Ka Hae Hawaii, Volume 2, Number 36, 2 December 1857 — HB MOOOLKLO BĒRITANIA.«Uelu 27. ke au ia Edewada VI. M H. 1547 [ARTICLE]

HB MOOOLKLO BĒRITANIA.«Uelu 27.

ke au ia Edewada VI. M H. 1547

0 Edewftda ke keiki kane hookahi a Heneri. Eiwa ona mau makahiki i ka wa i make aikona makuakane. Ma ke kauoha a Henri, e kanaka makua o Edewada i ka umi kuniamawalu o kona makahiki. Koho iho hoi kela i na kuhina oialama aupuni he umikumamaono, a o ke Duke o Someaeta ke kuhina nui 1 na hana nui a pau c hoomalu' ai i ko ke aiipuni, kuka pu iho la o Someseta me Keranema ke kuhina h»i o ka ekaleaia o Enelani, He akahele ka manao o Kenmema i ka hoohuli ana i kanaka mamuli o ka olelo a ke Akua. Oia ka hana Keianema me kn poe knhunapule i kokua mamuli ona. Hoomakaukauia ka Buke pule liou, i mea heluhelu iloko o ka halepule me na aha hoomana. I ka wa mamua. ua kakau ia ka pule ma ka olelo Roma; ma keia huko hou, ua kakauia na pule ma kaoIeIo Bei itanin. i ikeai 'na kanaka i ke ano o ka mea i pule ia, ma ka l«kou olelo maoli. Ua kauia kekahi kanawai e ae ana i na kuliuna e mare me ka wahine. I ka wa pope. ua papaia nu kuhuuu • pau i ka mare. " A he nui ka hihia o na kahuna maluila, ho ka hiki ole ia lakou e noho wahine ole, a ua yaui ka moekolohe a me ka munuahi o lakou ilaila, 0 ka hai mihi imua o na kahuna keUhi hnea i hoopau ia. A o ka mea hope i ka manaoio 6 noho ana ka io a me ke lioko o leau iioko o ka berena ahaaina a ka |H|k(i. y . HlNo ka mea, ua manao kekahi poe nui, he Phhō maoli e loaa mai, roa ka ai ana i ka io Hpoii o ieau Hoko o ka ahaaina. lloko o ia e noho ai o Edewada i mni, K|i|in aa oihana pepehi i ka haalele ia e ka Hplpnaka ma Enelani, o na kahuna kea haalele. Klua wale Uo Hnb « paakiki aoa roa oa mea Bona, a ua hookomo W «hip a ka haleoio. o hoohaunaele HBttT^1ukhlakl^ ; ka makahik» 1648 ia V :: ' il|| |u ka «nahploiaio ke kuhioa nui no ke &iM’<k.ke|a£ <A«a me ke kipi ole He aui no oaa kooa poe enemi, BBp * ’ 7 -. sxt i āiie ka mana o ka K»i4e ka mea kona iiTrirTrnfflnt i»« al 1 W»!»p| konaMi WSKBSSĒĒsm&:

mai iloko oka oielo hoopii. Aole nae i lilo kekahi hewa ona i mea kipi Nolaila, ua hookolokoloia oia imua oka aha alii. Ua l>akele oia i ka hoohewaia i kela wa, no kona kukuli mihi ana imua oka aha kuhina. Ua \aweia nae kona luna ana, a me kona mau aina, ame na waiwai e ae. Ua hooliloia kela mau mea no ka moi. Ua kalaia nae oiae ka moi, a lona hou mai ia Someseta kona ola A muhope iho ua hoihoiia mai oia iloko o ka āhakukakuka. Ina hookiekie hon ole oia, ina ua pomaikai oia i kela mau piiikiaona. Aka, aole i pau kona huhu i ka m«*i ame na luna aupuni. Ua hai koke ia aku kana mau olelo huhu i konn enemi nui,,ia Wawika. oia hoi ka Duke o Nolumelani. Ua puui o Somesela i na kiu o Nolumelnni, nana ia i paipai i na manāo huhu ona, alaila, hai koke aku ia Wawikn. Aole liuliu, a ohi koke ae oia ika hua o kela olelo huhu ana. Ma ke! kauoha a Wawika, ua hopuia oia a me ka poe i pili pume ia, ame kana wahme kekahi aua hahao ia lakou iloko oka hnlepaa. la manawa, ua hoopiiia oia he mea lae manao ana ekipi a e hoohaunaele, a e hoohuli i na knnaka paikau e kipi pu me ia. Hoole iknika no oia i kem inuu hoopii. Aka, ua ae inai no ia i kekahi liewa e ac e like pu me keln. Oia no ka ohumu nna e pepehi ia Nolumelani me kekahi poealii e ae maloko o kekahi ahaaina e hoomakaukau ia ana. Ua hookolokohiia oia e na’lii e noho lunakanawai ana. Ho poe enemi no kela mau alii nona. Ua hoohewa ia hoi ia e roake. Ua alakaiia oia ma kuhi e oki ia’i ke poo. Aku mai la ia imua oka lehulehu, a hai mai i kona pono imua o lakou Olelo kela no kona ikaika e malama i kona alii, a e imi hoi ika malu o kanaka. Hooia mai na kanaka ia mau olelo, 11 he oiaio;” no ka mea, ua makemake mai na kanaka ia Someseta. I ka hoomaka ana o lakou e haunae* le,- papa mai kela ia lakou e noho malle. Alaila hoomoe iho oia i kona ai maluna o ka laau a make iho la. Nui ka hookiekieo Nolumelani He mai ko Edewada ka moi. He mai hokii. Makemake no o Nolumelani e lilo kana keiki o Dudelei i moi ke make o Edewada. Hai mai no ia i ka moi, ua kaawale ka iii aupuni ana maluna o kona mau kaikuahine o MeHa laua o Elizabeta, no ka mea, ua hooholo pela ka ahaolelo. No keia hookaawale ana ina kaikuahine «lii, e iilo auanei ka mana moi ia lane Gerei, he kaikamahine noka ohana moi. Pela ka olelo ana a Notumelani ia Edewtda. No kona opiopio aua, a me ka mai, ua ae mai noo Edewada, a ua hookoia e ka ahnknkakuka. ana 0 Edewada * a , I* 4 *» hooUalka ae U o Nolumelani e hoonui ika l kooa aoao. Hoopili mai oia keiaklii a mo na kanakao lakou. j|e)«i j%|)orseta ka. makuakaoe o ia i Duke o • Sufo.kaoa kalkamahine 06 WM» »• IwmMhPIMwaHMl» 0 »»n®#»- : ' ' -fc-

le i makau o Nolumelani i ka ohumu an« o kanaka. Ua mau kona malama ika moi i ke ao a me k« po. Ua paa kona manao ikaika e lilo kana hunona wahioe i raoi i ke make ana o Edewad». Ua haawiia mai kekahi wahine naaupo i kahuna iapaau ia Edewada. A pa«f kona laau i ka ai ia, hoi hou mni kona mai me ka ikaika, a maopopo no, e m«ke ana ia. Paa kona leo, nawaliwali na pane ana, pehu na wawae, ā uliuii mai ka iii A maku iho ia lulai 6, 1553, i ka umikumamaono o kuna makahiki. Un aloha nui ia oia ena kanaka ona a pau. He alii akahai ia a me ka haipule. Ua makaukau hoi ia Uka olelo •ke Akua, no ka heiuhe>u nui ilaila.