Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 29, 18 December 1919 — HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kepakailiula KE AHIKANANA A O KE KOA WIWOOLE O HILO HANAKAHI A I KA MOKUPUNI KAULANA O MOKUOLA AU I KE KAI

(He Moolelo Kahiko o Hawaii Nni) Kuauli)

KA IM£ ANA O KEPAKAUVLA IA MAKOLEA I MAUI I k8 lohe ana o KepakaHiul» i keia a>ao orelo kena a Kaikipaanaaea i } a manaa ia o ka awa. ua hoomaka ?;oke oia e iho malu mai luoa mai o *<ela wahi ana e pee aūa, Eia ka kekahi i ka manawa no o Makof»;a e nr>ho ana ma ksln wahi

ona e • oho an'a makela nua moena, ai ke Wanā mai o ke kehau ma uka mni oka aina, ua honi koke aku la no oia t ke ala o kela kapa ala i haawi ai i kana kane ipo aloha, h haupu kok* a» 1» no oia eia dhlv kana kane alohy i Mauj nei, n -ia paha kekahi mea nana. i hapai li* mai i kona manao aloha,

a ae • - ai oia e hula mua i kinohi.

Ua walho iho ia no nae oia ia manao il>ko iho ona, a aole hoi i kamail' »iMaku i koaa mau makua ro iH*!iiea, a ua māoao īho Ta uo 'oia a ia a hele kana kane Kalkipaai ka hooainu awa i kona mau akua, alaila, o kona manawa ia e huli aku ai i kahi ' moaui mai ai o keia ala onaona o ko laua kapa.

Holo mua aku la o Kepakailiula a hoea i kahi o ka halauhale o na akua o Kaikipaananea, a e kiai ia anB hoi keia halauhale o na akua e kekahi mau eleuaaKule eloa, au<e ko laaa ike o!e mai īaia nei, ua nihi nialie aku la keia a kaa mahope o ke lua o na akua o Kaikipaananea. O keia mau akua o ke Alii o Maui, he akna poko me ie akua loa, a ua kalai ia no hoi mai loko mai o na laau o Mani, a he haKahaka ke kua o keia mau akua, a e hiki ai n" i ke kanaka ke kooao mahope o ke kuu o o kela mau akua. Ua hoao

iho la O Kepakailiula e komo iloko oke akua poko, aka, ua hiki pono ole iaia e pau pono iloko, alaila, hoao oia i ke akua loa, a ua poholo pu koha kino mahope o ke kua o ua akua nei, a o kona noho k;Ui iho la no ia i ka hoea mai o ke alp o Maui.

I ka makaukau ana o ka awa .i ki alii KHikipaanane» i kauohu ai mania la, a pan ht»i i ka hoka ia a maemaeiloko o ke kauon awa, alaīla, hoike at' la oia i ko»ia tuau alii ame na alii mai n Hawaii, e hele lik** likou « haomnu 1 na akua otva, a e Io!u> hoi i ka 'nanao o kona mau akua n'n ka h»n:»fci)a palia a lananila paha iuhluo» .> koua h<a haknka, Ta kai tnai la k.i ahi n i hoomala'»>a!ama ia lu i e na lama kukui, a ! ka hoea ana i ka h'Wauhale o knua mau akua, ua komo hke akn la na mea apau ilokv o k » [lalauhah', alaila, kau hou ia !ho ku awa uiolui i na akua oke al!i Kaikipaan.-im a, h mamna u ka nee loa ana aku o ua h*na imua. ua huli ae la ua Mi* Kttiktpaftuant* nei i na alu e ku pu ana me ia, a ka uailio aku la i &ei ' tuai: olelo ia Ukou.

**At>hea uifti oukou e iih Ā!ji o

Maui uei, ame us hUI oialihiui hoiHawaii, »• uiohai &u& w&u i k& %vt* i kuu nm« *kua mana, h uia nopē iho o k»*u hnn» ana p*>la, * nin*u «ua wau i» Uu* uo k*jue« *>ili i ko'u UniikkiU iu*luua o jfuu hoa hak«kl* t oU hōl ō

