Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 33, 16 January 1919 — HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA KA MOOLELO HOI O KA HOOKUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KUAHAILO A ME Hinaaukekele KANA KAIKAMAHINE HANAUNA

KA MOOLELO HOI O KA HOOKUMU ALII KIEKIE MA HAWAII NEI

(3* moolglo k&hiko U>a no i«ei) (Alnna ift no kt pomiikai n ko Ka Hoku poe heluhelu 'moolelo)

Heio (28) pono ana tpat 0 ka Ohana o oa opio o>a ka Ua!ea|ii

QVti i onu\ ia e ca i ujHku4 «lii. o Ilinaiukek*!© ma, paj aoho iho la ka ob«aa a kukakukaj uaiiikai no k» bo >hui ia ua upio.; Ua huike raai U no hoi ke Alii WaoUni J kona «p*>no loa 110 ka hoo- ( hwi i* o qh Alii opio, a ms ka aoa-; hoi u na Makua o £Lulifcui&<!iH(iu oua, ua kaukai h aku lajQp ka h"]oponojpa o na aiea apau i ke Kupun»w»hiii6 kapukapu o Hinaaukekele. oiai, aa hiki oo ia k»ua ka uaea heluhelu *e heomaopopo iho ola io no ka eaea oi o ke kuluana i kana aiau moopuua i 3uhi ho"manawanui ai- Ia manawa a lakou e kut{(v noa, aole no ua Lunhioe nei l&ki.a, a u& ia ao o!a u kii hot> 5a e kana MtM i»una t u {5ke icc k& u)b» i ho'ke :uua ln ae oei, ; olui, nO'hoi UiamUi. Iki iho r.o o ke!a m*naw* t ua apvn> no kel» loahine i na ho pono'p.mo aua apai' 4 >le nie hji t boei uui ke Aln W>oldni ia manawa.

1 ka huiopono ana okahoao o pa 41i opio, u i houuna koke i& aku U ua Elele <t holko aku i ka Ijqo laula imua ona Alii ai ahupaaa o Hawuii, a kukala pu ia aku ia no hoi ia ioao iwaeaa 0 na uuakaainaua ieiiuiehu e lu.ikuha ana uta kela wahi o Kainaliu. I ka lohe ana 0 aa M.ikaniuaua lehy'ehu 0 na Alii o HiiWaii, ua iiio ii>o la ia, i ooea hauoli loi no ko iakou manao, a ua apouo pu oiai 1« uo bo| na unukaauiaua i hoio pu Uiai uue ke Alii Waoiani 0 Oahu.

Ia manawa hoakahi pu no boi i hoike pu īa aku ai kn lohe i na mea apau, e hooeoakaukau pu na oiakaaioaua i ke kalua ana 1 na puaa» a oie ku iniu ewaia po eoa ua iuio iehulehu, ae ai hoi iakou i na puu oka wniwai i hoahu ia tna np puu ehiku. oia hoi he ekoiu puu wai-j wai no ka poe o Oahu, a he eiua hoi ( puu waiwai 00 na loakeainaoa 0 ka inokuponi o Hawaii, a he eiua iho hoi pu waiwai no na Alii o Ouhu me n* poe no hoi o k* mokupuni o Hawaii. Ua IUo keia lopo i kuhaia U «ku iniua o ka lehulehu makaainana i <nea hauoii ioa no iakd'J, ao ka wa 110 i» i aiaia mai ai na puaa !ehulehu, a kalui ho hoi no ka imu ua <cea e pono pu ai ka inai oka puaa, ao ka ia hoi ua nui ka lako i bot makaukau ia e ko Kona mau Makaainaua lawaia, ai kalua ana o na mea apan, ua noi ia a&u !a ns uiakaainana me ua AHi e ka aina e akoakoa mai uia kahi kokoke i ke liaieaiii, ai ike ai hoi iakou i ka Hi'-ao ia ana o na Alii opio.

