Ka Hae Hawaii, Volume 5, Number 4, 25 April 1860 — KE KAHULI NUI ANA MA FARANI. [ARTICLE]

KE KAHULI NUI ANA MA FARANI.

i Me ka Mooolelo no Napoleonn Boucpatc. > Hel« 6. I • i Poho iho la ka manao o ke alii e ola, a i kakali ilio la i kona wa make e kokoke ana I Hōopii na Kepuhelikana a me na lakohina i ka Ahaolelo e honpau i ko Lui alii ana. Ua kakauia na inoa o ka poe hoopii maluna o kahi i kapaia, “ ke kuahu o ke ola,” malokoo Parisa. He hale laau ia i hookiekie ia ma- ) luna o na kia. I ka iini ana i na mohai no ke kuahu, ua loaa na kanaka ilihune elua e ai ana malulo o ke kuahu. Hopu aku la ka j aha kanaka ia laua, a hoohewa ia laua e mai ke. Oki ae lakou i ko laua mau poo, a kau ’ iluna ma na ihe. a lilo i mau hae e hoiliili > hou ai i na kanaka hoohaunaele. Ikolakou , hele huakui nui ana mawaena o ke kulana1 kauhale, kauoha aku Ja ka lunahnomalu ia lakou e hoi i ko lakou mau wahi. A i. ko lakou hoole ana/hele aku la o Laleiela me na i koa hoomalu, a olelo aku, e hoi nui oukou. ■ Pane mai lakou me ka huhu. “ E pau ana i oLaleiela, e pau hoi na koa hoomaiu,” a nou mai la ia lakou i na pohaku, Kena aku |a o Lafeieta, e kipu, a i ke kipu mua ana, ua make iho la he haneri a keu o lakou. O ka ■■■ naholo kiki aku ia o ka poe hoohaunaele, i akahi no a lanakila pono na lunahoomalu maluna o ka haunaele ana ia mau makahiki. A i pee iho Ih na luna hoohaunaele, a nalo i na . la he nui. Aka, aole lakou i hoopoina i kela ’ hoohee ana: a mahope iho, a lanakila na [ ‘ . , lakohina, hoopai nui lakou maluna o na kokua i ko lakou hoohilahila ia. Ua hoonoho hou ia ke alii iloko o kahi pilikia. Koho hou ia e ka Ahaolelo i alii, 1 me ke oki hou iho i kona mana. Hoohulo ’ lakou i kanawai, aole oīa e hoi i hope mai ko- • na ae ana i na kanawai a lakou i hoohoio ai, • o pau kona alii ana, a lilo i kanaka. Ina hoi e keua oia i *1iona poe koa e hana kue i ka makemake o kanaka, e hoopau ia hoi kona alii ann. Me keia mau mea hou i hookuu ia mai i ke kumukanawai, ua haawi hou lakou i ia mea i ke olii, e hoohiki hou ai oia. A ae ī" mai no kela, a hoohiki hou no. Aole no.ia e » hiki ke hoole, n ola. 1 A pau keia mau mea i ka hana ia, hoopau ka Ahaolelo i ko lakou noho kau kanawai, a kauoha i ke Aupuni e koho hou i Ahaolelo . hou. Eia ka lakou olelo ana, “Ua paaka • hookahuli ana, a ua paa ke kumukanawai i > mea mau.” Aka, o ka hoomaka wale no ia 5 o ka hookahuli ana, a o ke “ kuinukanawai ; mau,” ua nalo koke no ia e like me ka 1 mahu. A akoakoa mai keia Ahaolelo hpu, uamao-

popo no ia, ko lakou ano kue i ke alii mamua o kela poe mamua. He poe hou keia, aole hoi i makaukau like iakou me kela poe mamua i na hana e puno ai ke Aupuni. I keia wa piiikia o Farani, ua koho ia he poe i makemake e hookahuli i na mea pono a pau pu me na mea hewa. Maioku o keia aha, aoie i ioaa poe i minamina i ke alii, a me na mea mai kahiko mai. He oiaio oo, aohe aoao o ke Aupuni e pili aoa me ke alii ia manawa. Un pau na ’lii a me ka poe pili alii o Farani i ka niahuka ma na aina e. He kakaikahi na .mea pili alii i koo ma ia aina, a ua noho makau np lakou, me ke komo ole iloku o na aha kanaka. Aka, ua ia ka aoao Repubelikana i na ao* ao kuv eiua. O ka poe kokua i ke kumukanawai hou, a o ka poe lakohina.- Ua makemake ka poe pili i ke kumukanawai, e oki ia ka b%okabuii#Qa peia, a«l« o-iioomau aku- i na haunaele, e noho maiie no na kanaka niamuli o na pono i loaa mai, me ka imi ole i na meahouaku. Ua kapaia lakou ka poe Gironde. Aka, o ka poe lakohina, aole lakou makemake e noho malie pela. Makemake lakou e pepehi i ke alii, a me ka poe pau e pili ana ia ia. Olelo no lakou, he mea pono no ka hoakoakoa ana o na kanaka iloko o na haunaeie e hooko i ko lakou manao makemake, no ka mea, iloko o na ka ponu a me ka mana o M| A<upui)i| 4 aole iloko o ke alii. Hoohe«|a Wpwai lakou i ka oihana alii, a hoowahawaha i kona noho hoomalu ana. Ua pili kf poe lehulehu o na makaaipana ia lakou, a ua oi aku ko lakou lehulehu imua o ka aoao Gironde, No kp lakou ikaika loa, a me ko lakou akoakoa ana iloko o na ahahui, ma Parisa, a ma na kulanakauhale a pau o Farani, ua lilo lakou i poe lanakila loa maluna o na aoao e ae a pau'. I keia manawa hoi e hoomakaukau ana na Aupuni o Europa e kaua mai ia Farnni, ko lakou hoino ana i ka moi a me na ’lii eae a pau i kipaku ia, a hao ia, A lohe ae la ka Ahaolelo i ke kaua e. kokoke ana, koho lakou i na luna koa, a houluulu i na koa he nui e pale i ua enemi, ke hele mai lakou e kaua. Ua hoonoho ia o Lafeieta i luna kiekie ma ke kaua ana, i mea e loaa’i ke dala no ke kaua ana, lawe no ka Ahaolelo ī na aina ōiiā’lii, a me na waiwai e ae o lakou, a kuai lilo me na kanaka i dala< Ua auwana na ’lii ma na aina e he poe ilihune, a hala na makahiki he nui. A make ka nui o lakou ma na aina i noho inalihini ai, a lilo ka poe make ole i mau paahana, i mau kumuao, a i mau koa. Ua kau ia ke kanawai raa Farani, e papa ana i ko lakou hoi mai, a i loaa kekahi o lakou maloko o Farani, o make no ia. Aole i makemake o Lui i na kanawai hookaumaha i na ' ’lii a me na kahunapule, a kokua iki kela e

