Ka Elele Poakolu, Volume I, Number 5, 6 October 1880 — KA ELELE POAKOLU Hondala okatba 6 [ARTICLE]

KA ELELE POAKOLU Hondala okatba 6

: ue hewa urmn Ke tpai aku nei makou i keia malalo iho, - - • i ike ai ko makou poe heluhelu : 0 keia Olelo Aelike i.hanaia ma ka la 2S 0 Aūffate, 1880, mawaena o Walter M. Gibson, o ka mua, a me J., E. Bush, Kuhina Kalaiaina o ke Aupnnj.Jla\TOiU.pJva3paq.. elua, ke hoike nei. 0 W. M. Gibsonv i olelo ia, no na, dala he Elima Iausani, (^Q,0t)U) 1 hookaa mua ia e John E. Bush, Kuhma ī olelo mua ia, no'ke^Pai ana a me ka Humu Buke ana o na mea hoolaha a ke Aupuni - malalo o ira mana o ka Oihana Kuhina, a no na kumu i hoikeia mahope iho īloko o keia Palapala, ke ae nei oiae kuai rnn Lako Hana, ka Papa inoa o ka poe lawe pepa, a me ka 1-noa maikai o ka Hale Pai a me ka Hale - , ■ f [umuhumu Buke, a mc na Lako e pili-ana • 1 ka Pacific Commercia1 Adveutiseii ; he nupepa i hoopuka īa ma Honoiulu. ma ka Pae Aina Hawaii, no na Dala he Umikumamalima Tausani, (.sl5,000), a e hooponopo- ■ 'no me ka.hoopuka i ka nupepa i olelo'ia, me . ka hoomau ia aku o ka inoa ka Pacific.Com;iercial Advertiskr ; a e kokua i ke Aupum- Hnwan- me kana • mau. aiio-.iiana^.a. e hoohele aku ma na meheu kalai manao iloko - <) ia' nupepa i oieloia, epiilee me ka iknia ana he mea e ko ai' na manao o lee Aupuni o ke , Alii ka Aloi. Hawaii, e malama i ke alolia ' ' Aiii i ka Moi i na wa a pau ; a e Pai i na , ■ mea a pau e pai ia ana, me ka .Humu ana i na Buke a pau i makemake ia e ke Aupuni Hawaii, no na uku maika'i h knpono ('i oi ole ae mamna o na ka'ki i hanaia e ka ona mua o ua Pacific Com>ikrcial Advertiser nei i oleloia),'a e lioihoi mai i na daia i haawi ia r - . ma keia, ma ko Pai.hna a me ka Humu ana . no na uku maikai'a kupono i oleloia.. A o J. E. Bush i oleloia, Kuhina i olelo mua ia, ma keia ke ae nei e uku mua aku i na Daia he Elima Tausani, ($5,000) i hoike muaia ia W. M. Gibson i oleloia, no ke Pai ana a me ka Humu Buke ana no ke Aupuni Hawaii, i rnea e hiki akiaia ke kuai i iia Papa Pai, na mea hana, ka Papa Inoa o ka poe lawe pepa a me ka Inoa maikai o ka Pacific Commercial Advertiser. a me ka

. 3 al&'. p. pili.ana jptie kona mau lako hana, a e haawi la W. M'. Gibson i oleloia i na hana Pa,i P;ilapala a pau a me ka hana Humu Buke 6 ke Aupuni ;nalaio o ka mana o ka Oihana Kuhina i oleloia, no na makahiki eiua, e hoomaka ana mai ka 1 , wa e hookup ai ka Ahaolelo o 1680 ; a i ole, e like me ka manawaa W. M. Gib3ori i olelo ia e maiama ai me.ka hooko aria i na Olelo Aeiike i hoikeia ae ia mamiia rna kona aoao, e malama ia a e hooko ia ; a ma keia ua Aejke ia, o ka iiauie o ka hookO ana^ Jie mea ia e lilo ai i mea.ole keia Aelike ma ka aoao o W. M.. GibsoJi i oleioia, a e hoihoi oia i na dala i uku ia, koe nae na dala i hookaa ia ma ke Pai Paiapala a me ka Humu ' Buke ana. / Ua paa keia Olelo Aelike maluna o W, M. Gibson, i oleloia, 'kpna |nau hooilina, na iiope. a me. ml hooko kauoha, rro maluna o John E. Busli, Kuhina i oleloia, a me kona poe hope rna ka Pihana. I hoike no ka oiaio o keia, ua kakau maua me ko maua mau inoa me ka hoopaa, ana i

ko maua mau sila ma ka la a me ka manawa i olelo ia maluna. - i iKakau inoaia) W.M.Gibson, [SilaJ -(Kakau inoaia) John E. B-ush, .[o1laj Kuhina Kalaiama. O na olelo i holoi ia. ua hana ia mamua | kakau inoa ana, !

