Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIII, Number 18, 15 October 1929 — MOOLELO KAHIKO NO HAWAII [ARTICLE]

MOOLELO KAHIKO NO HAWAII

Ai i» • i Hrx |K v Uil ( ('< *'«■ '» ' r*(M • Xik«« •%" r,#i kw» *»•* l«!n K«bi%n on« K«roo« o H»w»i» n« ) Fo«»ik( b«« »• r>« «• Po»«'k»' r ka Hin«B>n b< ■ 0 MOEUNA v * NO KA MAKAHIKI H kMDtn ia m*i keia «t»ō hana m« k« ll o *i'«. ' H««k» n* Ko eli , «i» Ole eki, E p!« «•» « •t)ft ka •"»« ki ptta i k* kuahiwi ae*. o «* »»« *• *•• hof v e «M o ' poea" i kei» m»« P° i o)«i* iiu li, Ma k» U o Huna «»1 (• ai k» i'a m»k»tu»k» kon e k» moiw»ktoe mie ni «»hine *p*« i k« i'* k»* mfti k» moan» m»l. . Ma k« k«k«hiak* • Mohaln, ka ro»i 1* ke kepa m« ?• 1« • kenm l'ok6 o nt 1» • Hui. Ak"» »me Hoka, » iloko •!» »««• 1«. • «ole •• i« kek*hl w»« • holo l k«i i k«. UWAi». M» k» *• • M«he»i»ni e hof tn»i «! ke akn* a»k*hik< m«i ke kaahele ina ika mok*p«*i M« kef« II «o. he)« k« «lii n«i ik» ftn«a k»U Ma i* «hUki no o M*kefl*ni. e ho hoi i* «k* «i ke ak"« m»k»bikl ilok» o k« ln«kini. He ooi «kn n« me* i koe mUoko 0 keift m«hele e piii ike k*pti •">« n» han« i l«wel*we i* m» i» •»■ hana l»Wiiia pih« ke'» m»u i»eft i hoomāike'ke i« »«1« «o k» hoo— maoi»opo «n« no nei m«* la k«p* <> k« mkk«hivi. U* olelo ia oa Lono nei ia uie i hook*ta'i. Re «kua »ni • L,ono ni« ka ina*~ n«o Hiia o na kaaaka ō k« v;« ka - hiko. U« o!elo ia he k«n»k« mauli :io o Lono, «• koua w hi i nolio «i me kuu« w«hiue, oia o Keiki — Uni; oia lioi o Kaikll«ni-«iii-d-pun« ma Kealakekun i K0o« h<*m*,< Hawa'i. I kekahi la ia lau» « kon«nc a*«, ua koea naal U k«k»hi k»nak«< a kn «na ilun« 6 ka t)«ll o K«awftloa, « k«hea mni 1« ou niailnun mai i k« i »nfl. "E K«ifciWoi e. I kani «a mai no ka ipo i» oe. o Healie— koa." Aole bo i kuikaki lo* na hoomao papo a*« mai a kekahi poe i paa k«ia moolelo o Lono ame Kalkil-ai no k t Bc.o poioiei o na h*»olelo * «eia kanak» i kuhea iu«i ai m«iinni mal o ka p«li, oiai o Lono »m« K«i leilam e kouane ana. A pei* n* hoi me kahi * Lono ame Kaikiiani 1 konane ai. Ma k« olel* • k«k«bi poe. «<« m« Kalanpapa, Molokal, kahi « L«no ma i k©n«ue «i, • o aa huaolelo 1 hoopnka i« mai ai e ke k*u*k* aua i klhe* mai oia kei*. (< H K«ik»Uul.*lii-o puu* -1! K a» m»i i» oe k« \po, ke k* » K«l»*lip«ll o Uli, © Heakekoa." Ua lohe o K«i«i!<i i i H«U le« kahea a boomak» *ka ia oi» ehoonni i kon* leoira*« o ke fe*u* • L«»« ik«m«kahiki. »>• k» hoouee *u* i r* iliili •ke koMa*. Olel* *• I* ia, "o k» k« k«U, ok* «'ioe kel«, • k* holo kei*, o leU ktla, • h*pal« ke ke* aa k« eU k« *i. A m*k«« UU k«* pohikn i*'f U* lioonni o Kaikil«ui i kou* ieo m« k« k*m»{-io «wiwi an*. * hooo»keke pu boi i ua iiiiii o laoa o k» papa kou«nr.

