Ka Hoku o Hawaii, Volume XII, Number 42, 20 March 1919 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero

Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKCTKA VI. PAP4 AIIAAINA A KAFARA U» kokok'» lo* mal U o V;nlcf* a pili 1««t f« Li f a k# maonn «i amnemae ho.ii «k« 1a L ( g'«, af* o*nNWt o hcf%4 i Ot«i « k<kaa 'ia Lt gia or> < k« liaawi B»ts mal i ke koktia ia »e hi«o po ana nn liOf n L«gf* e h v»pskele ptj iala ih > mAi na bat a Jl»»artii # ake *«nak3 opi Ua tko ia oia e paleaku m« kona w; h; ik«ika ooke, a u* hiki p.»o-• <»!«> nne « paleaku i k«ia eoao hana limanu' * ke kanaka opi«H nlohiā iu e ka wafo». Me ka teo pihuinoi ua hoao aku ia » Lng*M e uwal.u i ke kanaka opi<» * bof>D*tl hoi i kana nnu h»tia amuemne kohu i»le, ae tr.*iat*ia h"'»i i koua kuiuiM a»0 keo'iiinana R »ma •«a k«r»o pn aku li ho'i- k» Led Aeeia e ūwaio pu aku h Vi«ilcl*. o« waiwal ole h mau ōwml" *na, o ai.ua ho»«h«h«n® )a k% Opiu e ka «tting ra*ii kn pap;iAi.>a mai o k* B oei»era fla h«.opih» nia'iii ia o LugU me ka makKU n>> keia mau liHOi» alnuemue iim; nui « ke kaoaka opio ana 1 ei o Mlinai' aku «i. ao kskahi mea hoi n«na i hKopiha irtia i *a makau. oi« i o koua lohe pono aoa a'iu no lt"i i a Vin:cia »i0 ka mea piii i kona lawe uialu ia ana umi inni bh h>»o»e mai o koua rnau KahnhHua.i, a u« ho ( .'<nat'popo ioa ih» 1« ou tnamuli ka o na hana oliun/uino ti'«-

o keia kanaka uplo uic konn Aj»akii!rt i huoki» ?o ai o KaiBira *» kaili uiai iaia mai ka home aoa i iioho aloha ai u>e kona mau kahu banai lok< oiaikiii iaia. ĪJa hoao ikaika ti;aoli n<» oia e p*le aku i hh. liana aaiue.nme kiihu ol*> n ka K«, oaka opio R.>ma, aka t Ua biki .p<>n<> ole uifcOli, a ke hoo naka aku !a e Ui&alo uiai iala kona w&hi ikaika pale, a Oa ho<.nr>ai>pc po i|>o la oia e luoakila Biia ;ia hann limnnui k fc kanaka opio. a nrie !e la e lawe ia aku ana oii iloko o kekalii owlwa pooli, Ua hoao ,ae la o Lugia e p*kele ina hoao ana a Viuic ; a e hoi i laia, ai ka hope !<>r ua ku ae la ua kanasa opio Ftoma nei ilune, a puliki ti?ai la it» L» gia i kona umaunia, hoofriaka iho la e I oni houwinimau i ka opio, m niainua nae o ka heoko hw in ana o kem m&u hbna liniaiuiia ke kauakt opio Rouih, ua hilau ia mai !a kanaka opio Ku.na nei e kekahi lim» wikani, a oiawthe ia aku la koia niau lima mai ka puliki'ana ka a-i o ka Ui L gia, a pale ia aku la ua kt»P 'ka opīo Rnmrt riei me he wahi puolo aln, a waiho an'a oin malalo o ke pakhukau a lakou e pnioa an«. Ua hoopHh; ohao loa ia'o Vinicia i k<ma ike ana'akn ikekuhi

kt»na>CH tiun'ji e ltu n.ai ana, e nana ana k«»na mau m«k« ieia| i i kn hnlawa? nna o ko laua niHO tti«ka. ua koino uvai la il«>k»> o Vinicia ke at.o {hoihoi, oiai, ua hoomaopopo lv& i** ' ke atiO e o k<ia k.inak;» Noiini. -Ū* Inki hO i« btua e ka treft heluUeiu ko houinaup >po iho owai

kfi« Vf»n«ka lelno millnl, .•» ti.« k>Khhwa k»#l kino <* g» V'\ L<*gU. ai •kp i* nn hōi e mamua «l<!) 5 Ur' it 4 »o ka KHiiāWa n«uui «® h-.i a VinicU i »v« ai nea k& hal*--»kf Ke>H-rpU Au?uB». I t>s l'annkn imm t o«na mai »D'< ike k ii.ak* upij Ko »<». U<i ni"> kti»o mai Uk« « »•» huihul iloko o *# kok*» ōViriici« i»o k«i« k?uiuki. «mi, iūū iki • Ulhu u>*t i tā a «pa i ke ola U, ,i f >go «V:U '* , k*»fl« kir>o i»l» # « # e ti)o «n* ©1« ij w«hi pnolo pMl.Mhe il«ikf kā lim« < *«»i« Niniul 1« »an»*« ne h i a »jk Konul oei e n«ng mai ann '*!» roe o« uiak« f>' owsih-.wa!i i, tts*}?īk! »iiā "oU i ka (Ji L>jgtĀ m« k"i»s nwu*lim« # « oo ka m»n&wa pokoi« wtil<» fio ia nana h'hh «ih? t»f na maka hoowahHWKha, alaifa. hnp&i ae 1a ol» i kona M-awahine * he»e »ka 1« mni kela papo ahauīn» 'oai o ka B,;nepera.

