ae, ke mau nei do ku lnmilumi a ine ka ūunenune ana 0 na manao 0 ka lehulehn Qa n» m ea e pil' ana i ka hoopae ia ana m»' o na I*'ma Paahana ; a o ba mea nui n a e ka hoop ao ia ana mai i ka poe paahana mai ke aupi" l ' mai o Kina. Ma ka holawai aD» &ae o ka p o e mahiko 1 kela p Q ] e aka nei, " a apono ka hapanui ma ia halawai i ua olel" hooholo a enakou i waiho akn aj j keia pule iho Dei, no ko oukou ike ana Q jjo makou P°e heluhelu. Na kela mau olel o hooholo i apono ia ma ia aha e ka hapanui, a me na kui»u manao no hoi i hoopuka ia ma ia Aha,--' komo mai j na makaainana p a abana a me kekahi poe i manao nui no ka pomaikai o ka p o e paahana, e hapai i niau hal&Wai do lakou e noonoo kuka ai " no k e kupon 0 o lawe an a mai i ka poe Pak e Kinikin m » ano h'ma paahana iloko o keia aupuni." Ma ka p 0 Poaha, o» halawai ae ka poe paahana haole ma k» r umi o ka Oihana Kinaiahi, Heia 2. Ua ffehe ia ka Halawai ma ke koho aDa ia W. 0. Jones (A©to) i Lnna 8 me Hc.n. J. Laiana i Kakauolelo. XTa nni ka poe i naue ae tna ia Halawai, a n 0 ka niolnlolulo loa, ua hiki ole i ka hale ke hoonoho iho i ka lehulehu o ka p o e i hele aku ilaila e noonoo a e kamailio pa D0 ka niniu n ui e nnnco a ne ia nei iloko o keia mau la m a ka p o nab& o ke kulanakauhale alii nei. Mahop e iho o k e koho i tt ana o na Luna o ka Hale, u a lieluhelU ®ai ka Luna Hoomalu i kekahi m au olelo bo"holo e noonoo ia ai e hoahewa a na i ke kumu hana o ka hoopae ana m&i j ]j ft poe p tt ke (ooolie), a n » waiho pn mai no hoi i kek#bi man manao hoololi l ma na k« m u han a a upuni e piH anai ka hoopae linia hana. Ma ka nana an» i n a hoopnka manao n«»Mtoai »na 0 ka ua hilinai kekahi poe o l«kou nia na pomaikai o ko kauaka paahana inaoli o ] o ko nei, a me ke I 110 no > aku i ko kuff n hana o ka lowe hon | ana mai j na .Pak e ilnko 0 keia aupuni. U» I mahalo nui ia tca haioielo a kekahi poe me I na huro ana. Ua pnmehana no na hoopuka j manao an, o ka p pe kue i ka la-we ia ana j mai o na p a ke, ihahope o na potn a ikai o ko I kakon paahanaoloko nei. E-.like hoi me na oleio hoolaha ma na pipa alanui i k a Pobha, © akoakoa oe na makaainana Hāwaii ma ka luakini m&i 0 Kaumakapill i k a hora T abi»bi o ka po Poalima mai; a ke waiho ae n ei makoo i na rooa mii « ko Halnwai, mai k» moolelo mai o ka Hale a i hoolako ia mai hoimakon m a ke ahonul.o ke Kakauolelo, penei ; Halawai ka Halawa' a iia makaaioana n0 ka noonoo ana i fe a poūo o ka hoopae ia ana mai o ia Kinikiu i mau lima paahana iloko o keiā; apb u ni elike me ia i hoolaha ia ai ma ka l ua kini 0 Knumakapili la 15, o Okatoba 1869 f bora T a biabi. . Ma ko n o i ia an a 0 » kohoia ka Mea Hano hano P. Kalakaua i Lunahoomalo, a o J. D, Halai'i Kakaool&lo. Ku n»ai ka kunahoomalu a hai ma i i k a hana o ka Halawai. Oia no k» noonoo ana i ka pot»o o ka bo o pae i» <4na mai 0 nft Pake Kinikia im aJ j litn a pn»hana iloko o keia aupuni. A u a noi mai k» Liniahoomalii e lilo ka hale i-fc a noon oo U (ta nialniia<j n ; B 01010 I Hooholo j hooholoia ,o wa haolo iloko o ka'