hoole. Aka, aohe ona mana e hoopau ia mau hila, a lilo kona kokua e hoopaa i rnea e iuaina nui mai ai kona [ioe enemi Hooikaika hou lakou iloko o ka Ahaolelo e hoopau i kona ulii ana. Akn, no ke kokoke ike kaua, aple lakou i hnna nui malaila la wa, I ke kaua mua ana rne Auseterio, aole no i makaukau qa koa o Farani e hoouka ikaika me na enemi. He poe hoii lakou, aole i niaa i ke kaua Nolaila, ua auhee lakou a komo mai na Auseteria iloko o na pakaua.o Faram. Aka, he Iohi no ko Auseteriu po® koa, aole i hahai ikaika mai i na Faraoi, a ua nawaliwali ke kaua ana Ua hala o La(eieta mai Parisa aku, a i kona nal'o ana ma kahi e, ua emi iho ka ikaika o ka poe kokua ma ke kumukannwai, a mahuahua ae ka poe kue i ka poe Gironde. Ua lawe aku lakou i ka poe kiai i ke kioo o ke alii, a ua nele ia i na mea pale i na hauoaele ma ia aina. Oia ka lakou hanamuaia ia, e hookoia’i ko lakou manao e make ke alii, Ua haalele Ja o Lui pela i na kokua ole; ua pau ka pod kokua kahiko o na ’lii i ka hele i *na aina-e, _a ona mewkakaikahi i koe, e noho pu ana'me ia, aohe o lakou mana, aohe ikaika e pale i kona mau pilikia. He uwe pu wale no me ia ka lakou mea hiki, a noho * īakou e make pu ka manao, He mea ole ko ke alii manao, e kuikahi me kona poe enemi, c haalele i kona aiii ana, a e hele i ka aina e me ka maluhia o kona ola. Aole i hiki ina enemi ke ae i kona hele, o hoi hou mai paha auanei ia me na koa e kaua me lakou. Ua paa ko lakon manan, okona make wale 110 ka pono. Nolaila, hoomakaukau na lakohina e houluulu mai i ka poe makaainana o Parisa, e lele inalaha o kona hale alii ae hoopaa ia ia. I ka la 20 o lune, 1792, ka.nl mai na bele 0 ke kulanakauhale e houluulu a akoakoa i na kanaka. He nui na lausani o lakou i hol«» mai me na pu, na pahi a ine na ihe, Ua mahele ia lakou i iia poe okoa e lele mai maluna o ko ke alii wahi ma na aoao a pau. Kau iluna lakou i na hae, a hele oui mai i ka hoopio i ka hale alii. Hoomakaukou o Lui e pale aku ia lakou; aka, no ka uuku o kona poe kokua,. haalele ia i kela manao. Hookuu aku la ia ina makamaka i hele inai e kokua ia ia, e hoimeke aloha, o make pu lakou me ia, a kakali iho la ke alii ika hiki ana mai o kanaka. Wawahi mai la na kanaka i na pani puka o ka pahale, a komo nui mai iloko. Alaila, komo nui mai Inkou iloko ona keena oke alii, kahi e • Ooho ana ia me kana wahine, a me na keiki. Hoakoakoa ae la na ’lii ma kekahi kihi o ke keena, a ku malaik i ko* kanaka komo aoa mai. Aka, no ka loaa ole iOa kaoaka ka mea e keakea ana i ko iakou komo ana, a no ke akahai o Lui imua o lakou, aole i aa kekahi e pepehi ia ia. " • ■: _ Mahope wale iho, hoouna mai ka Ahaoleio 1 komile no lakou i ka hale alii, e noi aoa i na kanaka e hoi, Iko lakou hiki ana māi, hoomalieiie lakou ika hauoaele. Alaila, ko> kua mai na lunahoomalu o Pariaa, o kipaku ia lakou mai ka hale alii aku. Akahi no a hoi aku na kauaka pepehi, me na ihe i paumaele ole i ke koko.