Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 14, 5 September 1918 — HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA KA MOOLELE HOI O KA HOOKUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA

KA MOOLELE HOI O KA HOOKUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI

(H* mooielo kahiko lua no Hawaii t<ei) » tAUi*a pnwaikiii (< ko Ka Hoku pi>e heluhflti hiooMu). Heīu '($») ia iaua i heie iuai «i u h<»e« 1 Hilo Phiiku, nii aku ia <» Hinaaukekeie i ke kaikuuane. £*, e kuu kaikunnne hHku, eia kaua ke beie nei ioa kein huaka'i hHe. ». ia kau wahi i makemake ai.e heieaku, oia -nu k* piko o HnleokalM * 01 aiui ia iwaena u ua ao- A<oe.m'.e bni o kaua waa e holo uku ai ;i )ii>ea >it

mokupuai, a pehea kd k<un iil-a hele e luteu aku «i ilaila. "Auhea oe « kuu kaikii'ihiue, he aiahele tio ko kaua e -hoen. ai ia wahi, a iu& wahi hoi a pau a ka.ua e uj.akeniuke ai. K hoo tl u*uao nu hoi' oe e .kuu kaikuaiiiiie". ht> kiuo papalua ko kou kaikuuue nei, a i 1 ( ai hoea ia w&u i kuu kiuo luail). a " koiiKao no ia īluua o kuu kua :• lele akujio kahi i uiakeuiake iu, Ua miiknukau ausi oe uo ko kaua lele ia w;ihi au e uiakeiuake nei''. Ua ae koke aku la i inan t>ieh> a ke kaikunaue. a o ka lilu koke ae la ng ia o ua kaikuaane uei i kiuo muuu, a o ke kau aku la ao ia o Hinaaukekele ilu.ua o ke kua o ke kino ouauu o kona' kaikunane a lele aku la ua «in«j manu nei o Hailikulamanu a kao pouo ana iluna oka piko o Haleaka)a t I ke kau ana nn o lana nei iluna o Haleokaia, ua uaua aku la uo o Hailikulamanu i ka mokupuui o Oahu u ike aku la oia i ka pio mai o ke anuenue, a nae ka paa pu o ka aina i ka ua koko alaila, olelo ae la oia i ke kaikuahine kino wailua. ' 1 B Hiuaaukekele e, aia kou h< >a la e kohu ai, ke hoopuui Ta mai !a e kona kahiko alii i heie pu mai ai wai ka aina kapu ona Kupuna o kakou, a o ke kaue kela la hooko.ia ka makemake o ke Kupunawahine o kaoa". v

I ka !ohe ana o ke kaikuahine i keia uiau olelo a kona kaikunane ua nana wa!e aku !a kona maaa me ke kamailio ole mai i kekahi mau huaolele. Haalele iho la laua i lta piko kaulana o ka manu pookela Maiii, a hele wawae aku īa laua nei' eiai, hoi hon ae la a Hai!ikula- ' manu t kona kino kanaka, a o ke knmn 0 keia he!e wawae hou 0 laua no fea makaikai no i ka aina e, Maui oiai. aKahi no !aua nei a hookuuia I mai mai ka noho pio ana tna ke [ano malama kapu ia e ko laun KuIpunawahine, a ma ia hele ana 110 nne o lana nei, ūa hele no me ka jke ole ia mai e ko Maui poe kanaka a alii paha. Ho t ?a laua uei i kahi kokoke loa e pili aku hum i Mvlukai, alail», hoi hou ae la o llailiku(amanu i kona ano kino manu, a o lele no ia a k u ana iluna o ka maona kiekie loa o Molukai. Ia laua i kau ai ilaila, ua kauiailio hou aiai U k« kaikuuane i kekaikuahiue i keia uiau olelo, oiai, ua ise uiaopopo U>ftaku lnlaua nei i kaula luai o ka ua koko iluna o ke kuahiwi o kela uiokupuni.

"E kuu kaikuahme. ke kukuke ioa aku u«i kaun i kahi o ku kane e hooku iu ai ka »uakeuiake <> ke Kupuuiiwahine o kaua, ke ike uei auei oe i kola aiea uL e hcfcau ui&i 1| iluua <-< ktiui kwkW o Uia *mai t a

hooaiappopo pu nei anei oe i ka olokea :> nn anuēuue Iwaena kouu o kela mokupuui, .),kahi ia o kp kane a kaua e iu»i iu i, a lie kaue hoi o ke kulana kiekie, tiai, aoie e kau I kela uiuu hoaiLnu iluna o kuhi ! noho o kekahi u»a<i, in.i a<>le <<m iie alii koku kiekie"... I ka !ohe nnu o Hi'»auukele i keiu aiau olelo n I.ona knikuimne, akuhi uo oiii u kiuuuiiio hku i keia mau olelo. ' Peheu oh i u»a>iao «i e* ninieniak»' uiai unu kelū kaueia'u, oiai, Hole. hi.i i iUe nu inaka, a o ka pau e mai nei no ia o ka liio o kei» alii i kaue na'u. 0 ka uaea hilahiia paha ia o kaua, o Ka hele aku i keiu Uuakn'i iiui kaue a itni wahine hoi nau a hnk» nnii. kaua, ehia ka hoi a.ea hilahiln o kn hoi aku me ke uele imua o ke Kupuuawahii.e o kaua.' 1 '. I ka lohe a«i. o HaiiikulHioanu i keia inau oleh» a k.>ua kaikuahine, u« noke ae 'la oi„ i kfi akaaka, a Imli nr»ai ia a kamailio mai la i kona kaikuahine, kin^wailua. "E kuu kaikuahiue u'i lua ; le, "W«i miHiiei ke knnaka u'i e ku iinu» o kou nlo a ueie koua hoohihi inai i kou u'i, oiai o k*i u'i o kf. iuak«ahJne o kauu i hele mai ai niu