lakuii muu Huluwui oka ia !) o jijo ku lu !| c Okutoba uei, ina ka Hulo Hookolokolo ma Honuluiu. Ku raui o Mr. lai&uleiiii u kue inai a nonoi raai i ko ka h»le, aole o 11001100 ko ka Hale i ua Olōlo Hooholo i hooholo ia e na haolo. Vi.nania i kp ka Hale, a ua hooleia, aolo e ; noonoo ia ia man Olelo Hooholo. Ku mai o Mr. Heury Thompsoa a waibo tuai hemauOlelo Hooholo. E hooholoia—Aole e keakea ka lahui Ha■waii i ka hele like aua mai o ka poe o kela ame keia lahui. Aole uae o pono i ke aupuni e kokua uui aku i ka hoopae ana o ka poe i makemake ole ia, oia na Pake i hūopaa palapala aelike ia, E hooholoia—Ua kue i ke kumukauawai a me ka pono oka lahui o ka Pauku 1450, o ke Kunawui Kivila, e hoopaahao ana i ka

poe haalele hanaaelike, Ma ke noi ia ana ua hoopaneeia ka halawai. Aole no e hiki ke kaohi ia mai ko makou hauoli a me ka mahalo ma ka ike ana i ka

mukaainana o keia kaoua alii, e hookuhe ia ana ko lakou mau manao pomaikni paahana kuloko, me ko lakou koDo pu ia ana mai no hoi e hoala i halawai, a e noonoo pn ma keia ninau nui oka la. No ka mea, ua hoalaku ia moi na hanina manao iloko o lakou, aolo e hookuu aku o na haole a me ka poe hookupa mai o na aioa e, o lakou wale uo ka mana e kukulu, e hoala, e hoomaka, e kamailio, a e kuka uo kekahi ano ninau nui e like me keia. Ho uhane ano makee pomaikai no keia i ala mai iwaena o keia anaina Hawaii o H3nolulu, a e ae ia mui makou o hookuu hou aku i ko makou man uiiinao auuoli no ia mea l^ppkahi. Ako, ma ko makou hoolono malie ana i ke au nui o ke kokoia ana o na manao makee pomaikai hana i hoopuka ia e ka poe i hooikeike ae i ka lakou mau kalai mamala olelo aua, —ua hi-o nui no ia i ka ewaewa a me ke kue nui ana i ka olelo hooholo akolu o ka halawni a ua uiahiko haole ; a e kaiehu nui loa aku aua hoi i kn ae ana aku i ke komo ana mai a ka poe " Pake Kinikiu" iloko o keia anpuni ma keauo lima paahana. Mawaena o ka poe i haiolelo, elua wale no mea i hoao mai e kamailio ma kekahi aoao, me ka hoao e hoakaka pono, aka, ma ka laua hoao ana nae ma ia mea, ua noi ia mai no laua ena kahea ana ona leo. "Ua oki oe I Noho iho ilalo 1" Ma keia halawai a na makaaiuana Hawaii, ua mahalo uo makou ma na manao a pau i hoopoka ia, koo nae, hookahi a makou mea mahalo ole, oia hoi, iua e ku oe kekahi mea ma kekahi aoao, ua kahea koke ia aku oia e noho ilalo, a me kekahi mau ano walaau. Aole ia he ano halawai ana o ka poe akamai a nanuao ; no ka mea, ina, he niuau nui a uuku paha, e pono e hoolohe ia na manao hoopono a me na manao kue ; oiai, ma kela ninau keia ninau, elua mau aoao ; a he mea pono hoi i kekuhi aoao ke hoakaka i ko kekuhi, a e noho inalie hui kekahi aoao, a pau ka ia aoao, ku mai hoi kekahi. A pela epono ai ma kela a me keia ano ninau a pau. Ma ka imi ana i mau pomaikai paahana no kakou, ua hoopuka iuau aku no makou i kekahi mau manao e pili ana no ia mea. Oiai ma ko kakou ano kamaaina loa, a no kakou ponoi maoli no hoi keia honua paa, he mea pouo ke imi mua ia na paahana mawaena o kakou nei. Ua wehewehe aku no hoi makou i kekahi mau pono o ka lawe ana i na paahana mawaena o kakou nei, no ka mea, he poe kakou no ka honua nei, aole no ka lewa mai. Aole e like me ka poe oka lewa mai, e nui ana ka lilo i ke kuai ana mai ia lakon ma ka hoomaka a\ia, a me na uku ana no ho.Lna.Jso lakou mau uku auhau i kela a me keia makahiki. Aka, o keia mau lilo ana nae puha o ka poe mnhiko, ua inanao tio lakou he uuku loa, oiai, aohe uku pinepine ia aku ma ka pau ana o kela a mo keia mahiua. Aka nae, ina nae ua nele hoi ua poe mahiko noi ma ka loaa ana in lakou o na lima paahana kupono e lawa ni, ua hoopuka nina aku no makou, he mea pono no e imi miia ia nku rna na Mokupuni Hema, mamna ae o ka iipi ona *ku ma na wahi okoa nku. He mea kupono-«o, ina e imi aku aua kakou i na paahuua ma na nina o, e imi aku kakou ia ma na wahi e hiki ai ko haawi ia mai ka pomoikai i ka lahui ma ke nao hoomahuahua ana ae i ko kakou paukiki ana. Ua olelo ia nao, " Ua kue i ke Kumukanaw.ai a me ka pono o ka l»hui ka Pauku 1420 o ke Kanawai Kivila, o hoopahaohao ana i kn. poe haalele hana aelike." Ho maa makahiki loihi wale ka paa ana o kela pauku kanawai, a iua io, ua kuo maoli i ka pono o ka lahui, a me ka pono o ke kanaka paahana he mea pono no paha o hoololi ia, me ka haawi ana i kauwahi mana i ka haku hana maluna oka paahana. No ka mea, ke haalele ke kanaka paahana i ka hana haku i ka wa aole i pau ka manawa i hai ia maloko o.ka olelo aelike, henha la auanei ka mana o ka ha'ku maluna oka paahana ? Ina hoi, e ohi mua lto kanaka hana i ka uku o na mahina mna elua, a hana paha ua kanaka nei i hookahi walo no mahina, a haalele, heaha hoi ka mana o ka haku maluna o ka paahana? He oiaio, he ano kivila io no ia hihia, aka, pehea e hiki ai ke holhoi ia mai ke poho o ka mea nana ka hana ? Ho mau moa nni io no keia e pono ai ke neonoo maiau ia.

