Ka Hae Hawaii, Volume 4, Number 5, 4 May 1859 — MOOOLELO AMERIKA.-Helu 25. [ARTICLE]

MOOOLELO AMERIKA.-Helu 25.

Ko VVasi-n.et6.n-a kaua ana. M. H. 1775. t I ko VVasiuetpua knmo ana iloko o ke knua i luna koa kiekie, he nui loa ka hemahenia o na koa Amenka, no ka nele a me ka makaukau ole. la W asinetona ka hooponopono ana, ka hoololi i nn mea a pau. . He poe hou na koa mai na kuaaina mai, i holo mai mawaho o Bosetona e kokua i ka aoao Amerika, me ka makaukau 6lc i na pu a me ka pauda, a me na pu kuniahi, a ua hemahema i na mea kaua a pau. Hoakoakoa mai na lunakoa i na m5a kaua o ka aina i loaa mai, e hiki ai ke kaua i na malama he'hapa, aka. aole i lawa iki na mea i loaa mai. Aohe waihona dala o lakou e kuai i na mea ai a me na halelole no na kanaka, aole he lole koa no lakou. Aahu iho la kela koa keia koa i kona lole hana i hele mai ai oiu mai kona hale mai. A lawe pu mai me ia maluna o kona mau Jio a aie kona kua paha i na meu ai nana iho. A kokua mai hoi kona mau makamaka i na mea hoopau i kona mau hemahema. Aka, a hala kekahi mau la, ua hemahema hou, a pololi. No ka halelole ole, hana iho la na

koa i na auālo e inoe iho ai. Pela no laknu i ka hiki ana iniai o VVasinetona mawaho o Buaetona, kahi e hoomoana ana na koa Amerika. INIaloko o ke kulanakauhale e noho ana na Beritania me ke kuonoono u me ka makaukau. Ina he ikaika lakou ia manawa e puka mai a leie mai maluna o na Amei-ika, ina ua hoopuehuia mai na koa Amei’ika. Aka, kali*iho la lakou i kekahi manawa, a ua loaa i na Amei’ika na niea i makaukau ai no.ke kaua, a ua hala ka wa pono e hiki ai ia lukou ke kipaku. Mai ia wa iho ua like na Beritania rne he poe pio iloko o Bosetona, aole wahi e puka inai ai mauka, ma ke kai wale no. L 7 a hooholoia ka olelo ae like imua o ka Ahaulelo Amerika, e hoonna i kekahi poe koa i Kanaele e hoopio ia aina, no ka mea, aole o Kanade kekahi o na aina i kipi ia Bei i(ania. Ua hoounaia’ku na Generala, o Seka4la a o Montcgomeri me.na koa he mau lausani, a holo lakou maluna o ka moanawai o Karnpelene, a iho aku ma ka muliwai o San loane, a ku imiia o ka pakaiia o San loane iloko o Kanade. No ka mai o Sekaila, hoi mai la iu i kona wahi, a lilo iho la ke alakai o keia kaua ia Monteg6rneri. I ka la 3 o Novemaba, ua pio iho la ia ia 0 San loane, a he!e koke aku la o Montegomen i Monterala, a pio koke iho la ia wahi 1 ka la 13 o ia malama. Aka, holo e aku la ke kiaaina o Kalelona me kona mau koa i Kueheka. Waiho iho la o Montegomeri i na koa Amei ika iloko o ka pakaua o Monlereala, haliai aku la ia mahope p Kalelona ma a hiki mawaho o Kueheka, me ka manao o hoopio ra wahi. Aka, he wahi paa Joa ia. Manao iho la o Montegoroeri, e halawai malaila me na koa Ainenka he nui, e hele ana ilaila maluna o ka aina mauna mai Bosetona mai, me Generala Arenola. * Ua hiki e mai no lakou ilaila he tausani na kna o lakou iwaena o na pilikia he nui loa o ka waonahele, i ka la 9 o Novemaba. Aka, i ka hiki una mai o Montegomeri, a hui pu tne na koa o Arenola, aole’.i oi aku ka huina o na koa makaukau i ke lausani hookahi. Ua nui no na mea i mai a i make iloko o na pilikia. Aka, no ka makau ole, hele lakou i Kueheka, a ku imua o ka pakaua. Hoouna aku lakou i na luna kahea, e kahea ana ia Kaletona e wehe i na puka, a e haawi mai i ka pakaua i pio no lakou. Ua oi nui aku na koa Beritania maloko i na Amerika mawaho. Nolaila, aole i pane leo mai lakou, aka, kipu mai i ka luna kahea. Ekolu hebedoma lakou i puni ai i ka pakāua, alaila, hoomakaukau lakou e hoouka i ke kaua. I ka la hope o ka makahiki, iloko o ka

hanle ana o ka hau, ua hooHuaia’ku na kna Amerika f e hele ana i eha poe okoa, e lele aku maluna oke kulanakauhale. 1ka hele ana o Montegomeri nia ke poo o kona poe mn kāpa o ka muliwai, ua ku ia i ka poka, a inuke iho la ia.. A make pu me ia kekahi poe luna koa ona, ia ,\va hookahi. Kmi koke iho la na koa, i ka ike ana i ka make o ko lakbu luna koa kiekie, a kauoha maika luiia i koe mahopo iho, e hoi. lakou. Ka naholo aku no ia, e haalele ana i ko lakou mau pu kuniahi a me ka pauka Ua komo aku o Anenola ma iloko o ke kulanakauhale, aka, no ka hoehaia i ka poka, ua laweia’ku in i hope i ka hale lapaau. Lilo iho.’la ka oihana luna ia Kapenā Magona, a mahope o ke kaua anu me na koa kue nui loa, a hala na hora he nui, a ike iho la ia, ua puni i.na enemi, lilo lakou i poe pio i ke kaua, no na Bcritania. Aka, aole i puu ua Amerika ike pio. Noenee aku la o Aienola i na mile ekolu mai Kuehela aku, a hanu iho la i pakaua e paa ai. Ilaila, kali iho la kela ika hiki mai ona kon hou.. la \va, aole ioi aku ha koa ona i ekolu tausani, a ua mai ka hapanui o lakou i ke anu a me ka pololi. Noho iho la lakou ilaila, a hala ka hooilo, 1 ka hoi ana mni oke kau, hiki hou inai na koa Beritania hou he nui iKuebeka,a ike iho la na Amerika, aole e hiki ke hoopio i ke kulanakauhale, haalele aku la lakou ia wahi, me na ukana, a me na kou niai, i mau mea pio no na Beritania. Ua hana lokomaikai ia na koa pio e na Beritania, ua hanai ia a ola, alaila, ua kuuia mai lakou e hoi maluhia mai iko lakou mau aina. I ka hoi ana mai o na koa Amenka, ua halawai mai me lakou nakoa hou ma loela, aka, aole i nui ka ikaika o lakou ke ku imua o na enemi e hahai mai ana, a hoi loa mai lakou a pau i ko lakou mau aina, e haalele loa ana ia Kanade. Ua paa loa ka hoomalu ana o Berilania maluna o Kanaide, a hiki i keia manawa. He aina nui ia e moe ana ma ka Akau o Amerika Huiia ma ka Atelanita a hiki i ka Fakifika. Ua like kona nui me ka Amerika Huiia, aka, no ke anu o kela mau latitu akau, aole e hiki i kanaka ke noho paapu ilaila, e like me ko lakou noho ana ma na aina ma ka hema.