Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 24, 11 November 1920 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KA KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

HO&UNA. KA HUI HOU ANAO KA ANA. KAt,A MR KR KEIICI «'A« e kun Aoakala euaikai, ua hoopoali ia ®*1 wau e keia ma« h«'at boop*lia6bao, a iia li!o hoi ia K mau hana i mea hoopahaoh.io loa i knw ola »na, Ka ke aloha pahn i hoapAhaohao mai ia'u e like no hoi iiie kon hoopahaotiso ia e ka mea ao e aloha nei i keh manawa." ** e no hoi e k«u Vinicia maikai, «o!e «nei hoi e hiki ia oe e h-ie i kekahi o ko kakou man iu-i--an, a hui aku hol oie kekahi o ko kakok mau Kahuna HoomanamaiHā a mea nn hoi o loaa p»hgs ia Inkou kekani Jajti e lapnn ai i kots uhane Ke m ma«> no wui fcepoe «o ia kahi iwaena o keJa raau kahuna ! ike i kekahi tnart n-.-* huna iloko o ke />la »n». H hele •oei.'oe imu:. o lakou v kuu V«"icii maikai"? Ua kamailio ia ma; no keia maii ok-So e Peteronii?.sa me ka hilinai ole no i kana mau olelo e kaimilio iwm' an*| »ka, e Hoaō waie ana t»o ©ia e hana i kahi hana « «lakai *kvi ai i o kana keiki hanauna māi keia mau m.anao hooj'»uao raau i keia t,ede opio o kaakau. "Heaha kan i kamailio miii ue» i AnakalA m>ikai, e hoio >na anei oe e alukai ia'u i k» mea no a kou manao i hiHnai ole ai? tīa pioe* piue 110 kuu ite ana i ka hana a keh mau Kaliuna w*ha»e o kakou, «e hoohaua ana hoi i ka.hi mnu haoa no ko iakou pomaikai j>onol iho. Ua lilo kekahi niau Uaua hoomanamana o lakou i mc» hoohei %vale j ka manae» oka poe puui wale Ua ike pu no hoi wau i k» hoohana ia 0 kekahi mau hana ō kela n»au Kahuna kolohe m ka hoopoino ana ia hai. «e hooko āna h« i } ki manao oka poe nana !ak< u i uku iku i ke gnh. K » n»« e kiin Anakala maikai, aoie Jo* e hik l ia ? u ke hookuku aku i« lakou me keia poe Kristiano, a m<* na .\!«ik»i hoi o keia p->e hinoM i kpīa hooma na hou Ma kahi o ka hwoh.in•ku o ktu m*« Kristiano i tu b«na e hnh mai ai na pomaiksJ plltkiti>> io Kikou * ii hoi e miu no ko lakow n «ho «na iloko ok» hun», ae īiana *na l.ikou 1 t»a hana no ka 'i"' »n» i ko h,tj_ |K>tnaik.ii K ani !tkou, ma k.t aa«« « ki' ot \ m '» ir »1 ri> Av hoo. huia ana m lakv>o iho mj na hai»« ' k «kua i k>> Uk ?«an monii. He pse kel* v htkt ole e • • li-«a ia me ke guU, o >» «a hua ka iakon mau hawa iln«* o n.> hana a'uh* no k ) ;«<rn ok.u h.*t He h»ki ole m#o3i n.,)kr Iwkuku a kel* JHH' Ktisti4no m' r.» Kahut>.li «i ko kakoo hot».t, ''i". % ke kakou nMi kahu ;«ī e h i » .*n* > UkoiHki Uk-u • IP »ke m*nas * .-o >ao u > V# uku ta " | Ika an* o IVerouu%-* j keia ma» -le!<- ma- k«n* ee l' ** t l

[ nauna mai, ua iktr io īho U no oia i ka oiaiounoH oia mau a «a iilu ; o oii im haua ona k->huna o kōlakuumau heiau e toomana i» ai k«- lakou mau akua i aiea Vainailio hoobeneben« ia, aa Ji!o ta\ kuu i poe puni wana, a ua liU> hoi i poe kuakuMi i ko lakon knhua no ke gnla e loi*a alat ana »a lakon Ua hoohanawale no Ukou i ko !a ( kulana iloko o na lieiau' houtn_ana 0 Romi :io ko Ukou pomaikai p?Tikiuo īko, a ma ia haua aua o lakou 1 kQmo nui ai ke ano hoowahaw.ihia i\vatua o k-ekaln poe han.ohano o Koma, a kaili ia .nku la kt- ano hilinai iko iakou i»au akua ponoj e