Ka Holomua, Volume I, Number 31, 2 May 1914 — HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KILA a MOIKEHA Ka Hookolo Ewe Kupanaha-A o ke Kama Kapu a Hooipoikamalanai i ka Nalu-kee o Makaiwa.

MAIIKLE HLUA. Hui o KIU mfkon,i ninii kjpuna. m i )<-i moku n ke Keiki-a-Lua COahu nci)--Ka Holo A.n l o KHil-i—a—Mojke-ha no Tdhiti I ka hala ana aku o ke keiki no Maili,- ua hoi aku la ka makuakane no kahi a na kanaka a me KLawailoa e noho ana. Mamuli o kona manao hoohuoi i ka mea nana i hele e hoike i ka Kawailoa mau olelo keha a kaena i ke' keiki Elauai. Ua mau ko lakou akoakoa ana ma laila a hiki i ke anoano poeleele aaa, ka manawa a Kawailoa.i noonoo mua ai no kona haalele iho ia Makua, no ka hoohok.a ana aku j keia kuahaua ana mai a kona hoa paani konane, e kaluaia ana oia iloko o ka imuahi ma keleahi la ae. Ma keia wahi o ka kakou nanea e huli aku ai kakou a nana i kela ( keiki i hoounaia ai no kahi o ke alii Kaulua a me na hana malai!a. Ua oleloi-i ma kekahi moolelo o ko JVaianae poe, he K'eiki' mama keia 1 ke kukini. laia 1 holo ai no kahi o FCaulu-j, ke alii, e noho ana iloko oīa mau la, u-i>holoia eia iloko o ka manawa pokole loi, a i kona hoea ana aku e noho mai ana no o Kliulua. nei no a ku uniu o ke ahi, ua nin iu koke mai Ia no ke alii, i ke kumu o kona hiki ana aku. Ua hoikoike ;iku Ia no hoi kei r i i na ni'ia a p-u] i hanaia, a i ok'lom o Kawailoa ma Makua, a i ka f«na 110 o kan.i mau mt i heli* m.ii ai i ka hahai īmua o ke .ilii, u.i Inili ae I,i oia hoi no k<; kul-i papaala 0 MiikuiL k.i i3a]iu hopu. I ke keiki (ilele t h.iKi aku :u ma kona nlahele huli hoi no ka ljOme, ua kahea ,iku la oia la Kila e hele mai imua ona e noonoo pu ai no na mea i hoikeia mai e ka elele a Kawau, kona kahu. Ua noho iho la laua e noonoo like no keia lono i laweia mai, a 1 ka holopono a maopopo ole ana ia J,tua o ka mea e: h.uv» hku ai; ua kiiia aku la o P.ih.«aliu.uiui a im ; Niuloahiki o hole mai e kuka a e noono > ])it mr I.uki no keia mea me k.i luhe ole o na p«jo a p.m <> ke ahialii. 1 ko lana hīki ana m.u iniiu o kahi o ko laua haku e noho

aku ana me ke alii kamaaina, ua hoike aku la o Kila i na olelo a pau i lawea mai e ka elele, a ī ko laua lohe <ina aku, /ua kulou īho la o Pah ilalo a kuhu, ua e* ae : a a pane m di la: "lie >vHhi hana hoanāukiuki no ho' kei ~ m~ ka h pu ana i n >o-ioo, aole ia he rn'-'3 n*ji «e hoo'-'oia aku, na lanei ī j w*bi aku > ka hana e h'<o , ;o"'' I ke ]a man-iw/i ī hori'<ak-i \ ono f 'ku o P'haahuunui i na mea -x p-'iu <_■ pih r- t ia KlawaiJoa, a ptild hoi ko IsTmloahiki ano a* me lena kul-ma oi.no maol'. Wahi a Pahiahumui i hoikeike aku ai ī ke ano io maoli o KLawailoa īmua o k-ana moopuna a me Kaulua _ko lakou kamaaina, o ka noho ana aku. E īke a e lohe olua i ke kulana io maoli o keīa kanaka a kakou e ike a e launa pu ne-, oia hoi kela Kawailoa e keha mai la i ka hunaia o kona poo iloko o na ao Uhiwai. E loheolua i ke ano oiaio maoli o kela kanaka a ka«kou e noho pu nei, a hookahi ko kakou lealea pu ana. t£ E o'u mau haku, aole kela he kanaka maoli, e like la me ko kakou ano nei, aka, he kanaka oia i hanauia mai ma ke ano eepa. Xle moo keia kanaka i kekahi. manawa a he mano i kekahi manawa, a i kekahi manawa e loli ae ana kona ktno ī makani wale no, ma ke ano he A.oopua, e like no me ia ana e hooio mai la. O ko ianei hanau mua, he hke no kona ano a me kona kulana me ko ianei. O kona moa o H «waiiloa, aia kona wahi e nuho mai la ma kela huh aku o ko lanei wahi e noho mai nei. Aka nae, īna e hookukuia ae ana kona kulana a me ko lanei (Niuloahiki) aole loa e krilikali mai kona ano * <*r*p i i ko i.uiL'i. O k;i mo-i nao ia e* ikeia ai na kf*ikikane o Lma nei, ke h:uk<J atī hoi i n;t ik-uka (mana) o I.iua ij<*i! Aole h<ji oia ni-M, o ka kAk<}\i <.' n.inn nku, o ka mea i puka ae la na r))cl<> h.iu~ mu ,i kfh i i k,i ni m.i 1 k i .ikea " "A 110 i;inri ( Nmlo.th»ki ) lioi he aiio lik<* īki uo k» 1 ,mtj eep.i o k.i h.in.nu.i .iii.i m ii," w.llu ,i uf» P.ihaahuanu i nei i hooinau 111 ai ai i ke kania'lio <m,i. lt Acsk j no p;iha kuu haku a me; ka makuakane o kuu hal<u opio nei ī n< le i k hoike ana mai lai» i ko ma|cou k'i uhau o ka hanauia ana mai a rne ke ano o ki h'inauia ana m.ii a me ko makou ka ku.ihino e noho m.n la 1 'ILihili T,ii.ire u e a hiki m'u iiei ko m ikou muli loa, Ae' hr Hu;i wnle no m.m.i i h.muu.i •in..i v ko niwkou m-u makua, m.i k<: a'io he m ii» k n >„ kanaka uiaoh; <> ke k nku h m* hiku <> m k<m t" noho i.i ī k.i ain i, a owau nei no ho, <» ku aku I.j,

