Ke Au Okoa, Volume VII, Number 6, 25 May 1871 — HE MOOLELO NO IVANAHO! [ARTICLE]

HE MOOLELO NO IVANAHO!

MOKUNA XII Hookī iho da elele i ko lakou liololiolo ana, Puhi ae nc i ko Inkou nii>u ole Aohe leo mai Hikina a Komohaoa, Komo mai na <he a hekanu iho^ A o na kepa ma ne aoao o na A ilaila e liiki ai ke ike īa aku, Na kanaka kupono hiki ke hooholo, A paipai ilio no i ko lakon j>:>lekauo. A ike iho hoi i n:» pana an;i o ka (lu.iwaī, A pii ae na ihe he iwakalu;i kapuiii ko kie kie, A ben>o ao >>n paiiiUaua liuali, O ua papale kila, kai hoouhi ia, Puai mai nr> ke koko, / Ma na maawe makalii ulaula. Chancer. Puka mal la ke kukahiaka iloko o koua uani inoiaelae, a mainua ee o ka makili ana 0 ka la ma kona iliwai like o ka haina aouli ike ia aku la ka h ipa noi o na kanaka pilaualelo e ake nui ana e ike i ka hoouka e kapio m»i ana ko lako» huakai mai kel.i pea keia }>e:i mai, a i kahi hoouka kaoa, me ka inaoao o ka oiiki mua i kakahiaka ooi wa . Ie ka mei e loaa ai o kahi noho kupoiio d<> lakou e hiki ai ke ike i na lealea o ia la. O na Ilāmuku, a nie na elelo, a ine bo lakon poe lawelawe kekahi i hiki inuu msi ln ; 1 hoonohonohn pono ai lakou i ka popa inoa o na naita kupono e komo ai i ka hoouka ana no kela noao a me keia anao, mnmuli o ka makemake ana oka naila e kolio i koua aoao e hakr.ka ai. Ua hana la keia inau oiea me ka malnma pono akahi-le ia, i like ai ! ka heluna o keli a me keia aoao o kue' ana.

Mamuli o ka ike ia antf o k« n«ita lanakila i ka ia mua, nolHĪla ub hooholo iho la likou o ka n;»ita kaleanaole ka alihikiiun 110 kekahi aOH.i, a o ka lua o na 'n«ita ikaika ka mea i kohoia i alihikaua nu kpkahi aoao, hoi o Bois» Guilabeta, Oka uui iho o na naita i hnkaka pu ai i ka la mna, ua waiho ia aku la «a lakou no e koho i ka aoao i makemakeia e lakōn, a o Kulph D Vipont wale no ka mea i kooio ole i ka heluna o na poe liakaka, no ka mea, o kona haule atia nnu Uh li i iljo i ka la mu« u ka hakaka ana, aole i kupono e koinn koke ia i kona kapa kile, no ka hoouka kaua aoa.

Iloko o na hoouka kaua ana o keia la, he boouk« kaua i oi aku ka weHweli mamua o na h i.iuka ana o ba la mua, no ka mea, he hoouka ku papakahi an.i ia, a o keia iloko o ke aluka a nae kn huikau ana o na naita. Mahope iho o bs helu ia a&3 o na naila a hiki i ke fanali«ft sioc o kcl»VioBo u me k« ia ao?wi aUila, kukaln ae U na ilnuiuku ua law>i iho U ki'hin'na o t>a n;iīta e konin ai iluko <> ka hoouka kaua o ka la, a o oa poe nnita hiki hope aku, aole lakou i ae ia e koino iloko o kahi hoouka o kr> kaua.

Poka 7iiai la ka la mc krna aliali maikai ;i i (<a hiki ana ae i k* hora uini ponoi u i jno;tli mai la kon» liU-lile niaikßi »na ihma o ke kula uliuli, » nifc ka wao lnau lolna o Asliby, kahi a n# kanaka e hiiiouiu, i hele a muia pii ik® oti*ona Rf;» fe y kula r.ko« a punt ke kahna he man knoo lio o na a me na poe honheihei lio ka i ike j a aku DB . holo mai ;»na, a mailoko mai hoi o na ululana 8 me nn aianui o ke k<if&nakauhal<>, "he mau kaoo hele wawae «» na kaiiHka ka ike ia aku e kaknhe mai «n«, me ka awiwi lua e hiki mai .i kalii oko lakou kaunui ana. He mau minute pokole a»a ia liope iho ike ia akii la na elele e ho»maka ae aea e puhi i ka lakou mau puwaikaua, « na ke ano o ka leo o un

mau pu la i paana in rnai ai ei» ao ke'lii Keoni a ine kon;» n»»u ukuli e hele mai an«, h me ia pu mai kekahi hapn nui o os nai(a i man'io e komo iloko o na hakaka aua o k;» la, *ka, aole nao i «e ia aku o oa llamuku

