Ka Elele, Volume 9, Number 5, 3 May 1854 — Untitled [ARTICLE]

* E nana ika Buke Ed. Journa?, no Horaoe Mana.

Aole keia he olelo hoowahawaha i ni kula o ia mau aina ; aole hoi he olelo kaena no ka maikai o na knla o kakon. Ua ike uiaopopo an i ka hemahema o na kuln, i ka inoo na halekula, ino ka lako ole, buke ole, uoho ole, uie ka maluhia ole hoi; noloila, aole loa o’u rnanao e kaena. Fia no ka manao. ma ka hoohahke ana i na kula o kak< u me ko kela aina, ko keia aina, oia hoi na aiua naauao, a me ke ano Kcristiano, i maopopo ko kikou i na kula a me ka ole ; i maopopo hoi ka nui o na dala lilo no nn kula, a me ka nui o ka ike, a me ka ike ole ; i mnopopo no hoi ka naaupo o na kanaka, ma na nina kokua ole i na kula ma ke kanawai, a kokua unku paha, i hoihoi l»a naau o kakou ; i pau ke kanalua, a ikaika hoi ko ko aupuni kokua ana i na kula ma keia hope akn. Aole i hala na makahiki 16 mai ka v\ u i hoomaka ai ke aupuni e kokua i na kula : a ewalu makahiui wale no mai ka hookiimu ana i keia oihana, a ua <.t aku ua mii o ka poe ike i ka heluhelu ma Hawaii nei mnmua o ka poe ike ma na aupuni kahiko a ine k-a naauab. Ma keia pae aina, he hapalima wale no paha o na kanaka makua i ike i ka palapala, Baibala, kumukanawai, me ka mip&p-a, a me ka balota ana i hahao ai i loko o ka pahu ; a ma Karolina akan, he hapakolu o na kanaka ua ike ole. Ma ia aina aole kokua mii ke aupuni i na kula, a maanei, na ke aupuni w ale no i kokua. Nolaila, hemahema loa na knla, naaupo na kanaka, ke hapai ole ke aupuni i keia hana. Olelo nae kekahi poe, ua maue hewa ka ike i loaa iloko o na kula Ilawaii nei ; aole maopopo i na haumana na mea i aoia; he pohn wale no. He oiaio no o kekahi poe kanaka maoli i ike i ka heluhelu, ua emi ko lakou noonoo a me ke akamai, m ilalo o ka poe heluhelu ole ma Karolina aku. Pela no. No ka mea aole ma ka palapala wale no’ e loaa ai ka ike; ma ka nana i kela hana keia hana e holoana ma kela aoao keia aoao ona, kekahi ike, ame ka ikaika i ka hana ; emi hoi ka ike o na kanaka Hawaii i ko kd!a poe ma kela hana keia hana, no ka uuku o ka hana maunei. Aole nae akaka malaila ka waiwai ole o ka ike o kanaka Hawaie. He mana no ka ike maanei e like me kela mau aina ; aka, no ka nni o ka naaupo, ka pono ole maanei, nui kana hana e pau ai ka naaupo o keia pae aina , a ina i huiia ka ike me ka pono io, he mea ia« pmnaikai Rui ai ke aupuni, me ke kanaka. Ua paa okiio loa keia me he kanawai la. !*ela mapLi no ko kakou ike maanei. He mau kahukula iwaena o otikou, e na lunamakaainana hanohano, a ua ike maoli i ka hana ana i loko o na kuia o Hawaii nei ; a ua maopopo loa ia oukou, o na kula ka mea e makaukau ai keia lahuikanoka e uoho maluhia mamuli o ke kumu kananawai, e ba!ofa no ua luno <5 ke aupuni, e nnho jure hookolokolo, a e komo ai hoi na kauaka maoli iloko o na hana mii a ke aupuni, No na kula naauao iki na lii me na kanaka, a pau ke aiipwni naaupo kahiko, a hoololiia ma ke aoo naauao, me ke kahe ole o ke koka Ina aole o

na kwla e naauao ai na kanaka, I ko’u manao aole hiki i ke alii, ke hooponopono i kona nu()uni mamuli o ke kumu kanawai, a me na kanawni. No ka hele o r.a keiki ike kula i ka mak, eha, a elima paha, a noho ilaila a hiki i ka mak. 4. a 16paha, ua maa i ka hoolohe i ke kanawai, me ka noho malie, a nui :>e. ua olnHu ka noho ana. O wai ka mea ikt> i ke kanaka Uawaii, ,e kn ana a hoole i ke kanawai r Aolo !<«. No ke aha la ? No ka mea, ua maa i ka h-ooolohe i ke kanawai m.ii ka wa miku nuii. Nolaila. ua iike pu ka poho a me ka waiw:u o ka ike ma keia pao aina, me na aina e ae ; he uieo i:i e pau ui ka naaupo, e ikaika ai na kanaka i ka hana, e puka ai ka e pau ai ka ilihune, e paa ai ke aupuni, a e pomaikai ai na kanaka. He mau mea nui keia, a nolaila, mai hoonawaliwali ke aupuni i ke kokea i na kula. Eia na mēa nui e [/ono ai na kula o ke aupuni, e hana hou i na halekula a maikai ; e hoonui i na buke, a e hoomakaukau i na kuiiui akamai loa. Aole |)ono ke $50.25 no ke kula hookahi, ī ka makahiki e like me keia wa e noho ne?, Ina hv 80.00, e aho ia; a na like ia me $32,(140, ka haawina no ke knla liilii no ka makahiki. Aoie nae i komo ilaila ke dala Ji!o no n-a buke.