imua oko olua alo. Oka nui j aku o makou, e like la me ianei ua hanau mai lakou a pau ma ke ano he mau kino eepa. No ianei a kakou e ike nei he lehulebu ko ianei mau kino kamahāo mawaho ae o keia kmo a kakou e ike aku nei. B līke no hoi me kahi haawina uuku i haawua mai ia'u ena makua o makou, a pela ae la ka ike i loaa ia'u no keia Kawailoa, nolaila, mai hopohopo olua no mau olelo puhipuhi rtiakani ja ua Mooilialualu nei o Lokoea. oīa i ike mai i ko kakou mau kuono pouliuli." Ma keia wahi i hooki koke iho ai oia i kana kamaiiio ana me ko Niuloahiki panai pu ana mai 1 kana mau olelo hoola-nn mamua o ko laua haalele ana īho i ko laua mau haku: hoolana 1 kn olua mau noonoo, e o'u mau haku. O kana mau olelo kaena no hoi paha ia e keha la 1 ke akea, aole nae oia i īke mai i ka poopoo o kekahi e noho aku ana. Nolaila, eia no hoi ka'u wahi olelo keha a hooio paha ma ke— kihi olelo ana ae. ae o ka haawi an-i mai o īCio"tiohiul.ilkalani i k.i malnmalama maluna o ka ilihonua i kc* kak.ihiali.i o k-i In apopo, ai.i oia e p;n ,111.1 he pa,ih »o n.i olu, l ma ke k.ie o ki īiiuu .» kikou honmal:»ukiu aku neM. (. )k i mfri n,i'* lioi 1,1 e ikeia ,j<; ai in keikikane o leakou." I-ka pau ana no o kela mau nlolo T ke kamuihoia e u,i Niuloahiki nei, ke keiki Tahiti; o ko laua oih aku la no la īwaho, a huli hoi pololei aku la no *ko laua hale i noho ai. Ke au a ko alawiki walr ala ko laua n.iwawae ia laua hoi ala no k.iuhale, no ka mei, ai.i ka JLa ki: iho la e napoo nku. Ia laua iu'l no a hoe.i i kauhale, u.i kam.ulio koke aku la no o Nmloahiki i kona pokn i ka i ana aku: "Auhea oe e kuu pokn i au ia mai ai keia mau kai loa?

noho oe o kaua 1 leauhale nei, ae owau hoi o kaua ke hele aee hoopapa me kela kanaka. Malia oia ka ikaikal H. noho nae oe me ke kau ana ae no'u.. A ī lohe oe i na pohakur kuikolu i ka wa i keia wanaao, ieoomanao ae oe ua lanakila kaual 7 ** I ua Niuloahiki nei i Ba-afeSe iho ai la ua ihts pololei loa aku la oia no kahi a Kawailoa a me ka lehulehu e noho ana. Aole nae oia i he3e aku a komo iloko o ka aka, ua'hele aleu oia a ma keka— ;hi kumunīu e ku ana ma fee kala o ka hale, ku īho la malaila. fAole i pau.}