Ka Elele Poakolu, Volume II, Number 18, 6 July 1881 — HE MOOLELO KAAO NO LAIONELA! HE NANEA NO KE AUI HALA HELU 1. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO LAIONELA! HE NANEA NO KE AUI HALA HELU 1.

MAHOPE iho o ka loaa ana o keia inoa hanohano i ka kakou hiwahiwa Laioneia; ua hoi aku la oia īmua o kona luaui me ka puuwāi hauoii. laia i iiikiaku ai im-.ua o kona makua, ua . ninau n la kona luaui i kana mea hou o ia ia, a hoike aku la keia i ka hanohano a ke . . ■ Alii i papahi mai ai maiuna ona, me ka ho~ike pu aku hoi i kana mau hana ma ka pa alii. I ko ka makuakane lohe ana i keia ma'u inea hou a kana keiki, ua hiki ole iaia ke uumi iho i ka olioli o kona puuwai, a pane aku la, Ke noi nei au i ka lokomaikai o naLani e haawi mau mai maluna ou i na pomaikai he nui wale a kau aku i kau mau pua, oia ka pule mau a kou luaui nei a kau i ka pua aneane. I ka wa i hooki iho ai ka makuakane i h" leaua olelo. ua noi aku la o Laionela i ka oluolu o kona makua e hookuu mai iaia e hele eimi i 'kona" pono iho iloko o ke ao hoiookoa.a me na aupuni nui oka 'honua nei. I ko ka makuakane lohe ana hoi i keia noi a kana keiki, ua hohola koke ae la na hiona kauma'ha ma kona mau helehelena a kulou iho ia oia ilalo no kekahi hora ōkoa a ea ae hA la iiuna a pane mai la, E, kuu lei haule ole o'na kau a kau, ka momi aiohilohi hoi o ko'u mau ia opio, ano, ke ake nei ee e auwana hele aku ma na aupuni nui o ke ao nei; aka, mamua o kou kau nui ana e heie . aku ma kau huakni imi pono no kou kino iho, e aui ae oe a nana inai i na iwi palupalu o kou laaui; oiai, ua o tnai ka hina o ko'u poo, a aole hoi he nui n.a la i koe a kanu na /. iwi i ka aina kanu o ko'u inau kupuna. Molaiia ke noi nei au ia oe o hoomanawanui iki mai oe no kekahi manawa pokole, oiai, aole i pau ke kaumaha o ko'u naau no kou kaikaina i auwaoa aku me ko oiua makuahine no na aina m'amao ; ina hoi e ulia mai ana kekahi pilikia maluna o kou kino, pehea la wau e noho ai me ka oluolu no na la pokole i koe. No ka mea, ke halialia wale mai no ia'u kona mau hiohiona, eia ae oia mā l*e ala e hiki mai ai i o kaUa nei. Nolaila, ke noi ikaika aku nei au ia oe, e kali iki iho, a i hiki ole mai oia, alaila, hele aku oe ma kau huakai. la Laionela i iohe ai i keia mau olelo a kona makua, ua like ke koikoi o ke kaomi ana a ia mau olelo walohia maluna o kona naau, me kekahi poka kaumaha launa ole; nolaila, kulou iho la oia ilalo a hiolo maka- * walu mai la na Omaka wai o Kulanihakoi Me he la e hoopulu ana la'u mau lehua noho wao. — _

Aka. ua hoomamaia mai nae konanaau kaumaha i ka lohe ana no kona kaikaina, . aole no nae oia i puana aku ijcekahi mapuna leo iloko o ia wa . No ka h'iki oie ia Laionela ke pane aku.i ke noi a kona makuakane. ua pane hou inai la kona luaui penei : Ke ike nei'au ua hookaumaha loa ia kou naau nn ka'u mau olelo, nolaila, ke h'ai aku nei au ia oe i kau . manao. Ina oe i. hele a halawai me lea pilikia •e pelu iho i kou mau kuli ilalo o ka honua a haaw'i ae i kekahi mau hua pule i kou Makua ma ka lani, oiai he kokua kokoke Oia no na mea a pau. Oia lea'u kauoha ia oe. / I ka pau ana o kā lea malomkane olelo, ea ae la o Laionela a pane mai la, E kuu makua, pehea la wau e hiki ai ke haalele iho ia oe a hele