Ma ia hookahi no hoi hiki m»i la o C*deriisa, ka Bakons » me ka Lede Howen» pu i ukaliiß mai e Atelane. J ua la nei, ua aahu ia ka haku Bakrii»a i ke kapakil», ik> ka ntea, ua hooko<no oia i kona inoa iloko o ka papa mhw o na aaita hakaka, aka, ua kulia aai nae o C«-derica e k© kahaha nui no kona koho aoa an ka aean o ka N «iia Temepela. Oiai.ua hooikaika aku e Cedenca i ha Hako Atelane naa oa koi ana « komo oia i ka hoooka kaua ana o ka la, a o kooa aoao e koho ei oia ko ka noiMl kuleaaaole eaao. Ho«kahi wale no ku<i g nui nana i keakea ia mai o AUlane enai ke kotio ana ma ka aoao 0 ka naita koleamele, o kon« koho ana i in Lede Rowena i Moiwahine . n ke nani i» »e ke afoha. A ua kilinei nui bo hoi ua Ateiaoe nei oo kona ika>ka iho no ka «ien, ki Silhmi akMi niv oia i kona akamai i ka bo« ib«ia«kt hahon koi ana, a nolaila itir he maa I* qa manao ao ota nana no p»ha ka ai o ka la. a i roea e oo ai la ia ka Lfdc Ro«r«aa a m« kam m« «ohai a«a «bi. he pooo ia ia be Mm «« ka «oa« n ka pio 1 ka la nwa o ka hakaka «na. O I>e Bn«y a aw keknhi maa nait« ikaika e tb» ia K'eooi, o lakoa kekahi« i koko ma ka aoao o k« Te««pela, a «olaila. oa ma kMuka aai k« «lii Kooai e liU» ka laaakila ■k ko lakoo aoao. He nm no hoi aa naita NoeMMM» « «« ko Kneiaui ihe, a me kekah<

poe malihini i koho in i ka nona n ka nmta no ka inoa, m (uliiiai aku lakou inahnpo o tvt Unakila ftna o ua nait» nei, a ua olioli hoi e 111 ■» oia ko lakou alakai. I ki ike ana #e o Kronr e hele mai ana k:i M iiWiihno; o ka !■< a hiki i kahi hooinoana ii tiinwiiak;<iik:iuia. 1 1 inni la oia o halawai pu nie i:i. a welie »o i kona papalo no ke nloha ana mai, :i lele iho la no lioi la iiiai kona ho niai, e kokua i ko ka led- lele ans mai kona lio ilio (a manawa iiii b<<i o. k<in:i iiihu nki.li l.ekalii i MMilie like ne i k<> luk 'U man ()ip:ile, a -i keknhi o na'ln kiekm l»»:i o na poe la ku i lele ihn ilnlo a kokua mai la i kn paa ana i ka iio o Roweua i hiki ai la ia ke Me 'bo il i l.i I ae )a o Keoni, " pela iho la kakou e hann oku ni i ko kakou maii hoonani aloha «na i k:i Moiwāhine o k« naui.a me ke alohn, n o kakou ponoi no ke alakai akn ia ia i ka noho «lii, kahi nna e noho ihō ai i keia la " Hull :iu lii la a liahea ae ia. "K na U.d«s <> hoo li ui' liaiio iiku i<ukou ika lM iiv»;iliii e e like

i ine k» makou i huna aku ai." Aia ia i pu- ! ana :ve iu pela, liooinaka aku la oin e uHali ! aku K. i.i » hiki i k;\ noboalii i hooknawale ia i nou.i, aii '!o iiiiii la na ledo ame na'lii w:thii no.» noho iho la m» k»hi • kun'ono .e kokoke ; uku in i k;) lakou ali.i waliine. Aolo i e.no iioihopo iho o k.i noho ana o |Rowena ma k'ina nuho. kaui m»i la na leo I honēhone o na ix»ea kani, a hoio mai la ka i lehiileliu holookoa a pela i hnawiia mai ai koI'mii iiihu honinaikni iii iio ke kiilunu hou i hoo- ; kiekie ia ne ni i.. Ma Iji m;,ns wa no, ua li(ēli'e maikai iiiai I» ka ia, a feooliuati iho ia i nr. mea k.noa a na <i«ita inn kela uouo ina ke: i aoao 6 ke kahua kaua, oiai laknu e hookul ;io« pono «na i ko lakou knl.uia me ka rnaikai Kukal» mai Iu nn olele e uoho malie -ka lehulelm a'pau ke kukala ana o feo ka'oit,w«<i, ka mea i hīiohniin ifl n:. ka hooiniilo a-'na i kokahi iii lu pilikia a me-nu liakaka inoino ana i) iii aoao hoouko kaua, ni k upal« ..I na nhai hooniainoi'ip ana nku o oa pnhikaua n

