Ke Au Okoa, Volume VIII, Number 36, 19 December 1872 — KA MOOLELO O FEREDERIKE KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania. [ARTICLE]

KA MOOLELO O FEREDERIKE KA NUI! Ka Moi Kaulana o Geremania.

.jui aua o Feaku i ka -poe iu ia kona mau ke kaou pono ia * e ke kaua. He eiwa n k;t H'mn e kaaoia ai, a oia i ua asfra uei, i wahi a mai oona ka aiua, oo o» . akalnakomamalima. 0 kona iho mai ioko mai o ka hui aoa 'ioa hoi, a me kona mau manao ><ou, ua lilo ia i mea, e hana .ikahi ma kon>» enemi, ke >Jpuni ria, malmna o oa kumu »- ipoDO, e i ka hapanui o iia mahoaoao. O Eiiel»r' oo hoi kekahi, '•waia oia e kv manao ana, aia ke Farani P*> mai la i kona ina|iuaka n>-»na ; a ho ia nie», ua ako nui mai ia l'eniwia, inai ka liui ame Farani A i kumu e mahae ai ■i pili pu aua o ia enau mana, o ka Eor'. . ni haua nui, oia no ke koi ana aku ja AiiHeturia, « ae rnai, a e hoolilo aku paha inahopeo oa mea e hoomalielie aku ai i ko Permia mau manao. Noka hapaiia an»<o ko Peraßia mao maoao mahope o keia man komo a Anseturia me Eoolani i waiho mai ai, noUila, uu kanu iho 0 Forederike me na hanohano nni a pau a ka oihaoa koa e haawi ai ; a oa malamā maikai no hoi oia i o kona enemi. i lilo »i; 1 hoa koikahi. Ua hoomaka koke ia na hana knikahi roalu mawaena o Eoelani, Auaeluna, a (oo PeruBia. O'Mwa Tefew, mnhope iho ona koi ana a kona Ah. Knhina, a me na hooikaika ana a ke Aupuni Knelani, aia hoi, ua ae wale mai la no o Aueeturia i na mea a pau a Perusia i koi ako ai. 0 ke Aupuoi Farani hoi, aole oia i noho me na ano hupo ma na mea a pao, e pili ana 1 keia mau haoa hoi malo a ke Aupuni Pernsis, Ausetoria r ame Enelaoi; ak« s ua maopopo no iaia na mea a pau e hanaia aoa, ao ke kuikahi mawaena o Perusia me Ao»eturia. Ua oleloia, o Ferederike, ma ka la eono o luoe, t> ma kana olelo parie akn i ua hoohalahala ana ake Hahiaa Furaoi, u<* hoike akn oia : "O na mea a pao au i nia emake ai, a i oi ae hoi mamua o oa mea a'ū e noi aku ai, ua ae mai o Anßetoria i kahaawi ana piai ia mau mea a pan loa. E hiki aoei i kekahi mea ke hoahewa mai la'o, e like me na mea i hanaia mawaena o ko kakoo hoi aoa, a me ko ookoa hoopalemo ana mai ? '' Ma ka la 15 o lune. haawi iho la o Fere>| derike i kah'. ahaaina noi i kona mau Kenela | mn kona wahi hoowoana Ma kana haiolelo, mahope-iho o ka aioa awakea, hnli mai ta oia, a hoike mai la i kona man Kenela nui : " E ua Keooimana ; ke hoopuka aku nei ao itaua o oukoa, a, oiai aohe o'n makemake e hoopilihua ako i ka Moiwahine o Honag-aria, v* komo ako au i ka hana koikahi aoa me ia Moiwahiae, me kona hookou ana mai i oa mea a pau a'a i koi aku ai no ko'a mao pooo." Mahope iho o keia haiolelo ana, na inn alohaia ke ola o ka Moiwahine Maria Teress, o Haoagaria, ke kane, ke Doke Noi Franci» o Loraine ; a tne ke ola oke Keiki Alii Koa Kale, ka mea nana i alakai i ka puali kaua Ansetaria. Ua ina alohaia ia man kiaha, me ka hanohano a me ka hauoli nui. Ua kakauinoaia oa kaikahi nei ma ka la 11 o luae, a ua hooholopono loa ia ma Belioa i ka la 11 o lulai. Ma ua kpikahi nei, uahooliloia mai o Silesia Luna me Silesia Lalo, ia Ferederike a me kona mau hooHina no ka wa j pau ole ; a hoe mai la oia i ka hui ana aku o kooa mao koa me ka poe Farani ; % komo aku la i ka hui aloha hookahi an» me ka Moiwahine Hoosgaria. Manope iho o ka aoa o na ninau nei, hooluulu ae la oia i kona mad koa ma Silesia, a holi hoi aku la i Belioa.