aku au i ka auwana, ke ole au e ike mua u-a loaa ia oe he kulana paa, a he mea hoi ,nana e kjai ia oe mahope iho o ku'u liele ana. Nolaila, ke manao nei au e hele hou aku iinua o ka Moi e noi ai e haawi mai i wahi apana aina nou e noho iho ai no kou mau la i koe a aui ae. •1 ka pau ana no o kana olelo ana. ua ku ae la oia a hele poloiei aleu la no ka Pā Alii a noi aku la i ka Moi i ka mea ana i anoi ai, a haawi mai la ka Moi iaia i kekahi apana aina mai lee kai a ke kuahiwi i aina no kona makua e noho ai me ka oluolu a hiki i ka wa a ka Mea Mana Loa e hea inai ai iaia e hoi aku i kona poli. Hoi aku Ja o Laionela a hoike aku L i khna makuakane i keia mea. A hoomakāukau iho la oia e hoi aku no kā aina a me ka . i >"• hpme hou a kana keiki i imi aku. la. I ko Laionela ilee ana ua keekeehi kulana a ka oiwi iluna o ka piko o ka aina, ua kii aku Ia oia i muu kauwa a noho ae la malalo 0 kona luaui, a noi hou aku la oia i kona lokomaikai e hookuu mai iaia e imi i kona pono oiai ka la iluna . £ na makamaka e hookaau ana me ka nanea o Laionela, ma keia helu kakou e aui ae ai a waiho loa aku i ka mahale mua, a ma keia mahele hqi kakou e ukali aku ai mahope o ke Koiki Aiii Laionela no kana huakai imi pomaikai a hiki i kona hopena. Ka huakai a Laionela a me kona kaikaina. He hookahi maiama mahope iho, hoea mai la ke kaikainā mai ka hikina inai o Arabia. a hoike aku la i ka make ana o leona mama ma ka aina malihini. Mahope iho o na kukai plelo ana, Ma hoike aku la ka makuakane no ka huakai u ke kaikuaana. la wa, noi pu ae la oia e hele pu me kona kaikuaana ma na aupuni kaulana o ke ao nei e imi ai i ko laua pono. Ua ae^mai la kā makuakane i keia noi a kana keiki muli, 1 Ioaa ai he kokua no kona kaikuaana ma kana huakai. I ka wa i hiki mai ai o ka manawa a Laionela i manao ai, ua iawe ae la oia i kana pu i makana ia mai ai e kana kumu. Aka - * - ■ - .

mamua nae o ko laua kaha ana aku a |>āai<>le mai i ka ipuka o ko laua mākua, <;-\ ai iho lo lakou a ua inu i leo la.ua- lokom/kai me ka lihaliha ilihin. I ka pau ana ae o keia inau mea, ua han - lele iho la laua i ka liome a loha o ko !a-:,i makua, a kaha aku la no ka laua hu>>kai a,; wana. Mamua iho nae o ko laua hnaiele ana maī i lea iphka hale o ko laua makua, ua kaav.> mai la ko laua luaui he elua mau pahi, m - lea olelo mai, E malama olua i keia mau r,?., hi a hiki i ko oluaAVa e haalele niai ai kaiu i kahi,, a hele aku kahi ma kekahi alaniii okoa, e o aku i keia mau pahi maluna o kekahi kumulaau e ku pono ana i ke ala a keia a me keia o olua e hele ai. I hiki mua kah; o olua ma ke leumu laau a olua i o aku ai ■ na pahi, e aui ae a nana i keahi pahi, ina ua paa i ka lepo liao, he hoailona ia no ka make, aka, ina e mau ana no ka hulali, he hoailona ia, aia no ia ke ola la. Ia laua e heie nei, ^ugjiiki aku la lāua, imua o keleahi ululaau nui iauna ole. No ka nui Iaunn ole o keia ululaau, nolaila, aole e hiki ia laua lee hele aku a puka nia kekah: aoao iloko o ka la hookahi, noiaila, hoohole iho la laua.e moe malaila a hiki i ka \va a ka maiamalama e pahola hou mai oi maluna o ka ihhonua. Wehe ae la laua i ka laua wahi eke ai, a ai iho la i ko iaua aina ahiahi. I ka iua o kg la, ua hoomau aku Ia no laua i ka hele ana, aka, aole