i <n«i r,a ihe i ka liii haon'.iiiiioiuo o k,' nait-i e | (iianHi) an.i o huna nehi. . Nolail.i hoi, ua k iupalena is ko na naitn j hoeki l«kel;i wnle ain i k->i haknka ino me na friaka o ku hikou imai pnhikaua » me. ka ihe. Us kukala ra mai Ih he mea pono nn ke hak«k;> ;i;i n;iita me kr !;oi k,n7», e like me koop fflakem;ike, nka, ua pnpa ia na h.ikaka pu ana me ka pahikaua p kele Ē hiki nn i 'ka nait» i haule iialo mai kona lio msi, ke haknka hou me kona iioa knua maUlo, papai < nae iia hakuKa ana mai o ka ooao kae maluna 0 ki\ ho, oim', ka h> h h«kak;i e pale kne'akn ana iii ia mnlaio, u« papn «a no Uoi na naita maluna o ka lio aulo e hooukn sk« i ka inei 1 haule ilalo. Ina i hooukn aku kekahi oaita ī kona lion a hiki i ki pili ana i na paia o ki> pa, e lono i ka naila i liooneene® la aku a pili i ka paia Re kukaU ae he pio ia, a e haawi aku n» iu i kona lio a.ine ka kapukila no ka nieu lanakila. A o k;v naits i pio ina ia ano, aole lou e ae ia oi;i e koino hiu iloko o na li' Ouk.i aua. lii i hoi, i|oko o na uluaoa ana o ko kauti, a haulo kekahi nai(ii ilalo niai h()ij» !io īuai, uie ka hiki o!o ia ia ke ku huu iluna, e pnoo no i kona mnu uiea l iwel iwe ponoi a me na kauwa aua e k niio aku iloku 0 ke kaliua kaua, o lawe i ko lakou haku mawaho, a e kukala ia nu iioi oa naiia i liaule ina ia ano he pio noke kaua, a « kona lm a me ku kapakiiii e lil i uku no ia ho waiwai |>io no ka aoao i l niakila. E paii koke 'ho ka hoouka keua «iia i k« wa e hoikei i mni ai ka hoailona e ke .ilu Keoni ma ka honlei ana inui i kona kuokoo ilalo. Ho lioailnna uii hoi ia eh. ikt uiai ika liopeua okn hooh* ana o keKuhi i kek.thi ina ui loiln |oa ka iuanaw.i oka hnkaka «oa. oka naita i kue 1 ki'ia niau rul.i o ka hnkaka ana, a pela hoi i ka hauohano o, kona inoa naiia, e lawe ia kai.a inau mea t»ua mai ooa aku, n .e waihoia kan.i palekaua r-jaluna o na paia o ka pa, a e hnolilo īa he inea lianain i na ka lehuleliu lie nui, i hoopai hooh -ahaa no kona hana i la īka ru)a ona naila. I ka pau ana o keis niau kan iwai i kukalaia, kahea mai la ka elōle ia ia ke kukala *o» i ua kanaw.n, e hoo paa kela. a me keia naiia » na ruia o ka hakaka ana, u o ka u iila Innakila o ka U, na ka Moiwahine o ka n.ini e haaß"i aka i ka ma kana o ka U i .hauohaiio A pau ke kuknla ana, hoi aku la na elele iko lukou in.iii waiii iho i hoouohu iu ui. Kōmo niMi ln n;i kmiu huakni naita o īia aoao elua i. ! ot(ō o k<- kau», a ike io aku la naita ikaika he nui i kahikoia tnc na kapa kila, e kau aaa ma ko lakou a»u lio eleu, e puleki ae ana ko lasou mau bulu iloko o ka