hilinai āna. He mea keia i ike nm ia m* Roma fc ia mau !a o ka puiu leaiea. '•Heaoaohou keia au e knwailio mai nei ia'u e kuu Vinicia inaikai» a o& ka inoa o uaakua o ko kakou oiau kupuna, he aoao keia e pepehi aua i keola iloko o ke kanaka, ae kaiehu aku ai hoi i ka hauuii uaai ke kauaka aku Ke hoike 'mii uei oe ia'u i ke auo o ke ola aua u k«ia poe Krii>tiauo, a ke manao nei|wju he ola auo houkaoiaui ke ola ana o keia pt«e au e mahalo, oei. He enemi lakou uo ke ola »u d oke kanaiea Roma a he kuuiu hoolaha mai iakou r I;M»ai ana i ke ola ana o ke Keouiuiiu.a Roma iloko o ke oia hauoii ole. K like me kou hoowahawaha ke kekahi o na kauwa kuapaa i noukui; la iioko o ko k*kou 'Hale Souuicpela uo ko'u hoowahawaha keia pae Kīwiianō. Mao C«sato uU; Ua lawa ka lohe aua Du poe he«olele au e iioke niii uei i ke ka maHio. Us hoao auei oe e kuu Vtn»cia e boopjina aku i keia poe nana e hoopouliuli nei kou oU ha«olt aoa"? **Ae, ua hoao no hoi wau e hoo" poina aku i keia p£e ko'u hooma iao ana, ak-, e iike tue ka nui o ko'u ho*o ana, a pela iho la n» ka pipili aua nlai ona hooman.io jx>ma Oie i ko'u hoomauao ana. He mea aneane hiki kt .Uana- i« baua,' 4 Ua)gimailuo ia keia mau oleioe Vintcit we ka leo u> ktiu maha no. , M AUa. Ua hoike u m i iuv me i«*vi, u?» hoao iho La oe e <cuu \*iuicta e uki ni.it ia'u mai u C«etmnma, ;•» u: haaheo o 2&oma U'ii, ao kst mea hoi uana i hoopupule i kekahi poe m thoji« « kt!a 'wal.iiie ut Ile oiaie aaei la t. kuu Viiiici;v maikat ,? f lla hap-i ae la o Vinieta i kona iima ilun ~ a hotke akū Jit kena helehel n<« i ke auo hoowahawaha oo kela wahiue \ oki īa ena k.iue lehuk-hn mai ka mare mai,« »e be «J« e huikeaku aua ia men ike a«o niakemake ole o Viaiciii« hoo!«aa ia mai i»ta ke ano hana ana i bo>io ai e lehei ike kawa okn le-.lea, u me k* uianao hr uiea k hoi i* e loaa ai *«ta ka h«»opoin* ana io- hooiU inao an« tio Lugta k« Lede ui o ka akau, "Ke aiauao nei oo «ahi a{ kona > uakala i kamailio bva u;ai «n »aia. li iuakaua «ku aua wau i keia Lt<ie Carctom»ua me kek ih>< p« kamna i huoiu pu u n»e ua momi, ae hoike aku an* iai v i. e hele ioa aku o ■* me kela paa k*ma.» laomi m*i Wu mau hoo«iAiuo «o* H« m»kemak« w«u <, hooma;kai « it\i .U i kou Uwe oU aua Kunwe t kuu wa i h-au niakan* «ku ai i*u uan. V* hana •» i i kekahi hana d*u e pmn* ok'at K hoomant(M>c e knu V:ni cm, he kanak.it «to e oiaalo m *na i ke o K»isara, ae iaii tUāU a tna oieio e mau ai k» hoihot o Umiunu k«li,iwa. A ke?a mau U e nee n»m un ano luh maoli v*au ika ■'w man tk\i t ke t K*tsar*. ' ku:' • !, t:ui v i-.oho i ke J hunu-e, ae heuuuoua i kuu we *t-h*. Ok.t «ah ne -t* ot akn k»'»ttt*fc* i ke guU ka *ona pu \% an* mv i». O k* \ 1 tvi i**c» k'-h.i '\*iu* I* i

k« m«ktmake o iee a i:a m*nao Wau na !daa io nō ia'u ke kiaha tva?nft a kun manao maleu. Tī hahfj ni i at»ei'oe m» keia do hou .'n e ao aku n£i īa oe"? "B ku': Anakala ninikāi.o k.iu mau oie!o mau np La e haaii'.u euau. ai ( a aole no hoi ia be niea houU oe. M Wahi » Vin|cta„i.ifcASi!iUio aku ai tne ke ano hoihoi ole. . * 4 Prta io anei k<jtf maoao e kuu Vinicia? r na pel? e hoomaikeike aku wau i ka oLi'io oia mea ia or e 'kuu Vinicia manao kan«»lna, a Iponoi tro e ike mai i ka oiaio o ka'u Imnti a oie!i e kamaiiio akn nei oe/'

