Ka Elele, Volume 2, Number 13, 10 October 1846 — Untitled [ARTICLE]

Makawao, Avi(. 27, 1816. | E ka Eiele; Ke hoike hou akii; lei au ia oe i na mea i loaa ia’U. rna Wakawao nei. Oke kuaī ain\. Ke kuaiia nei ia aina o Makawao nei e Oelina, : like me ka hoakaka ana mamua. le 33 na aina i kuaiia i keia mana-| ia; aole nae i pau ke kuai aua. Ua; lau i ko; anapupiia keia mau aina; ia ka’u hana i keia wa iho nei. Vole nae wau wale no; ua kokua nai o Knlanikahua, he wahi keiki 0 Lahainuluna ia’u. ! kuu ie ku, ua makaukau no keia keiki i ,e ana aina, a ua pono no ia ia ka-l 1 hana aua aina no ke aupuni. Ua! okua iki mai nō hoi, o Keoki Richrdson, o Waikapu, i keia hana. )ia keiki makaukau no hoi ia. Ke ANO O KE KCAI ANA I KA AINA. 'enei ke kuai ana i ka aina niaanei, ookaln dala no ka eka hnokohi. E aawi koke i kekahi eiula i keia maahiki, a hoopanee aku i kekahi a iki i kela makahiki, alaila hookaal :ia. He mni eka ko kekahi knna-1 a, he iwakalua ko kekahi, a hekaaha ko kekahi; a pela aku no.e ke me ka waiwni a me kn make-; lake oke kanaka kaai. Eia aua-| ei paha ka pilikia o keia hana, o a loaa ole o ke dala e hookaa loa i keia mau aina i kuaiia. Kaa no a poe lawelawe, hooikaika i kaha-| a, a loaa kahi dala, a nialama poo no ka aina, aole kuai i ka meae;; : ka poe palaualelo, ku hana ole, ole kaa ko lakou aina. PaA LOA AOLE 11E5I0 KĒIA AINA. na i kaa ka uku no keia mau aina,

lalaila lilo loa ka aina i ka mea kui ai; loaa ia ia ka palapala hnolilo loa< i na ke aupuni e haawi; o ka paa loa ino ia, e like me na mea knai a pau. l Aole hemo wale keia aina; aole haku aina, aole hoaaina; anle pon;iima no ke kohohiki, aole niea ma|luna o ka mea nona ka aina, o ke iaupuni -wale no. He noho lanakila wale no kona, na ke Aupuni wale no e auh'au ia ia. Pela ka pono. !Aole paahno, aole hoi poalinia ma Makawao i keia wa. Na lakou no nae e mhlania i ko lakou kula, aole na ke aupuni. HoOLE KEKIHI P0E I KE KUAl ,|aisa. Aia kekahi; aole pau loa na kaniika o Makawao nei i ka makemake i ke kuai aina; paulele lakou li ka aoao kahiko. Ikaika loa kekahi ‘elemakule i ka hoole i ka Gelina hana, aua loa i kona aina, aole ona ! nianao e kiiai aku aele hoi makemii|ke e kuai i wahi aina non\ Huhu keia elemakule. Naaupo! ea, auhea ka naaupo lijke? Ua emi loa ke kumukuai o ! keia aina; loihi hoi ’na malamaeimi ■lai ike da!a e hookaa ai. A loaa, ;o ka pau no ia o ka pilikia, aole Hiaku nana e hooiuhi wale mai, a e ijkuahaua mai; aole mea nana e pai i|wale. Eia ka! he pono ka aoao ilkahiko; ka hemo wale, hele i ka ppaahao, i ka po alima, a me na ha- • ina lauwili a pau; pono wale no. ; ; Kahaha'loa kou manao i keia poe , naaupo. Na mēa pono ke maHI. Eia na . mea ku pono lon i ka mahi ma Ma,'kawao nei, n ke kalo maloo, kulina,

