Ke Alakai O Hawaii, Volume I, Number 34, 25 August 1888 — Untitled [ARTICLE]

Ma ka Poaha eei, ua hoohoio loa ia lee Kaiiawai Mai Lepera a ka Luna o Hamakua i lawe mai aij ma kona heluhelu ekolu. He 10 ma ka aoao .kue, a he 26 ma ka aoao hooholo loa. SJia ka poe ma ka aoao kue loa i ka hila: Luhiau, Hikikoki, Naone, Kaufci, Kamai, Kamauoha, Helekunihi, Kawainui, Nakaleka a me Paehaole. o£a poe hooholo loa i ua Kanawa H kanuka Hawaii la: Na Kuhina Kalina, Kakina, Akepoka; na 'lii Robikana, Young, lega, Waita, Notley, Wall, r Taonaseoa, Likikini, Makee, Geoki 'Wilikoki, Dole, Dowsett; na lunamakaainana, Kalaukoa, Kikila Eaiaunu, Diakona, Kini, Keoni Kaimana (Mak*aea) Kauhane, Parisa, Paniels, Horner, Alopeka Wihkoki, me Haiki. Ma keia kolio ana a na aoao elua ī ike ia ae la, ua haawi ka nupepa u Kalepa" (P. C. Advertiser) i ka mahalo ī na Kauhane me Kalaukoa no ko laua koho ana ma k4 aoao kokua e hooholo ioa i ka bila, a ke olelo nei ia nupepa penei, "0 na ka©aka Hawaii a pau ua koho ma ka aōao kue ī keia bila K&nawai, koe wale no o Kauhane a me Kalaukoa. Me kanalua ole, he mau mea keia e «lioopoioa ole ia ai ī keiakaukeho ae." Ma ka hoomaopopo ana i ea hana a ko kakou Ahaolelo e hoonee nei i keia rmau la, ua hiki ia kakou ke hoomaopopo iho ke kokoke aku nei ia Hale ī lea lioopena o kana m«u hana. I hakalia wale no i ka Bila Haawina. Wahi a kahi Alii Ahaolelo i hoike mai ai ia makou ma ka la mehinei, he elua a ekolu paha mau itamu i koe e hookomo la īho ai iloko o ka Bila Haa--wina a o ka pau no ia, a wahi uo hoi am» i hoike mai ai, ua manao oia e pan ana ka Ahaolelo i keia pule ae. Aka, i ka wa e hookuuia ai ka Ahaolelo a hoi aku kela a me keia Soloua no kona home iho, ua hoi aku oia me na haawe elua o na hana ana i hana ai ma ka aoao o kona mau haku makaainana, oia hoi he haawe o na hana i «nakemake ole ia e feona mau haku* a lie haawe o na hana i makemake īa € lakou. Ile haawe hoi no ka pono o •ka Aina a me ka lehulehu, a he haawe hoi o na hana e poino ai ka Aina a me ka lahui. Maloko o ka nupepa u Kalepa" o ka la onehinei i ike iho ai makou ua lilo aku la' ia Mr. P. G. Gribble ka a®like o ka hana ana i na alauui Alakea me Ilalekauila no ke koho haahaa loa o $1,500. Aka; ua haohao aae makou no.keia mea, oiai ioa he oiaio na mea i hoike la mai la makou ka la inehinei, alaila aole makou i j ua pono ka hlo ana o kela aelike ; liana ia Mr. Gnbble. Wahi a ka mea naua makou i hoike mai, ua hai mai <eia, penei: He eha wale no poe i tiaawi i na koho ana no keia hana, <oia o J. Alapai, Wm. C. Aehi, J. N. f£»iaik»waha, a me Harriaon t llowell. Ma ka hora 12 o k* Poakoln