Ma kō holawai do o ka po Poalua iho nei, ua hni hou ka Halawai Makaainnna, rnn kn luakini o Kaumakapill. XJa welioiu na luuia Ina ke koho apa ia J. Komoikehnalm 1 Luna

iloomalu, a o J. D. lialui, i Kak^uololo. Ma ko noi u Keliipio, ua heluholuin- k'u 01010 hooholo akuhi mv hooholo i upouoin ma ku halawai. Ua lilo nui ka Halo i k» hoopuapaaana; a uia ko uoi a Hon. Col. Kulukuuu, ua helulioluin ka moololo o ka halawai mua, a ua liponoia. tJa lilo ka hale i ka hoopaapaa uo kekahi mau mea meu ano nui ole ; a ma ke uoi a Laina, ua kohoia o D. B. Mahoe, G. B. Kalaaukane, a me C. J. Laian», i Eomitc e hana ai i kekahi olelo hooholo, i knma hana no ka,Halaw-ai, a penei .ua olelo hooiwlo la . B hooholoia—Ke hoole nei makou i ka lawe ia aua mai o na Pake Limahana, a ke hoapon'o aku nei makon i ka laweia aua m.ai o ka poe o Manihiki a me ko Pulnoeaia nei a pau ; a ke waiho aku uei makou i ka manao i ke Aupuni e lawo ia mai na kanaka, na wahine a me na keiki o ko kakou lahui ponoi i poe lima paahana, e hoolohulehu ai i ko. kakou pae aina.