ka uala kahiki, uala maoli, ka pa- { laoa, a me ke ko. 0ka uala ka- i hiki, a me ke ko, na mea e v, iwai i loa ai, keia walii. LJa ku i nuiia ka uala mauka uei, ekolu hapaha no'l ka barela hookahi, Make |>ono no; a ua ikaika na kanaka i ke k; uu u - la kahiki, waiwai ioa lakou i keia kuai ana. E aho ke kuai mauka nei, a na k-a mea kaa e halihali i kai, e hoopuka. Ina hookahi eka ko, ua malama pono ia, a ua maikai i ka wa oo, he .$30 elala a he $40, paha i ioaa mai uo kela eka hookahi; ina he 10 eka, e $300 dala i loaa mai. Na Wilama e wili; o kona makemake ia, na na kuuaka e kanu; a nana e wiii. Heaha la ka mea e waiwai ole ai na kanaka o Makawao neil Aole mea e, o ka palaualelo a me ka naaupo wale no. Ahea la make keia mau enemi nui. E pono e liia o Pal-au-alelo laua me Naaup\i, e like me mea ma, i make iho nei. Na MEA PIUKIA O KK.IA WAHI. No ka peelua kekahi pilikia; i kekahi manawa, pau loa na nu-a kanu ika peelua; aole koe iki. No ua bipi kekahi pilikia; he pilikia nui loa keia ma Makawao nei. Pau kekuhi mau mala ko nui o Wilama ma i na hipi no kahi e mai, no Wailuku, a me Waikapu mai. Olelo mai o Wilama, aole pau kona poho i ke kauaani dala hookahi ($1000!) He mea kaumaha loa keia, aneane ■pono ole ke hoomanawanui. Ma ka olelo ae like o ka pne mea bipi a me ke nupuni, e malamaia »a bipi; ina i holo mawa'no oka mokuna i hoaka'kaia, lilo loa ka bi- : . ! ke aupuni; ua liio i<> uo ike oapuni he 40 a keu, a ua ukuia ke-' ihi poe bi[)i, pakahi ke elala no ka ai ana i ka mea kanu. Aole nae

ipau ka pilikia; eia ke holoho nei na bipi, a ke ai nei hoi i ke li o Wilama ma! Pehea la e pono a 'No ka bi;ii ua kanalua kekahi poe l;c kuai aina ma Makawao, nn k kpe ole o ka mea kanu. Nolaili waiho wale kekahi.aoao momona pili ana i Haliimaiie, aole mea nu kemake e kuai. ' No KA WAI OLE KEKAHI PILIKI maanei. I kekahi manawa, ma ki hawai e pili ana i Haiku wale no k wai; mamao loa ia i kekahi poe kaumaha lakou i ka halihali O ke ahi KEKA.ni. Ma ka aoa mauka, ua pau loa kekahi ulu koa ke ahi. Minamina inoi he waiw; loa keia koa; he mea hpi ia e Iie nohano ai ka aina. Lealea ka ma (ka-ke nana aku i na ulu koa e ul ana. 1 keia wa hoi, eha ka mak ke nana’ku i ua ulu koa a me n laau e ae, e ku waje ana; ua inaloi ioa, a ua eleele .hoi me he nanahi la i ke ahi. Owai la ka poe kololn wale i keia ainal e pono e huli ika ika ia lakou a hoopai iho, Poho lu; ke aupuni ke hoa wale ana i ke ah ina keia wahi, keia wahi; nui wale ka laau i pau malaila. Ina aoh o.keahi, ina ua paapu na kula < llawaii nei i ka iaau, Olelo kekahi haole kahiko ma Maui uei,ua ik< ijoia i ka laau nunui e ulu ana ma 1« ■ jkuIa mai Wailuku a, Haliimaile; ht laau nui e iike me ko ke kanuki kino. Pela na kula a pau, aole ne [le ka laau maikni, ke ole ke ah hoopau wale. E uoonoo kakou i mea e pono ai. Me MAU WAHI’ MAN\0 PAIPAl KOE. |1. E hoi n,ui ka poe kuewa kuleaua ule o Lahaina i Makawao, e kuai i wahi aina no lakou, e kukulu i 'hale, li e mahi ko, uala, pao; e aho ia, he ole' lua ka noho «ale

waena o ka wela a nie ka pilan o jafiaina. Pela no ka poe kuewa o llonoluii nei; e kuai aina ma Manoa a ma /lakawao paha, a haaleie i ka ino o lonolulu. 2. hi hooikaika maol-i ka poekuai ina ma Makawao, i ike na lii mel a kanaka a pan i ka (>ono o ke kui aina, a e haaleie i ka aoao kahiko.