W. M. Gsbson. | i; Jno. E. Bi:sh. j k Ua pai ia keia ma ka pepa manuahi a ke a » Kuokoa," a ua kamailio nui ia ma ia pepa ^ a me na pepa haole, me he la he mea ano e loa keia mea he olelo aelike, a. aole i ikeia ia \ mea mamua. . _ . - () ke ano nui o keia. aelike, oia no ke-ia ^ Mamuli o ka uku mua ia ana e ke kuhma ^ Kalaiauia o na dala he 5,000, no na mea a) ( ke Aupuni ī makemake ai e pai ma keia i hope aku, ua ae mai la keka hi mea e pai i; 1 kekahi hupepa ma ke ano ī waliaolelo no ke ) Aupuni. " j Mamua aku nei, "lm wahaolelo no ko ke ' Aupuni, oia hoi ka nupepa Hawaiian Ga- 1 zette," a no ka hoolawa ana i kona mau lihv ua hookaawale ia e kekahi Kau Ahaolelo he 1 $15,000. ia manawa e noho Kuhina ana | ka Lunakanawai Hailaki a me ke Kauka 1 Hakukona. Ua kukulu ka Ahaolelo he Oi-j hana Aupuni hou, i kapaia " Ka Luna Nni j 0 ka Papa'Pai Āupuni," nana e hooponopo- j no i ua-_mea.P-aiAupuni a meiie kalai ana j 1 na manao ma ka aoao o ke Aupuni, a no j iā'Lialia, ua loaa- iāia lie u|hr-makahiki 1iq j $3,000. O kauka Kamika ;a me Lapali ua ! noho Luna ma ia Oihana. Mahope ilio oia manawa, ua kuai ia ka Papa Pai Aupuni, a ua.noho wale iho lā ke Aupuni-aole wah'a-; olelo. Ua'manaoia e kahi poe koikoi he j kuhihewa ia hana ana, a nolaila, i ka noho; ana ae o ka Aha Kuhina i..pau iho nei. Mahope iho o ka pau ana o ka Ahaolelo, ua ike iho la lakou i ka jkaika o ka Papa Pai ma ke-kue Aupuni, noiaiia, ua lawe lakou i Jra Papa Pai Advektiser i mea nān'a e hoike pololei i ka'manao a me na hana o ke Aupuni. O ka hopena o ia mea, oia no keia aelike. Ma keja aole dala.i ukuia no na hua pai, na mea pai'o kela me keia ano_, 'aole hoi he uku . no kekahi Luua Nui ; aka, ua ae aku la . kekahi mea Pmakaukau e kuai i mau Papa l Pai no ke kumukuai he $15,000, a e pai i i na mea id$rakemake ia e ke Aupuni, me ke

kamailio pokole ana ma na hana pili i "ka pomaikai o ka lehulehu. Aohe uku no ke. kamailio ana, aka, he kok'ua ana mai i $5,000 no ke pai ana, i na mea pai o ke Aupu'ni, e.like rne ka mea i hooholoia e ka Ahaoleio. O keia ukuia ana o ke dala, he mea kahaha loa ia e kahi poe, rrte lra olelo ana lie hana i jke mua ole ia, he mau olelo iiooiauwiii wale no ia, ua ike no iakou i ka oiaio ole o ia mau olelo, aka, malia palia aoie i ike kaiii poe, nolaila e hoike aku no makou. O ka uku mua ia ana o ke dala no ke kahi haria i manaoia, a no na'lako haria paha,'he me;t maa mau loa ia i ko kakou Aupuni. E like me keia— -o kekahi Kuhina Kalaiaina i pau, o Mr. Waila, ua uku mtm oia he $1,500 i ka ona o keia halepai ho ke pai anp. i ka huke " Ola Kino " no.mllKwaii. '*GartiooRlo m lre da/a,.a ua hoike ia' aku imua o ka Ahaolelo 'me rm [lalapala hooia no ia rpau mea. Aolu keia he hoike ana me ka manao hoino wale aku, aka, he kumu hoike wale ae no i ka rn«a mau 6 na hana } I . " (