IMe kei» m*u olet > na kauoha aku | !u eia i kekahi o k*na rast.u kauwa e kftue* aku ia Euoiee e hele mai imn? o kona me ke kahiko Hani, ai hoiuau ia hoi i na wai hoouaona waiantihta Ua hooko ia akn la kela kuoha a ka Uaku Pet'.nii.se ! " He manawa pokoU wal« uo mahope !ho o ke»a manawa a lsua e Inoho aua m* keU ri'mi, a i.i ua puka m*i U kela kauwu wahiue Kuniee me ka aahu narti t a ua ia hoi ilriTrf o kona helehel. n t m »e--■mneke.ano piba haooli. Aole ma ke ano kauwa kupaa koua puka ana mai, aka, ma ke ano he wahine kuokoa. I ka ike ana aku uo o Petfrniusa ua hohola aku I » oi;i \ kon« mau lima, a nie k'e kahea aku i keia olelo. 'K hele mai oe | o'u uei." Ua holo mai U ua wahit:c opio nei iloko o kona ni kilakila a uoho ino U m* na kull o Peterouliusa, a me ke apo pu m&i i ka ai o keieaukau Alii Kooia, a u manawa pa no hoi ua hilmni aku U kona poo ma |ka um*uma oPc(croniusa. I ke pu tfcu U uo uut o j ke auo olino oka heleheleua oka wahiue opiu, a ua hele a Umalani.i koua heleheiena, hī hoaa ih paha e ke: aloha oiaio e h<tiaimu ana iluoa oj koua mau iuaka. LaUu aku ia na] iima o l'eter<>u'UJM \ keiealn oinole waha nur e ku kokuke ma k<«a auHO, ue k;Vu ana . hoi ilur.a .u kekaihi [-akaukau. ai liOjpiha ia uoi iue ka waiaU v iioltta. i«« mea ali ua poni tho U m* koua U»au Uuohu nanv ae hooaala pu hm i kona a-nu e a,*liu ><tia Me )a mau hana, lUila, huli ma Ui oia * kamAilio in.u la i k.aia ke. i kt haiuuina i kvi.t m.iu o!eio ku k«i. ■ ~He hauoli lo* keia i lo*a ii'u, t akahi no hoi w.»u a luaa ke aloha ouiu. I kekahi Oianawa ua kuhi~ <k*wa uo wau bc mau akuo niaua i uouuaui u e k« lima u lup,ta, :t ua kapa liouhaiu/u.iuo U uui U<ji uwko o ka poal o-ua aiimakua o ke alv.ha. Eia no kekahi poe ke hon: uti ma ke k&eikae o k* oniok* w u.iia. aka, 0 ka'u hoi e houj hoomau e-i, .*oie tua k»ek<ie waU y k* out. k i p«i:a Ika wai .4U wainuhea, aka. ke hout io nei w.tu i ! t waiauu hei^. ,, Me U mau ole*o aua K«ukau Mn PeterouMSJ nei. u« haai ho««auutau iho h >ia m» aa iek< leke mouii o Kuuiee I um kaukau Ai« kuma nei i hon' houuia«uj.iU ihu <u i ka wahia|e upip e uoho aua malun* o ko-u mau k'iH. u* ;isalum »e ! k- kino ok* naMne opio. fcole no >a m«kemakv. ule i keu ai vu haiU a ke kauk «u I Ru«., »ka«ut heppth<t ;a o a i ke kupx.\uli i ;km K&ukau .\h; Peteruai t u»< I* uutuw& no K<h » PHeiouiiu-»* i bap«.t } u āe at i ka heleheienal o kawihino opii; e nan* ponu mai uīa, a U aMiuiw [fu»okau» no h« i uia t k«tnui.io !;u;■<k,u «i u ji keia nuu olt-to kit>.ei «> k* *nd houkeUk 'a "H n»o;tw e kuu VtnicU, 1 He me« pom> auei i* oe « | itke kei* ui iftc ke *ao h A.tttu,oj |t« pn; Ktt>tt*tto. [u* hi niki uiU . \i* oe ki l vMUi4opj>po m*i i| 'leeia hiohion* {HHiket* imu.i v kōu |*io, «UiU, Uv» mle loē no k t tkA manao ik Ui thc. K h<K>i\i» I j i ktt»i biv>i»unu p|tt*ktU aU 4 ijtc ( ' tui i k t *?'up o ke *Wi-A % * } itf», silo h«»i !* ī'me* |i«k*n mlu | loiu* o k* w kon li<>o.v.tuk-.'' |*tu. *e *ku hot<K m» |tr ,h* k<«»'.<k* \ %Qss\* i* k n 1 kubtht»*j I; hooui*'. 4. jes. > t ktt* ot*to «tto iut. "Kut iw jki i «iok* t|uki' o k*jpoh ke ,«».«. ' i ( Aole i.pAU. |