[kailiula, a na laua nohoi ia e hoike |mai i na mea pili ia hak»ka o ! maua." j Ua lohe aku Ia ao o Kepakailiula |i keia mau olelo a Kaskipaananea, a ua manao iho la ao o .Kepakailiula iloko iho ona, ina no i kamailio iue o Kaikipaananea iaia i kela | manawa. alaila, e haalele ana oia i t kela wahi ona e pee aua, a. pqka oia iwaho a ku ioaiia o ke alli o ' Maui, a o ka lawelawe I'ma uo ia o ilaua me kona uana <>le aku i ko lakou 'ini a lehulehu hoi ma k'o laUou aoao, aka, i hana wa!e m> oia pela, ai%muli, no o kona lohe ole ana aku i na olelo iuo a kona puna-

lua laia. Ia maoawa hele a&u la o KaikiPiiananea imiia o ke akua poko, a' kia aku U i Ka pule eue ka mohai pu aku i ka apu awa imua oke alo oia akua ona, a o ke ku mai no nae

ka ke akua joko, aole ht Y?ahi hoailooa ma ka hoike mai i kekahi mea no ko Kaikipaanauea lanakila, a i ka.lohe ole aua e keia afeua poko, oieio ae Ja ua Alii uei iuiua o na alii e uaua mui ana. "Ea, nani i? ua uele ae la hoi ka hoike mai keia akua ooai, al&ila, e ūūohai ae hoi wau ike akua loa, e loea hoi o maliu mai oia i ka'u mau Jeo kanaenae, a hoike mai paha ma kekahi hoailoua i ko'u lanakiia maiuua o ko'u hoa paio o keia mua aku." ■

lua niii nei o Maui e kia ana i ka puie kalukalo, a hoohainu aku ia hoi i koua akua i awa, u» hoohikileie ia ka lehulehu e nana mai aua i ka onioni aua ae «> ke. akua loa, a e oui ana hoi ke kino io «io A pau ka leo puie a Kaikipaapanea i ke akua ioa, am« ka* uaohai aua hoi i k* apu awa, alaila, huli ae laoia i-uua o aa alii e naua mai aua i keia luliluli o ae akua

"Auhea mai uakou e na aiii o'u oM&uiuei, aiue ua \l a libini alii hoi a kakou o Hawaii aaai, naui ua ike like la no kakou i ka »pouo aaa mai uei oke akua i ka'u b«na, itoua «oie ka hoike wai ma ia : hu»iloua i &uu iauakila maiuue c kuu hoa paio. £ kali aku paha wāu j koua kii wai i ka wahine a aiaua, a ua ka i&aika hoi o inaua ka oiea e lilo ai ka wahiue- E hnokuu aoa kakou i ka hana o keia ilo, a e hoi no hoi kela iue keia aiii i kona «ahi i hoowakaukou ia noua, a e aioe no hoi i keia po uie ka nanu aku lua me»- e hoea wai aue.' E , waiho hoi kakou i keia poe e hoi ana i ko iakou wau wahi e hooauI uaoe ai i kela po, a e nana ae uo | hoi kakou i na hana hou a ua Keipakailiula nei.

X hakalia uo a h&la aku la ka huakai alii po ko Ukou uiau wahi Uk« ole, o ko ia uei puka uiai la uo ia iwaho o ke akua loa, a nee aku la keia iloko uo oia pouli i o ua eieuiakuie kiai e uoho ana, » o ko ia uei kaiuailio aku la uo ia e hoouiakaufc<u) koke oiai i ua mea] ,ai. aiai. a ia no i kela tuau elema-, kuie kahi i uialuu>a ai ka ai, q ks UaU oke akua» a lteai hoi nu ke ahi ui« e hele <uai ai, a i oie o kaua i*ik*ue punai>eie no hoi, oia hv>i ka |Uie* i ka<u«iUo i _iuoa ia ae nai uaua ,1 LiKnuakaukno ka aw.n o na akua.o I ou hoi o K«JaiuoUuiihia ke atitane p u ahele ioa a KHiktp»u»uan<r«. "Auhea ka ai a aiu i waiiv >ai »io*o uui?" waUi t Kepakaihuia kamaiiio akw ni me ka leo ai»lie| : 1

"BUa #mj uo iiuk(. o ua hakeo uu*; nui k«hi i aŌ ka laul&u iuaa a aia no ho» iloko o ua 010 ai u meltt au hei k« poi lehua. ' wa&i & ua ®*u u»-t i kaiuailio oi& *i. 04« *ku 1 < ii < ia v< Kep&kniuuU 11040 uv> oih n U»U* i kmhi *u* i hOi>tu«opoi>v> tt,i i k& wailu> ui*i o paipa o U&le o !k* *kvm, » t?\ ke h i V* h - !k*C Uaii'O» 5V 1* ; k**i.iu^

raaj ai kekalii ek*makult. . e ke aikane & ke alii a oaaua, e hoa ae paha ke kukui i ike pi)tio ia iho hoi ka eaeu ui oluko, aole boi eai poeleele walo, a ai du no me iuo." "Aole olua e hoa i ke kukui, eia aiai nae. ka oiua mau iauiau a e ai. p» uu hoi kakeu, u e awiwi Loj &u kakouai āua, a hyi hou aku wau o kahea ; cuui auanei k,u Uauai a' olua ia*u."