0 ka mea i hoike ia tnai e ke Aiii W*ol#iii aaa keia H >-a-o ia ana o »a Aiii op<o, oia do be iru like im o i>« Alii npio ift:u« o kela «nnina nui o na Alii me na makaaiannu, a h<»oia ak'i i ka lawe q kekahi i w«hiue ai kaue hoi, taa ka ka»#o «ii* t na l«i ptiaona e lei ia ana'€ k«kahi, oia hoi ka hoolei ana akf o kekahi i kona lei iluua o kt>ks|ii, 1 keia tuaaavra e ku aiu k& oawoa kei» oi# o

I Uinaapkekele koa* naai nui, i|iio nu» nu boi n* anueuue elua cum, ikuna aoao, &• lele p 'hni aaa ao iio' ,na mauu h>6 v;!e u ka waonahe!e u jPau»e**.fiuluna iho otia, lei pu aoanohoioia i k» lei hui& Oo j Uaaa uoinu 1* e koua Kupu uwuhiue hookaU-kupua. A ia no hoi •» j Kahihikunokilaui ke ku ala int ui nui, ai ho.'ipuui ia uu hoil |ko>ia aoao « oa auueuue pipio, «i uhi ia hoi, « ka ua k«*ko me ktt pu- j nuhu ka pono iluoa o laua we Ifmu>> j kaikuahine. u.» nani iiiaoli uo ke |kttlana o keia mau Alii epio ao tiu | pua-aiii h'.i mai ka aiua kapu iuai |<a Kuaihelaai. j r Ika hoyk.au aoa oua lei alii 000-j [lunn o kela ine keia o lakou, u* hoiiiuaka uiai la aa makuainaua | fu« ua Alii e uwa uaa. ke kahea ana i kela uiau oielo. "Uo-a-o na Alii Opio e 1 Ho-p-o d« Ahi opio el Uai paialew* ae la ka lewa i ua !eo ka-uikani-piha o i>a uaakaainsna, a um , lilv.no hoi ia uiauawa i wa, hauoli nu ua mea apau. Ua huai ia mai la na mea ai i kalud ia, a ua hohola na pakauiaU paiua o ua pce ( like ole, 'j ua makaaiuana uo hoi tua ky. Ukou uiau Kahi kaawale, uoai

Alii ai moku uo hoi uaa ko lakou mau wahi, ao na Aiii no hoi mu ko iakou uuau ohaua uu& kahi i huoluikHukou ia no lakoa. a ua paiim iho la nn uiea apau me ka Uauol' nui lua» a oia no ka hookuuuu is ana o ira pwina ho )hui o na i>oe i Ho-a-o la, a $ela oiau aaai naahope aeai o ka aobo ana o na o keia aina, oiai, aole no i kukaTa ia ka.aikapu aua ia umnawa mahope wale inai qo ia ooauawa i hookuiuu ia ia haoa ma ILnwaii

Mahupe iho o ka paiua ana o u» Alii o Owhu iiiii na alil o EUwaii ao<ft »»a, Aiii «pio hoi im» lakou ia Uauoii, u« kninailio tuai ia oo ke Alil w»ihiue iiiuaauttek»ie i ko laua Maku*k»ne Aiii Waolani. Ua hoahu ia keia 'uau puu waiwai ,like ole, a ua mahple i» iwi e like m« ktt ruaQ9o"kaulike iwaena o ua Alii o ka Mokupuui o Hawaii, ae nohp pu uihi no o'm īne .koua pop kanaka a ai pu [ ka waiwai i hoahu ia ko Hawuii mau maiiaaiaaua no iaua iho uie kana kaue, e hui ana iaua ia ahiahi uo ka awawa kauiana o Waipio."

I ka pau ana o ka paina ana, ua ho'rmakaukau koke iho U uu oa / ii» opio nu ka h 'i ana i ke aw&wa k&uiana a ua Alii kahiko 0 iiawaii uei i aloha ai t a oaa ke Kamu lehu« k&pu no hoi a Hiuaaukekele i hoihoi aku ia iaua i ka houe o Hinaaukekeie.