j aoa kuaheulie ■Hlkaiu epi mi nn>, i o ! ibo 1« ka we, & ka lehulehu » hakilo aku 1 ai 1 ke kulaoa, s me kekilukila maikai o ka | oi»i o kela « m«- keia uaUau I ka lnki aoa ! ae o oa kaoo o n» naita I ke kah«« kaua homi makaukau iho la Ukou e wuhi i ko lak u I inau laioa, o kenahi poe m*mua o kekahi, a i o kaln •• ua «Ukai rn*io« < no ia u ko o * mo k«ra puaii ; ak», i kri . maj mws aoU malaila, (> hooponopoao «nn laua ilw kulana o laua reau koa, a e hoonoho- ! nohi) aēa hoi i kahi .. keU * mo keia e kn ai ! Ma ken mintva fku nei oni puali t>uu< I o aa uailu li« kanalim* *»■ kela anen o ka j lina, a he kunaiim ina keia ao«<\ ua mnhele |i« keU « ib» keia pwali i elua p«pa, li« i««- ! kalua kuaulima nniu «a ka papa hookahi, ; o kekahī p»pa immu» ,* o kek«hi. • m*kaukau iabo«. ku iho I» |,U„ u ree be aiu kia ■ bao la, ■ kakali aku o ka innnnwa « hoike ia ■ ka hoaili'iia nn i,a hoi>uk* ana, a e , hel.i ana k« i»uie ; , ( > klh^ j » h<- mnu hoMl»i»a h.i ~ e |, 0 k,- « a , aot „ō , ko lakon oluhiM i ke k ,!i \v ( N:

Oi.ii ua jii»ita t- ana ioe ke' kukulu poJolei i ko lakou mau )ho, tte oliaohuo ae la n;;*w:ih|o» o ka lakoo mau ihe i ka la, a pulelo ae hi na h.w oukn ololi i k8 makani, ka uiea i houpaa ib uia ua welau o na ihe, a pela Inii me iih hu(u w»u kau ana mulun# ihu o ki» lukou m«u papale muh oie Hele aku la | ua lli.muku nui « ka la e hela poao i ko In- | kou nui, uialia ua oi ae kekahi puuli wamua | '> ka iiui ii oa <nea i kohoia, a ua eini iho pa- | li.i inalalo Ika ike .ina o na ilaiiiukii uu , i>;iu i'oiio n.i i»:nt.i i liohoia ai, nua I>Ue hoi | ko liik o inaii lieluoa, hoi liou mai lauu a ku ihi« ln ma ko lakuu walii mm, alaila puina ae la k» llnniuku Wiliama de Wyvil i na liiiaolelo hoailooa <> ka hoomaka.o (te kauo, (L'jisae/. Ailt-r I) me kit lea nui munkaka lea. Kani mni la nn hoi ka leo o aa o-le ia i« i puaon ae ai pelo, a ia iuaouwa hnoiho iho la ka elmi o ka ihe h nn naila a hin aoao, lele iho la kn maka ■> n* kepa i ka aoao o na lio ma ka peku iki nna ae o nsi wawae o na iiaits, a kn'hoomuka iho la no la o na laina iuuan na aoao kae e mawehe mai ko lakou muu wuhi mai i ku ai, a holo uui aku la ni lio kaua me ka mama nui a hiki i ko lnkiHi hookm pu ana i i>e kiko »vaeciii o ke kaliua hakakn, o ka halulu o nn kapuai o na lio, o ka nakeke o na mea kaua a ane ka poha nna o kn halulu o na palekaua kila me na mea hao īhe, ua hiki hI-'u ka lohena o ia »n«u mea ma kahi loihi he mile ka niiimao. līooniika no hoi na laina hope'.-o keln n me keu «oao e b<>ol.o>o I„. ln-aku i ko lakou mau lio m»liope o ko lakou inm laina mua, i kooio aku ai ma ka hska- | iiakn o na p»e i hoohaule iu m«i ka lio iho, a 1 me ka mea hni i pio, a uknli aku no hoi ma ; hopo o kt me.i e hele lahnkiln ana. | No kekßbi maii niinute pnkole wale no i hi- ! ki poiio ai ī ka lehuiehu ke ike aku i ke anu 0 iia hakaku aua', aka, no ka oui o na kapuui lio e hehi ana, hooniaka la na ehu o ka Ippo, e lana aknhele iie iluk . o ka ea, n hiki wiile i ka w > i uhi po ia ni i«kou iloko o ku e-h okn i'.epo, a huon hup =. ia mai la ka ntii o na nait.i mai ke ake ike ima aku o k« lehulehu 1 ka wa i inao noi -n» ai-ka ea o ka lepo, ike la :ikd lu o ke anainn, o ka hapaloa o na nuit,i kai liaule ilnlo mn.i ko Inkou mau ho iho, 0 kekahi, na iiauh: walnwala aku no kn ikaika o ka ihe o ka a-i:io kue, u o kekehi hoi no kn nui puha o ka p"e i kue aku i» ia, a hina pu ke k» nika me kmia lio, o kekahi hoi e w«irio pilnhaliha ana iluua o ka lepo me he mea la aole e ala hou ao nna, o kekuhi ua ku ne li iluna mn kona mau kapuaī a o ha«ika ana he liaia a he lim;i oie kon» hon bakaka, ;i o keknhi poe o na uoao ai.elua, i loaa oui i ku eha, e hoopan ann lakou i knhi o ke koko i kehe iniii ni me k» welu lole, int: ka lioao ami e konio Ik>»i uku.iloko o na huiknu hakuka. Ona nnit:t e k*u ann ilunu o na lio i hakihuki liilii ka lakou mau ihe i ka hoouka ann, e honmaka ina lakou e hakaka pn.me na pahikaua pokole, me ka hooho ae 1 ka !eo houho kaua, me ka akena i na hauohnuo naila o kona aoao. Hoomakn mai la ka nui hou ana o na uluaon hnkakn i keia mnnnwn, no ka mea, ua komo «ku ln ka lo» o na pnpa naita iloko o k.i hnk-iknaiia, n e le e aku analiekahi iluua ii kekahi no ke kokua ana ina hoa. Puana »e l;\ na nnitß niahope o Beriann ile liomii Guilabi.ta ikn huuok'io—•• H« } Beau-sint ! Ueau saut !"■ (O RiMii s int, oia ho ka inoao ka hae k«ua «> ke TemepelH, he t leele kekalii hapn o kn hat> ;» hō keokeo kekahi hapn, a o ke aiio nui oiu mei i kuulia ai, e hnm mnikt>i aku no lakou i na poe Karistiano a pau, me ke kokua aloha «nn, a e a kue ino laa aku me ka eleole i na poe hoo muloka a pau, "No ke Teinepela, no ke Temēj»c'la," pela ae 1., i hooho ae ni n» naila j n pau mahope o Bo;s i-G.iil»beta, a o ka poe hoi ma kekahi »ow h.i. ho :\e ln lakou f"k» liuanlelo Dtst)irhado D*:dichado !" ka molo i kaolia ma k,i palekaui n ko lakou akkai, a oia iho la ka lakou i lawe mai ai i huakiai no l»ko«. Uhau «ku a hnhau mai, ho\j aku me ra ino a hou mai, m« ka ike ole ia o k-a aoao lannkila, puhee >vku no ke »,i o ke kaua ann i ka heina, h huli hou aku i ka akau, e like ne