No ka hoopihaia o kona maa manao haaoli e na lanakila i loaa iaia, a i nkali ia boi me ka huakai nai o kona mao Keoela kaulana ; aia boi, awiwi a'eu la oia i ka hoi aoa i kona kolaoakaahale alii o Belio<i. Ma na knlaoakauhale ana e kipa aku ai ma koua ala e hoi ai, ua hoohauoliia mai kona men manao e ka lohe ana aku i na leo huro hauoli lanakila o na kanaka. I kona kipa a'na aku raa Fr«nkfort, kahi e mal&mai* a'oa, < oa hpikeike makahiki ana, aa ooho iho ka Moi ma ia wahi no kekahi mao la. Ua laiea ia na alaooi me na kanaka, no ke ake noi aoae ikemaka aku i ka Moi opiopo nana i hoomahuahaa i na palena o P§rnsia. Ma kekfthi palapala a ke Keoela Bislfeld, i okali ai iaia, aa hoopoka mai oia, penei : " O ke komo ana'ka a ka Moi iloko o Fraokfott, oiai, (iie ka lanakila, aole nae be hanohan* knpono i Ka naoa aku. No ka mea, oa ikaik» ka holo ana a ko >n -tkoa man !io ; oa maa'o hikiwawe ae makon manauao na maka 0 ka p«« makaikai ; a ua uhiia hoi makoo me ka aai o ka e'a o ka lepo, a aole e hiki ke

r. < > 'i' .4 ua«i oku roftki>u m»u a> , a«e ka hiuoli «na o oa' he!eh«lcu«. Ma oa kulanakanhale kaolaoa nei, oa Wa*i makon i kahi man mea", l i koknhi 1« »e, aa hiki meikai ako U makoo i B£lio*. k*hi k»maninu o ka Moi o< aulana, i hook'ipaia #kn m«* ka haaoli a me ka hanohano nni , >ka hoonka hana ena :tna C'h i »i . Jw)U> ak« e ikp k» Pen» 1 - . i »... Konfla Ausetoria, o PaHant fco f». , ua #'ha nia, a iih Ihw«> pio ia no hoi. • > o feo laua mau kahmH-io' ana, ua hoo niai 1« »:« Keni'lM Pallanl u«»i, na niukaukan mnn o Farani, <:* i kn Moi P' i 'iHĪa ; a, jna na Moi opio nei e *omai an« iaiu, <• haawi aku iaia i mannwa ; lilaiU, > oko o na U eono, e hoaMko mai no oia i"* 4 ine na kumu hoike kiipono. Ua hoon*- 4 ke in kahi elele i Viena ; a hoi kc ,K5 rnal ' °' a me na man palapula hooiaio ' kakania. mai ke Knhiua Noi o Lo ; M»ria T» re«a, e hoikp &na aa 01 i>i »t>ī ; iua e mai un Moiwahin*; nei ') Hunagaria no alailai e hooikaika ° °' a Silesia i ka lawe ana mai kn M" : ''er n Bia mai

o Forederike, oiaf, na hewa no oia ma ia nihia hookahi no, oa helohelu iho la no oia i

ua man palapala nei me ka hnho nai ; a Uull ae la oia i ua Kenela Aoseturia uei, me ka j aku, " Ua manao paha ke Aupno» oFarani, he kanaka naaupo loa au Ua noonao lakou e kumakaia mui ia'u. E hoao ann no au, e pale ae i ka lakou mau hana apiki." I a hoalala mai la ka manao makau iloko o ki; K ohin i Far;ini, i kona lono ana, aia ka Moi FVrnsia ke hoomakaokau la e komo ilok» o ka hana knikahi pn ana me Ausettiria ; n nwiwi mai la oia i ka hele ana mai iinna o kahi hoomoana o ka Moi PcruBia, i maopopo ai iaia ka oiaio a me ka ole o ia 1000 ana.

O Ferederike, ua hapaiia konamao manao ea, e na palapala i loaa mai ni iaia mai Viena mai, a hoopoka ako la oia imna o ua Knhina Farnni nei, i ka i ana aku, "Ua hoakaka akn na i ke ano o ke koikahi aoa i ka Moiwahine AuBetoria ; a na apouo inai oia ia mau mea Oiai, ua loaa mai. ia'u na mea b pau !oa a'o i makemake ai ; nolaila ao i nia kemake ai e h«aa i ke kaikahi o'o a nie Aosetaria. E hiki ao ike ao oei a paa ke hana ma ke aoo a me ke komu a'a e hooko u -i ''