*« aina manim» nr>ai o" Kuailielani' no ka huaku'i imi kiine, a i ka ike an.a no o k» umKoakaiu- o kaua i ko] kaua o ka hoohihi no ia i ke.knlana u'i o ko kaua oiaku-1 ahine, a o oe la e kuu kaikuHhine, na oi palua ae kou uM i ko kaua nakuahine, «.• ahT>paha na'u iu "i,i ? "^.i>o£^ r^-vr 1 ' : v '"W > li lllio . e ktfte'''k!ii.ktrahtii< 1 i hal;i ia e kn - • . ' *r;-* -w iJb* m pookela". ' - iUaiauli no hoi o keia iuau olēlo a ua uoke ae IdLua kaikuahiue uoi i ka .» līelu hoouaakeaka aiui la i euau olelo." Hele ao hoi ia wahine a hoo" luaopopo oly uoai. u oe e kuu kaikunaue, alaila, ua :nakapu ia kona aiau 'Uaka i ilfce ole^j^k > oiar4--ki' uoho o ke onaona iiuna o ka n)o> puoa HillHuluohia.' , Mahope koke iho no o keia luau hookaau olelo ana mawueua .> laua, ua hoorriakauka l, . koke iho h uo.kaa no ka lele hou aku mai Molokai a k«u iluna" o kahi aa&i o ka aiokupuni o Oahu, a o ko laua nei' hoomaka no ia o ka hele aua ae loa ka lae o Makapuu, a e kanaoe aua na'e ko laua nei;alahele ka huli o na Pali Kuolau, a i ko !ar.a uei hoea aua i .Waimaualo, ua kauioe aku la Ha laua uei hUaKa'i no k& huku o Nuunno, a mamua o ko laua nei hoea loa aoaiuhi i ka nuku o Nuuanu, e uoho aku aua o Kawaifci!ofeohe, he kupua no ia

pali, a haawi mai la ua kupua oei i ke alohn in laua nei, a aloha aki*i la no hui !»ua nei.'la manawa'ninau mai la ua kupua nei no ka laua nei hnakai, a kam;ii!io aku la no hui |o Hailikualamanu, he huaka'i iuaj kaikai ka ?mna nei ika mokupuni o Oahu, n mamoli no paha o ku ia.ia ] | nei Jtno ui a maikai no hoi ka oklo ji kuaiailio ia aku, ua Uookuu ia aku [la n.: laua nei uia ko laua aiahelf me ka h'oau tle mai o keia kupua e akeakea i ko Uua nei aiahele. Hv>ea pono aku la laua uei i ka |Ouku puuoi o e v ku aiai jaua! 110 hoi keia wau kiai kupua u | Aiii W'aolaai, ūa ū<>i o liapuu j ii(C Kalaihauoia, a pa.e ana uo ka :!ai/a ninnu. Ea ena muhlūui hele o ke alalo#, mahea ka Uuaka'i o ka | immo «na no ka hele o keia l'la?

"Maanei aku n>» ae hele aka aua . hui i k& wa&aikai i keia ama kuu iiiau ia c ka u« koko, ai kaukea ia Uui e ke auueuue pipiu*\ llookiiAwale l& uo U uutu kapua i kt, «Uht>le uo Uu.i n<i\ t ao ko Uua kuuio »icu 'a no »a i ka hihlpea o ku ulu laau uiakai u ka auku o Nuuauu. Iwaeua aku oia wahi haiawai uo iaua u«i u>t» la ujau kUi kupua uo u k<. Aui Wav>luiii« livi v> luakaha ,wa lv4ihiip.itvkai» a pae uo ka U\i uīuau u»au kiai ui Lhuu ud, m

|ku Ua» uei uo Kii iiuike hw huāka'i I i ka »4ukuj,uwi kaulaa» f I Oah;»* a o ka aiaa hui e uoho alii ia . *ua t> VVa<»iaui ke aiii o aa «epa. , ia mai la nu iaua ueialai .h**ls, ni ko laua uei kan iki aoa eoai iwakai, a halawai buu 110 Jaua «•i oaq ia kiai o k« Alii, a he kiui h'l'ikipa hoi uo k? Alii Wnoluni, u ' ,n «* iuoa o Kauiakapueo» a t>it iiua kahea a ia. kiai o k« alii e koui i uuiluko o Koua hale, a e paina hoi i ka ai, oiai, ua ioihi ke alaheie o ka inai. Houma kai aku la nu iaua uei i ka iokoniHikui o ke kiai u ke Alii Waolaoi, a uoi auu la no u. kookuu ia uoai qo lana « htle out ka laua huaka'i hele.

Aoia «u hoi/i eaaioao lua īa hein a,,H »• iaua uei, .hoen • uQiti iu k*ua i kal.»i o ka Uaie alii o .ka Uanai a. ke AHi Waui.ini, aole nal ua iiauai nei ia uuauawa oeu k,f»ua haie, oiai, ua hel? oia i kahi o koaa kaikuahine mu Mi'uualua- o<a tiv»i kahi--0 ke Kahuhauai o Pulee kt kaikuahiue o K«iiitnki<;vtktti?iiii, rt ia nae u»a Ka half o u» hanai nei o Wao(aui. kt Aliī o oa eepa o ka iuokupuui \> Oahu, ni kona ike aua aiai 1 kni» w«Mir»« ui miLuii, ua lsoho K iho iu uo «aa o ku waliine beid <? kwhu ni ii« kiiiia iiuiiai ikiii, a o kona kahfa umi iu uo ia mo j|a leo uUanha t* kipa kauliaie aku aa uiaii hi:ii. i, (AoieipaO.)