nae laua i hiki aku iwaho o ua ululaau nei, a no ko laua nele i kahi meā paina ole, ua hoomakaukaa iho la o' Laionela e ki aku i kekahi mea i Ipaa ai kahi koalaala. Ho.opiha iho la oia i kana pu a alaalawa ;ae la ma o a maanei. ia \va no, oili ae Ia keknhi wahi rabati, a kau aku keia i kana pu e ki aku, aka, pane e mai la nae ka rabati, , E ke kanaka ki pololei, ke noi aku nei au ia oe e hoopakelē mai ia'u, a e haawi aki no au ia olua i elua mau rabati keiki. la wa no, holo hou aku la oia iloko o k > nahelehele, a hoi mai la me elua keiki rabati, a haawi aku la ia laua. Aka, .hooniakā āe la nae ua mau wahi rabati keiki nei e lelele ma o a maanei o laua, no ia kumu, in hiki ole la laua lee lawe aku i ko laua ola, oiai, me he la e i mai ana ia laua keia ma-; holoholona, e hoopakele aku ia laua, a na laua no e uku^ono aku ia laua. Nolaiia, luwe ae la laua i keia niau rabat> leeiki, a ukali mai la Iaua mahope o Iaua ne: Aole no hoi i loihi loa ka iaua waiii i liele aku ai. oili ae ana he ilio, a oiai hoi oia e kaulona pono ana i kana pu, ua puana mai la ka ilio i keia mau mamala oleio, £ ke kanaka ki poloiei, e hoopakele mai ia'u, a e haawi aku no au ia olua i eiua mau keiki ilio hihiu. Iloko o ka manawa pokole l®a, ua naio wale ,aku la ūa ilio nei a hoea mai ana me elua ilio 'olohe. A hāhai mai la na ilio mahope o laua nei. Aole no hoi i loihi aku ka <•> . " ~ - ' ' ' .... * " •

laua.nei hele ana akn me na holoht)]ona matfhope o laua, oili ae ana he iliohae. laia nei hoi e hoomakaukau aku anae.ki i ua iliohao nei, pane e mai la kela, E ke kanaka ki pololei, e hoopakeie mai ia'u, a e haawi aku no au ia olua i elua mau iliohae. I Aole i pau pono ae ieana olelo ana, ua nalo aku la oia iīoko o lea ululaau, a hoea inai I ana me elua iliohae e hahai ana niahope o kona huelo, a haawi aku la ia laua imua o| | ke kanaka ki pololei, a kapae ae la hoi o! ( Laionela ia laua me na holoholona mua. ! [ E anehe aku ana hoi laua nei eoili.aku| ; mawaho o ka ululaau, ike aku la o Laione!aj i • . f i kekahi bea e ku ana ma ko laua ala e paka aku ai, nolaila, hapai 'ae la oia i. k$nia pu e ki aku, aka, pane e mai Ja nae ka bea, , E ke kanalea ki pololei, ua lehia wale oe ma kau oihana, a aole hoi e hiki ia'u ke alo ae i ka p»ka o kau pu, nolaila, hoopakele mai ia'u, a e haawi aku no au ia olua i elua mau bea opiopio. la vva 110, nalo aku la oia iloko o ka ululaau a hoea mai la me elua mau bea liilii e hahai ana iaia ma kona niau aoao a haa-wi aku la iaia 'nei. Aole no hoi i alua aku u laua nei keehina wawae, ike aku la o Laionela i kekahi liona, a i ua liona nei hoi i ike mni ai ia lakou nei, hoomaka ae la oia e uwo.me ka leo nui, aka nae, aole i hopo iki o Laionela i kona leo, a kau pono aku la i kana pu ma ke poo o ka liona, aka, iaia nae e anehe aku ana e ki, ua pane e mai la ka liona, E ke kanaka ki pololei, e hoopakele mai ia'u, a e haawi aku no au ia oe i elua mau keiki liona. A nalo aku la.oia iloko "'?a ka ululaau me ka hikiwawe loa", a hoea hou mai la me elua leeiki liona opio, a haawi aku la iaia nei. , - 1 keia \va, ua loaa ia laua nei he mau rabati elua, elui mau ilio hihiu, elua mau iliohae. elua mau bea a rne elua mau liona e nkali ana mahope o laua. A ,keia pule ae.