0« «lehH |f-kf īko lfl no k« AoH« a)*bop»'o fca Nonai Ura« «• h*pai «la i k« U,i L Igi*. I k« h >O f rs*opopf) *i«* (t Vttiic-1a 1 ke!» !<w« i» o Lngii e k«)a k*naka N'unui, u« bo »i4aika r« la oin n>o at4i kona wahi e wailio ana inala.lo «» ke p»k«ukHH 4 a n e ka leu ano iH»p<iii(>pā ia k»hrA aku la ni» i ktia uieio i ka-wahine <»pia Lugifc:

"!£ Lngia e! B Logia hoi e.l Eoiaolu h iioe e kaii iki uiai iā'u." At kon* faoao a-ua aku nae e haiiai maiiop* o ka uH h' U o kela poe'e tiele ala, ua hoohuikau i« ae la kon» heie ana e ka wiina ana i inu ai, a hiiia aku la ola iialo naamnli o fea nu knu o kona ma« wawae, ai kona h<»ao hou ana e ku ae iiuna, ua Ulaa eku la t»ia i te«kbhi wahine K»uwa e h?li-»ali anS i kekahi kiahi w<iina nui, ao ka haawai mai ia n< i* <» %a wahioe kauwa i kela kiah i «aina nul h\t* t «i'kona inu ana np f»oi 1 keia ku Oa. o konn hiua lra aku ia iio fa oaaialo o ke ptfkflukfcu, a waihv> malie akn ia j%e Kai u ka ' haku."

Ua wailio «ku 1» oa Kanak<i opi » Roma i k« ooa kūlipolipo, * pau a( la kona ike inan ea e h <na ia ana, aia ( nH»t«wa fro knlil 01 hol 6 ahu tn< ktki ana no h<a kekahi ooao hoaai lehulehu o kela pnpaai.ia m»l»lo oke pnkauhau. ai lih» h«i i lualii na BHCUBa ka AumakuH o ke kiaha wain«. Anle wale hoi o na kane w«le kai til(H ln«hi na Bacnga, aka, <> na hMnohano pu no kekahi o ke al<»»lii 'o ua lilo pu iK' lakou i man llnalii na ka hanH KWahin a ke kinhH

waioa, ao kekahi poe o lak> u u > kii ? ia mai la e ka lako i m«u K»«uwa kuapea a hapai ia aku la n«> luna o ko lakou oeaa manele, aokekuhi poe no hoi ua waiho malie ia ih » U no noa ih wahi h liiki i ka wehe ana mai o ke «lauU o kekahi la ae. | MOKONA VII.' IKA NOONOO ANA I KAHI E HELE AKU Al,

A<ile he mea i Hkeakea mai i ka Nunui Urus» ma ka p.uka ana aku ma ka puka noi oke Keena 'nui'e piifia ana na ho&ai o 1 s» Emepen, oiai, maoao u»ai fa no paha u-i Kiai pukn, o kekahi no keia o na hoaai, ai oluhia ia h<«i e Va Auoiaku»" o ke kiah.i,,ae hapa! ii 'una !;< e kana kauwa no ka o.anele inawah », ao kekahi mea no hoi i ekeakea ul? ia niei ai ka Nuinui Uru3=», oia n< ka ukali ana aku o ka L de Aeel tuahope k'ike no o ka meheu o k< nunui. *

Ma kein ann !«ioo t hele afeu ai'* u.awaen?. a&u h >i o na pou uāahal." :,uriut, a hiki #» hoea ]>>*• ma aku rtm fct'uh! keena oko» ako a ma ke aiihele hoi e h"ea aku ai i ke Ui''i o k« Pa Alii o Kaisaia, a« i hoo?aawa!e ia no ka L-d» Ac ta Ua htio no kil ,wa!ii a l«kou e hele aku !a. olai. u piu aku 'ki fmpatiui <" ka <*i. Wi.hl i k»i Ih I»' 3 ke Keena AhaahV n»>i o k i fN!ea!is*, tio k i «ua i ua mea e lon « m ka .•liaHina nu! a ka Eajepvr|. I aeia maoawa

* i.k .i) « be!e'ncl u* Hke iu L R-> kona p«lt!e m a 0)a! ?h me *»e ala js P'ki-Ie "si mai ke p a%u i'pko o īqā ;> p >ino« & be kotya %ana toana h -1 k »riw palule ana na&i la. Il )iv'inatf ; . ! ook«bl no nae u;a hooroj»lt'j *!»•» I "ia t uwe hanloii'ou, a tnc ti Jf *«<) htyhau I l«r,.»ll!«> 6« tj • 1 kir a iktiika ho' 1 U-iu mi>Q <>fc! -