nei, o ia ka wa e pan 1 . ia ai k.a liookomoia ana oaa koho hou aku. Mahope iho oia manawa ua weheia na koho ana poe eha* a ike ia iho la»Jke ano. Na Mr. J. Alapai he $4,5#.00; na Wm, O. Aehi he $8,850.00, J. N. Kaiaikawaha $2,903.15; Harrison 4 Howell $2,385.00. Aua kukala īa ae la ua lilo ka aelike ia Harrisou me Howell na mea na laua na koho haahaa, nae ke kauoha ia mai o ua mea i haawi ia aku ai ka ae, e kaii a paa ka paiapala aelike, alaiia hele aku a kakauinoa; aka, ua hoohaohaoia nae laua i ka lohe ia ana ae ua lilo akn Ia ia Mr- Gribble. Aole manawa i ike ia ai kana koho, ame he mea 'la, ua komo mai kana koho mahope iho o ke pani ia ana o ka wa e hookomo ai i na koho, a he aneane he hookahi a elua hora paha mahope o ka welieia ana ona koho mua. Ma ko makou manao he hana ewaewa loa keia a ke Keena Kalaiaina ī hana ai. in'a o kela ae la ka moolelo pololei o ka hana i hana ia. Aka, e hoomānaoia nae ua koe he 8800 aoi ma ko ke Aupuni aoao mamulio keia haua ana a ke Kuhina, oiai he $2,385 ke koho i lilo ai ī kinohi.

Ma keia Kau koho balota Kuikawa i malamaia aj a puni ka mokupuni o Oahu Dei ma ka Poakolu ibo nei, Augate 22, o ia ka oioina kuuwaena e hiki ai la kakoa ke ku iho a huli i hope i ke Kau koho baidta nui o ka malama o Sepatemaba 1887, a huli ae hoi a kikoo aku i Kau koho laulaha e hoea mai anai ka malama o Feberuari 1890 e hiki mai ana, a loaa īa kakou fee kawpaona ana a me ke kaana hoohalikelike ana i ko kakou ikaika koho balota e nee nei. I keia Kau keho, he elua no maa moho i ku ae imua o ke kahua mokomoko, o ia o Mr. W. C. Waila mai ka aoao hot>maemae Aupuni mai, a o Mr. Jno. L. hoi mai ka aoao ''kuokoa" aku. Ma keia koho aua eia ka hopena ī ikeia: Nq Mr. Waila, no Honolulu nei 539; a puni ka mokupuni 45; huina a pau he 584. No Mr. Kaulukou hoi, ma Honolulii nei 425; a puni ka mokupum he 18; huina he 443. Nolaila he 141 ka oi o ko Mr. Waila mau balota i ko Mr. Kaulukou; a ma kekahi olelo ana *e, ua ahai ka aoao hoomaemae Aupuni i ka ikaika o 141 balota īmua o ka aoao •'Kuokoa." 1 ke ku ana ma keia oioina a huli i hope i ke Kau koho o Sepatemaba 1887, nena ka manawa he 11 malama rae 10 la, alaila i ko kakou nana ana iho i ko kakou ikaika koho balota ia kau a me ko keia wa, ua iliwai like •no, oia hoi aia no kakou ma ka aoao haule. A ina e lilo keia i ko kakou koho iloko o ka makahiki 1890 e huea mei ana, ua maopopo loa aia no kakou ma ka aoao haule, oiai he wahi kau koho uuku ioa keia i ikeia, a he k«u no hoi keia i īkeia ua mahae ka poai hoomaemae, a ina ī hooi ia aku ko kakou ikaika ma keia koho a'na iho nei, ina no ua kaa ka lanakila ia kakou. Koe nae ko makou hoomaopopo ana: ma ka aoao o kakou na kanaka Hawaii he kakaikahi no ka poe i loaa na pono koho balota Alii, aia no ka nui ma ka aoao "Iloomaemae Aupuni;" aka, ina nae wahj huina uuku ma ko kakou aoao, a i hooi īa aku ko kakou kuikahi, a hui pu me ka īkaika o na makamak» haole i haawi iho nei i ko lakou mau koho ana, ina no ua loaa ia kakou ka ianakila. Nolaila, ke ole © hooi la aku ko kakou lokahi a me ko kakou mau hoo-. ikaika ana ma mau mua aku i ko keia w», e kir mau ana no . kakou ma ka aoao kueaii hopo mau. Hi pono ia kukou ke liaawi ī nu