ka iknīka o k» aoao e oooiuau umi aua > ka lu.knkn. Oke koele Ai>it nna meu s m« k« h< oho leo hoeuou kau* mu k* «oa i loliei* iluko o kr kuhua k«ua, i hoohui pu i» ui» ?ku U>» on« o<o e puhi ia mm ao*, * U iho 1« i poholo pu a; ka leo uw« a -.06 ka u an« o n.. poe eha, i hna!ett»o tn»lh!o o u» kapiini o nvi lio. U« oki loh na rpe« kaua i k.i 'epo a me ke koko, u me ko 'akou mau kapa kifa iinni lioho o keia mannwa e hoomika nei ka bahau;t o ke kaua, ua aae iic«malule ia mm ka lehulehu e ka eehia « me k« weliweli no q« ūk'» • lakou » ike aku hi, a o di poe o ka.aoao palupalu kekahi i ait« hoopuiAu a« i ka makau. Ak«,.«ol« n«« i k* v pae a« ko Uko<i n»a« kii o'.ioki mai ka haka bna «ku i k(«hi i kuouka in ai ke kaua Ma •> * i»»a:tei o k* anaiaa a puoi e n<<uoho mai ana, e ike la «ku bo k« hiioho ana ae o ke-> k«Jn i na leo u«« i ka «i r >:&«!«< iho kekahi »»•<* U*U>, o like we ka kooko auwe ana a* ao ka haule lu iho o ka»a ipo a|«K«, * o k* hmhMww •w« k<- kaii»- pah» I napeia. Ai.e u ka oi aku oa« na poe lede k-« p.* kookeihoī nui i ka k«kaka ««•.- m* k« p*ip*i li w » ( k, kiehu «« i k« lakou ■*« uhi, imeai h<tin«ka. • puan* anoli ae i nahuaoUio "E hno* ikaikn k« ku* « n* «*iti ! O ke kiuo « m«ke no ia, o k« h«n;>h»no aole lv>a ia o «»«• ke ' Hor>ikatka e na n*it* wi«ro ol* !—h«> lema m.ika naua e ike ko mikou lun. Uaim !" K!. >la i pok* wu n m !«.• . k«l* »*a<» ke«* a«»n * ke an«tnt kan><kv WMloko «»i «i na «lii waliine a mo o* le<ie hanolian» e ao * p«u \Aoi< i /jm )