'*R rrus-» e, *jb Ils<>r I<»a nlt< t.o ['»« b*u i k't hoaie u.ulohia n u Ikn t©fie ana oka Nonal Cr.i i keia ir u . a k'>na 'pie, ea lioike ki-fee oani la ihi'&i» i ltf>na ae no L wv» tuā k& I.o*jKik>~pono I<>& an« ari i kon* bil ana i ko ta Hitltuwi>hijie jpto, Ia inarufr» 'iae i kamalilo rribi ai Va Lt(!eAc>t* i keia tuau "olelo k Lu,gia me k«na knuwa puoahele.

"Alia i/lua e puapuahulu k-a ma <ca &o 'holw &na e hoi no oke Ke/<er*U Ah,ai, e gfcu irou ma kdii lok-ike loa i w?ihi a mnlailH keku'h e kuka' («I i k» i»fA'kop»io loa e hana &L* f

Ua ho(»ko i«ku ia k* Nuaei i k-i manao o ia L«de Aceta ma hoihoi loa ā.on i kaiiH Hanaī alohn .no k»hi kokoke loa. i kekahi wai. pipil rna ka ipuka ih<».o kahi <» L-d« Acst-*, a «a iio>kuu ih<» la j&; L''gia ma kekahi pap?* rrn;bala ft he' wahi hooh olu no ka L*-de' ai tia noh<» koke m*ii la no k* Aceti ma ka aoao ō a h''t>maka ttioi la e kamaili» hooiuulu i «ta. No ka oianawa o ko lakoo noho ana uia kel* vvahi, aole loa o L gia i kamaiiio »ki afeu k oiai, ej uwe tiHp|ou!<fU mi<Vre aue. no oia, POj ke koniti 'o* h >i pah<i o kona ho >- io «o h»a i'ka uwe ana, fia n<> k'nia] hoom«ftpopo ena i tvf (>!'.•* oa lawe i <.aoa m ii mai ke alo ruai ol «ona mao Knhuhanni aloha, a eia oo ka hoi na ke kar»aka oplo no a iakou i hookipa n aikai ai' iaia,«.» kona wa h»i o ka piiikia, a ua ea* oai mai ia nae oia i Vela mau hann aloha me keia ano hana ano haahta. Ua iiio keia mau hana i iitea h »eha loal ka manao o ka wa?>i<i« o?io, oiai. ua an«» hilinai kuhikewa hoi oia he kanaka opio ano maikai keia, amamuli paha o ka h«>< - hi»ka ia oia aiaoao pa'ilele, ua lilo ia I mea eha loa n<» kona manao, » aole hoi oia wale no, aka, un h< omanao pu ae la no hoi oia i koim mau Kahuhanai, ua ano hilioai no hi»i f«U4 i kfia kiinka op»o, a eia ka he hilioai kuhihewa keia o lauH i keia kanaka opio i aiē noi i Ika iaua m«u hana hookipa akha, Mahope iho oka ha<a ana o k*kahi manawa, ua huli h*o j ae la no ka wahine opio L»'gia ia Ur <8i a ka.oaiiio aku la i keia msu o!«lo: "Ka, e hele »ku o0 i kuu m;-,e, ae iawfc pu aku no hoi i V kauoha i kuu m»u kauwa wahine, e hoomakaukau koke i kuu mhu pmo kino, ae hoi aku' kakou no ka homē «> kuu "rn.au Kahuhfiriai, af hauoii loa ana laua ke ike uo»! i'i.u" i; i

ia tt>anawa i kamailio hou tr)ai ai tw» Lede Aceta i keia mau olelp i ka CJi o ka A.kāu: "E bou L gia aJohf. e noorio«> pono iuni ne i fea mea kup n-o' t h»na ai, » na oe e haalel»viho amt v •i» Haiealii o Kat%tra i ai kei la apono e iloea aku ana kii a KHiBara ia oe *fiu ka II tl« o 'k» Kener«la Aluea, k<>u oiau Kh «mhauiii ana ka la;thi o k<* inainn 1 fctt Eu<<pera Ka Btra, Ke man*' oei wau aule ;© i uiakeiu; ke e kh<iku ca ptJiH) nmuwale a;;«lu! a < t«m mau' u*a i al4hf. al, * pono no kaki'U i ka med e uana aku ai.ai Hi olt> aku h«»i n puino iiuna ooukou uoau. I£ h°o uanao pu no hui ,kam, ua li'he >'si aku uei uo kaUi i ua t>l-rīo, Vtn'cin no ka mea n;>na i haaW *ku ia oe i ka lin>* o KaiHtra, 6 ; » n»> ka AnaKala 0 Vmicia. o ka d'J | o«heie no ia a ka i k«'a, «whu la, kana uiea e makemak. 1 » at e ho.iko uuui uua Uo |ka IBfj3ep%ra ia ci <>:» .** 1 ' Āole | pau. |