" E ka Makua," wahi a toe~E-&hioa Farani, " he mea hiki anei ia oe ka aa ana e hnalele i ka oi loa o koa mau hoa hui ; a e haoa hooponiponi ako hoi i kahi Moi kaulana, e like me ko F;irani ? "

la inaoawa, a do keia oinau boi a na Knbi«<» Farani nei, linli noai in oia roe ke «no |toowabawflha nui ; a mo ua palapala ma kona linia, i wailio mai ai oia ia rnau mea imua 0 ka nana aiia o na Kuliioa E«rani nei, ka i an» mai', " A o oe hoi' ; ho inea hiki aoei ia oe ke pane mai ia u no keia mea ; mahope ilio o ka loaa ana mai ia'u o keia mati palapala baua pono ole a koa Moi kaalana o Farani ? " I.a manawa, i nana iiio ai ua Kohina Farani nei malana o na palapala i loaa mai ai mai Vieo«i mai ; a i t a halo ana iho o kona mao maka maluna o na mea oiaio i oleloia j maloko j aia hoi, ua hoopilikia ia k©na mau maoao me ke kupilikii ; a haalele mai la Ike aloalii oka Moi Perusia. P©}& iho la ke ano i hoopauia ka noho hoi koikahi āna m»waeda o Pernsia me ke Aupnni o Farani. A wabi hoi o ke kakau ana o pa Moi Perusia nei maloko o kona mau boke hoomanao, ua olelo iho oia, "He mea kopanaha, ua hoao iho la kela a me keia aoao, e hooi aku i kana mau hana maalea ana mamua o keaahi."

Me keia aiio na Moi Ferederike Dei i bana ai, oo na mere pili aoa i kaaa maa hoonka kana malaua o Silesia,

" Pela iho la na ano a roe oa hooikaika ana i loaa mai ai ka hoohui hoa ia ana mai o Silesia me ke Aupani o Perosia ffe elua na makahiki i hooliloia n>a ke kaaa o keia man lanakila knpono ana. O ka wāihona waiwai noi a ka Moi i waiho iho ai, na aneane ia e pao loa i ka hooliloia. Aka, 'he kamukuai makepono maoli no ia, oiai, ua knaiia na okana aina holookoa no ewala miliona dala kalanui He mea kupono loa ia manawa, o ka hoowalewale ana ia Farani e mai iaia iloko o ka hoouka kana ana ; e hoonkaia mai o Rusia e ke Aaponi o Snedena ; o Hanovera me Saxony, e eoho malie lana no ko laoa mau ano makan ; koleehoopilikia wale ia na hana holomna o ke Aapuni Perusia ; a e lilo ka Moi o Enelani, ka enemi hoi o Pernsia i knmo kokua nni ma ka hooma&aahna ana i na holomna ana o na uoooka kaua ana a Perosia. O ke knmo noi o keia lanakila, ua hiiinai nni no ia maluna o ke ao pono ia ana o na koa no na makahiki ke iwakaluakumamalua ; a ua oi ae no hoi ko lakou koa a me ka hoomanawanni, mamoa o na poali e ae o Earopa. O na Kenela, be poe aloha aina oiaio ; o <oa Enhina, he poe noeaa hohonu ; a me ka waihona waiwai noi,—oia na komn nni o keia lanakila ana." O Maria Tereea hoi, ke hoao la oia e hoala i kek&hi ano hat\a, i hooulaia mai ai ka xnanso mahalo ana mai o oa aloalii o Eoropa. Ua maoao iho la oia, nana ponoi no e alakei i kona maa puali kaua imoa o na hoonka kaaa ana, Ua noi no kona aloha i )c%na kpoe, be Duke Francis, a ua ake nui no e hooili aka i ka hanohaoo nui maluna ona ; aka, ma ke ano maoli, ua oi aku ka makaukau o ka wahine i ko kana kane ; a oo ia mea, aa lawe ae la oia nana ponoi e alakai i oa poali kaoa imna. Naua ke alakai au» a o ke kane ka uhai ana aku me ka hooko. He aliiwahi-

<0 e liiuhie lo® ola i bol o lio aoa ■a u kot»« hnleholena w»hioe oi n a haeleole i» ih.i eka | a (t»a oka | a . Ua boopalupato ia k» punwai o oakoa i kttbi maoawa. ia lakoa e oana aka ai iala, e holo 000000 ole ana aa ke alo ponoi o kooa mau po&li kaaa, o aku »na ;a e hoea nui aoa, oia no W a ao like me ns hoku lele iloko o ke hoopaaia kona roan manao. e me kona maa —aoo koa, mahope tr ' ''naoao ai e hooko, no k«. por>' «®oakila o kona aoao ; a m;i ia mea, i>' <nc ' a ma i ai na manao'aloha a |iaii lo* l ,f>u Katolika Aolo no i ikoia kahi kulana, ka oi loao kona p>aq in»aiki»ika aoao palupalu ana, n llko mo ia < Jtole i pan )