I ka makaukau ana no ko laua haalele iho \ na kini o īaoa ma Kainaliu, ua puka ae la na mea apau iwaho, t»o ka wa no ia i kahea mai ai o Hinaaukekele i kana ipo lauae 0 MaNma, e kau pu aku nie iai iiuna oke Kumulehun, a ua kaul aku ia ua Alii kane opio nei oka ( aina kapu o Kunihelani iluna o kel# koniulehua, a ia nianawa no 1 uhi mai ai ka noe poull o ke kuahiwi, a me na poai puni ia hoi maiuna iho o ua Kuuiuiehua" uee e na jK>hai manu o ka wao, ao ka ri w» 00" ia i nee malie aku ai ua knmuiehu kupniniha neī, a ike ole |Sh aku la e ka lehūlehu e nana, aku ' ana. Ma keia wahi paha la e hooiko ia ai ke!* mele a ke Alil Leleiohoku i haku ai no Waipi.\ ai 1 himeni ia ho! e na Puokaiii Hi!memofee Ka?tipu Kawai hu, ai kapn ia h>i kooa inoa 0 Hiilawe. INa ka m«a heluheiu no nae ia e Ikoho iho i ke khOna o ke mele a lia Alii Hakunuele o, kakou 1 hala lakumakelā o ka uiuliwai.

1, H«ah*o enn wrfī pili ili, X ka nihi lihi i ka pali, A«* »na ka makani {H'iiuahe. I'iU pouo ka iuu ilaila. Hui: Inu i ka wai o Hiilawe, Me ka ia miliopu i ka liaia, l'a hauni haia i ka Ua ho-Ua \Vaiyo i ka uo»j. i, iwa punana wai o ka Uko i k» U*ua uai&i&ia a k*lu waau.

PuiMU») * lauiū okauehele, i ka maka iauiii. V* (m iihi:cutti ia ke uia, Q k»t>naona pu l aiaihala, li*#i» boi ka loaiiUi U, i*m ua« tui.u ala o n* pua. B waih«> ht>i kaEou 1 nu Ui e hui *1» ao ko lau» Hoiue uia Wuipio, ae hoau »i hoi i na la a na luikaamkabaote o hnkoa e kupa uei "Mv honenōunu" ai ule. M He uaa« trttta oieii t> k»i make'imki'." 0 HaililiuUu)a[>u hui me k<(Ut hoa i bo-a-o ia iho la, ke kHU nku ia na uo.ika o Pulee o ka hOeu iu;ti liui o kona ho.i inia, aka, o ka uohu kulo« oa ka Hnilikulamanu, a hiki i ka wai kauiaiiio maoli ui>ii «i no o Kauakea i kona Kaikuuaue i keia aora olelu. "Ma, auhea oe e kuu kalkunane aloh», aia ho» ka Wahīne ke kali uaai ia ia oe no ko t houuuop.ipo aku. aka, o Ka'u e hno naop'ipo uei ua lilo oe i ka hihhih», a kuhi | mai a ua bei oia hts makeuiake oie Hoii iaiai wahine nau, noiaila, e knu kaikunane «luhe, Ui» hnla aku la hoi na mea i haia uiuh >pe f e hele aku a koi i ka waliitiH a knua e hai i ka home ai»tfja o kakt)U i Pananwa 'Mokniehu nui. ae hiunlaal ai oiOa i ke kui pua lehuu a Ka uakemare. Ea. ku ae hoi iluaa a heie aku a koi i ko wahiue Kifo. a hele akU tio hoi a mamao iki aku mai kahi aku o kanaka, alaila, hoi ae <ioi ko kluo oiauu a lele aku hol mahope o naPokii o kaua i hala aku ia ma ko alahele o «e alaha." (Aole i pau)