Un puni io mai iu no ktiu uiau plHiua.kule» :> o ku iauu uaea waie uu i huohao ai i keia hana a ua # aikfaue punahele uei a ka laua hauai, oia ka haawi e ana aku ia laua i ua laolau'puaa. ame ke keua pu aua «ku up Jipi eai pu lakou. 0 ke ai|kana hoi a ka laua hanai, aole loa oru ha,na pela, he no koua a maoua, a o ka. paianiho iho kaua o>&u mea i ai ai, oia iho 1« ka ua mau 'elemiiaule nei e ai, a i keia hoi ke uiua ia nei ka laua mau lauiau puaa i kinohi,. Ua panee mai la uo hoi o Kepakailiula i ka hokeo waiho lauiau, a o k&na hpomaka aku ia uo ia e aj he 12 laulau ia po, aene na uuaeke poi ekplu, a i k.a p_au una oka īa yei ai «na. o ko ia uei puka aku lu uu ia iwaho, a hualele iho iu ao i .ua elemi'kule e uaina ana no i &a iaua mau lauiau puaa. Aole no hoi i loihi ioa nku &o ia uei heie an», ua komo imai la o iieamohuiihia ke aikan(e puuahele a ke aiii Kaikipa-i--nanea, a loaa pouo uuai la ua mau elemaKuie nei e ei pouliuii ana. iioko o ka hale o ke akua.

I Ika ike aua p . ua' aikane puua|heie n«i a Kaikipaauanea i *a ai o jna elemakule, ua kauiaiiio inai iu ioia me ka leu kaknna i elema[leule. "Loaa pono oiua e keia oiau eleu3akule\olobe ia'u, e ai aiBlu ana i ka ai u ke alii i hoahu ai iloio o«i no kooa o.anawa e.iiele mai ai, a no'u h<|i kana aikane punahele. He uiau eieuiakule hoopau ai niauii n u a ( uiaua«t ihti nei paha o ko olua, ai poeiwele. oia hoi ka inea e nalo ai ka olu» haua aUoLe E hahai ip ana olua e a'u i ke aiii Kaikipaauanea." I ka luhe ana o na eleniakuie i keia olelo awaawa a.ke aikane punahele a ke alii, ua iiie iho la ia.i uiea haoliao ioa iloko o laua, a o ko laui uianawa uu hoi ia i hoike tn<ti ai i ke kumu o ko lau.a ai ana 1 k& poeleele, aoie ka hoike pu mai u<> hoi i ua aifeane_punahek j uei a ke I Aiii K»ikiprtautiuea # ua kuhiUew* j eaaoh pu iaua # naua ia hoi i haawi |aku keia uiau uiea ai ia iaua, a ua like loa ao hoi ka ieo &a mta kouio uiua oiai uei, a ii&awi la iaua i ka ai e ai, uie ka ieo o ua aikau« nei a ke aiii ka laua hauai. Knhuhu! Me olua ike uiaU n.) ka ht'u, a aoU uo hai w«u 1 haawi aku ika ake aiii la oiua. alaila, nimiao iho ia no oiua owau ia e hoouiauuauLa wule ue; i k« ai a ke alii ia olua t u*au e.euiakule palauakle E hoike aua.Wi&u * kein haua a elua imuao ke alii." Ua tilo keia i mea hopuh >po uo na eleouakuīe, a ua hooiuana i i.» la no Imuh he kanaka p: :ie keui ia lae*H, « rke nui Ksi iho !a « n>»opt>;x> ka mu, " ) \ 'f» Uuai. K waiho uo ' mv.hul|ilna e uuiu? ana i iu s .eu a- | kule no ka pau o k.t ai a ke aui. aua I h»i » lu!ii 'li» a\, a e Uahai a< : hoi Kak ni i ka ineheu o ke

«> Kaunuaau:*, a . v,ic a paka kek*!ti ! A«i« i tuu

Ma fc* u..- ū Kik*ko #' tnaUui« is ,i! kx J?a] ( w *i *jju>ho r*tr* ,m v» muo : KJ V >ĪV .1 , s ;, S :.' AiA ~v Slk oinau \ Mi»k : ū;- o r.ai .u* fcfc 4MMUI U Iwpuha ii* ¥ «>U.v> ~feu |M ;-uiy o 4> * Ufe|tU , |A 4*vi«lkii»