makaala ana ma keia mau mua aku, e . kukulu ina Ahahui knlai iiupnni mawaena o kakou, e like no me ka aoao j Hoomaemae Anpuni e hana neL Aia | ilofeo o laiia ko kakou ikaika a me ka | hololea o na hana ana. | Mamuli o na lono i lawela mai imna o makou ma ka ia koho balota iho nei, ua hoike ia mai la ia m*kou me ka maopopo lea, aole loa kekahi poe 0 loko oka poai no lakou na makamaka a me na hoaloha i koi mua mai īa makou e haawi aku makou i na kokua ana mahope 0 ka lakou moho, 1 haawi ī na hooikaika ana a me na koho balota aua no Mr. J. L. Kaulukou ma ia la. O keia poe, o ~kkou ka poe i makemake nui e hoohui aku na kanaka lakou, a pela hoi lakou e. hui mai ai me kakou mā nei mea he koho balota ana. Aka ? mamuli o na mea i hoikeia mai ia makou no ka lakou hana ewaewa ma ka la koho iho nei, ua komo puanuanu | mai ia ka hopohopo iloko o makou !no na hana a keia poe ma keia Kau koho ae, oia hoi e hoao mai ana lakou e apuhi ia kakou. Hq manaoio ko makoo ina oka lakou naoho kai ku ae nei ī ke kahua mokomoko, aole e loaa ana na hana ewaewa ma ko ka. kou aoao aku uel no ua moho 'la, aka, e haawi ana kakou i na hooikaika ana a pau e like me -ka hiki ia kakou.

O kela hana ewaewa a makou 1 j olelo ae uei a kekalii o kela poe, 1 bana ai oia keia: Ma ka ia koho nei, i ka wa i hoea aku ai he elua mau kaa ma kekahi wahi koho balota i piha i na limahaoa o kekahi haku hana 1 upuia aku ai e loaa mai ana na kokua ikaīka ana mai īaia mai, e like me na mea i knka like ia mawaena ona ame Mr, Kaulukou, ka moho i holo ihonei, ma na la manaua \ho, aika wa hoi a kona luna 1 ike mai ai iua mau kaa 'la, ua hele mai la oia me na manaolana imua oka luna o'ua poe 'la me ka haawi ana mai i ka balota, aka, ua hoole ia aku la me ka olele ia ana aku he balota okoa ka lakou, aole o Kaulukou. O keia hana, aole ia ae hana e hoike mai ana pela ibo la e ikeia ai ka hooko īa ana o na olelo i kaana maikai ia mamua iho, mawaena o ia pee a me kekahi o ko lakou aoao nei, ka poe a lakou i ake mai ai e loaa aku na kokua ana ma keia mua aku. He mea makehewa paha keia hoohalahalaana ma ko makou aoao, oiai ua lele ka manu a mahope ki aku ka pu; aka, e hoomanaoia nae he haawina ia a lakou i ao mai ai ia kakou e makaala kakou no lakou n.u keii, Kau koho ae.

Ua lawe ia mai ia makou na lono oiaio, he nui ka poe koikoi oka aina nei i haawi ika lakou.mau koho ana no Mr. John L. Kaulukou maka Poakolu nei. He poe hoi i manao ia, aole lakou e haawi mai ana i na kokua pili Aupuni oia ano no keka lii moho i onou ia aku eka aoao K uokoa, e like iho la me keia, ina aole o ike ia poe i ke ano hele howa o na.hana & ka aoao hoomaemae Aupuni i keia wa. 0 ka liaawi ana mai oka poe i like me ia ke ano i ria kokua ana e like me keia, he hoike ana mai ia iloko o ko lakou noonookau- ; like ana 110 ke kupono a mo ke kupono j ole £ Mr. J. L. Kaulu kou no ka oiliima ua hooholo lakou iloko maikai a»a, ua kupono oia noia kulana, a nolaila ua haawi lakou ina kokna a'na e mo ka lakou i luiiia ai uia kn Poakolu nei.