0 keia anoi oia hoi, o ke Kuhina e makemake ana e hapai hikiwawe a e hooholomua 1 na hana o ke Aupuni, he mea hiki no ke uku mua ī ka huma dala ī manaoia no ka hooko ana aku ia' mea. Ua uku mua ia i na manawa lehuleliu e na Lurta Aupuni ke dala o ke Aupuni ao. na lako hana i hoouna _

i aku mai na ama o mai , a im uku muu. a :e dala o ke Aupuni no lea hoopaelimahana, _____ . me kekahi mau oihana e ae o ke A upuni. v Ua maa no hoi oukou e na Hawaii i ka ■ p iku mua ana i ke dala no leekahi mau mea. \ole e loaa ka hoolimalima o kekahi aina vv;, vaiwai nui ke ole e uku mua ia ke dala. , \e uku mua nei oukou no ka oukou mau iupepa,_a kali aku he niakaliiki. ho.lookoa n<?. . ■ : : lioihoi ana mai i ke kuike o ka oukou ■ iala. O kekahi poe Kaukao kakou, aole ae . > lapaau ke nku mua ole ia aku ko iakou .iku. He ole loa aku lioi na Loio , e ae ana lakou e paa oe i Kawa ke uku mua ole ia ko lakon- uku, -a 'ukA mua.ia^ a.laila -hoopapau - ma ke kokua ana e hemo oe mai ke Kanawai ae. A ina hoi e hele aku i kahi o ke kela liumu lole , alaila e noi ia mai ana ke dala mamua o'ka- helehele ia ana o ka lole. ••;:;;v Āole no he meā pōho kā liaawi mua ana-i ^ ke dala i-kekahi kanaka waiwāi oie ; no ka mea, ina kela e hoolilo wale i ke dala me ka uhauha, alaila lie polio ka hopena ; — aka, he mea pono no a ao.he kumu hopohopo ina e uku mua ia ke dala i kekahi kanaka waiwai nui, no ka mea, ke hiki ole. iaia ke hooko vi na olelo o ka Aelike i kakau inoa ia ?> ia, alaikw -ho k-uleana kon e kau- ai - -i k-e koi ana maluna o kona waiwai ; a pela - iho la no me keia Olelo Aelike inma o kakou. Ina e hiki ole ana ia Kipikona ke liana ī na mea pai a ke Aupuni e like me . ka mea.i Aelike ia, ajaila, he mea hiki wale no ke hoopiiia oia no kekahi wahi i uhaki ia o ua Aelike nei. Nolaila, he leumu e manaoia a-i, he mea kupono no ka uku mua ana i ke dala . ina i kekahi mea kupono ; a aole hoi he mea, ia« ē~ hiki ai ke inanao ia ma kekahi ano he kumu h oopoho i ke_auptinr. " ~ Aka nae i kekahi nianāwa, ua ukuia ke dala a ka lehulehu no ka mea ole loa. Et like la me keia — 1 ka wa a kekahi Luna Aupuni e holo ffi i ko na aina e, a noho kaawale aku la no kekahi manawa loihi, no kona hooluolu a ,no kona ,pono hauōli piiikino waie iho no, aka, • e ohi mau Ana no nae fkona uku puu daia. nui me kona hana ole i ka hana, alaila, he dala ia i uku ia mai- * •■■• *. ioko aku o ka poli o ko kakp)ffj auptini. Ntrtāi'-:"5

loko aku o ka pakeke o ka lehulehu, no kekahi mea ole loa. Pela no i hoohala ai ka Honr A. ' P. ;Judd (Alapaki), i nai mahina hoohialāai ewalu'mawaena o kona mau rna- , kamaka ma Amerika, e hoohauoli ana iaia /■v ' . iiio ; a o ka mea Jnilu loa naev no keia hoohauoli 'āna iaia iho, ua kikoo rnai- la no oia paai)okoaku ,o ka Waihona Dala o , ke Aupuni Hawaii he $3,000,a oi. Ile mea hiki no paha ke apono ia na makann waie ana i na kauwa a ka lehuleliu i noho a kanikoo me ka maluhia malalo o ka hana a ke Aupuni : aka, aole e ae ia ma ke kulana o kekahi kanaka opiopio, he moa po- .,. no iuia e noho paa me ka hoolawa piha ana i kona manawa hana i na manawa a paii. O ka ukuia ana o keia dala, he $3,000 aioi, no kekahi huakui hoohauoli a hooluolu i ko « 'na •aiha~V"i|cr'Poir<^^ me kaaina; a ipa he mau hoonoo maikai ko ko kanaka i komohia iloko o ia kulana, alnila, aole no 'paha e nele ana konia hoihoi how ana aku i ke dala o ke Aupuni i loa* |'.-v ine ke kuleana ole. • ' s< -|j/: ' ■ Tr';v'' '' '