Uk b«nl o l a l keii fc*o« i m«« e '•h« «le «i • ik* mafe«bifci i tl('U leo c kahu Mi A-«, ht nt«a •iaie, Mle no i U bc o Loio.ik*'Mialt«hiki i k« b«~ hr» aailauH mai « ka « hihi wale i ka pa&aiawrl« bb« • ki l«o • kiht kanak*. mt k« huaole!» He*kekoi, « U «t I 1«%« «i o L#»o ik« (imkehiki. O k ita oieanwa ao ia i paoe mat ai t ka wahine mefea leo nai, a f:La inaiaa. "Hu. k« k«« »a r« ele kaa'. Kauwn make loa « e i&'u e n«i Up<>wa!ē." Ok4 aiHHawa uo ia a Lon« >k* itiak«hiki I hapai ae ai I k« pap* k6a«ne, i> paki aai la uaiana o Kiikilani, a waiho a wak« akn la ka w»hi»e E hoike bou ia akn «ua keii mahele niahope ae aei, aalalo • ka aiokuna e pili sna i kia alii moi e Hawaii, oi>l, • Kaik laai e olelo i« tna keii wahi. be m«i«rakine oi* ao Hawaii, miinaU o ka hooili aufl o Kei we nai a ami i kona ane«ae e make i ka neho alii maluua «m oiai • Kaikilani ke kaikamahine poeoi a Kakailani, keiki a KeHioka oa nioi o Hawaii. fle moolelo wa'ohia ko kela maa moi o Hawaii 6ii o LonO i ka «akahiki im« Kai kilani.

E b»«ma« kakou, ena iuakft-— maka p«ni h«iab«!u i ka Mook'o Kakiko • plii ana 1 ka o«hfin« o ko •||*koa maa kapuna aloki i ke'a uiaa la i hatft ioa ftkn. I ka hele ani • k« akua p*ani t o kanft t*Mtt haaa, oia no aA hana lealea, ke kaikiu, k« ioulou, ka oo ibe, ka honnhonu auie ia le«lea aka ia lealea aka i kapono i keia wahi akua ke haaa. loa pololi ke kanaka o ne' wahi akua, aiaila, huhnki waie ia ka iua!a t»ara Siue ka malo kalo, k«iua wale ka puae, ka tnoa ame na mea kupouo i ka ai ia. A pela e io>« i>{ ka ai ame k« i'a a ua k«n»k« ona wahi akoa nei. Hoomaa ia aku 1* ao a* haoa lea — lea. Pela e haaa «i uei wahi »ku« u pmii ka niokupuai fiti9 1 kaahele ai.

U» olelo ta o na akain&i • lealea ;a mea Jie hala, k» poe ika ika i ka hakaka, ke kolāk«lai aiue ka »ia iia kau&kn e hele pu ai me keja akua paaoi.

M'hope inai o keiā akua, e hel e māl ai o Louo ke akua Q«i. Oia ke akua e hookup* ai na uiokw eone o Hawa{j. Hookipu ka a{ me kā ia, k* k-pa, ka malo me ka pan ame ea waiwai o kela amt k«ia auo. A ka k* piin e ka walwai alaila, haokaawale ko *e akaa make.e, a koe ae koena o ka waiwui l haawi ia ke koena no na kaeaka. A l«|Ia hele akn no oia no kekahi oiokn ok&a ako, ā hook«pu bo k« waiwai Pela «au ē hana ai a pasi ka niO— kupnni okoa. Flua hele a»a a k'ia akal ilok* o ka makahiki.

O k" «i.m « h»ok»pn ele i» Loa», e hao ia »n« |a a|na eni ki nftt& o Loao. K «ihuhi io »ca e ke{a p«e k« *i e «in aaa iwaen* o k« l«i « oke kihapai pth« o k« fia> ■■! Momona hele aka ka kt kiuo e moe ana a e hele ana paba ilok» ok> pa a « tli wale ia ak" aaa la • keia poe kanak* a pau i kaiaa ia. O oa WHiwaiō na kanakae waiko >■« aaloke o aa hale e ka* ia aniā mti wai» ai. K olohetaht aua ka aiua hookapu «1«. A aa keia poe k«naka ka «lelu kaulaoa e lia» uianao ia oei e ktfcfthi pot kahiko. "Ka, leaiea mo paha ka kakon »|M ia Hawail «ti, he uioku mni u.'- : Pan ke . kaakole >«a a m Lomo nei. a aila, hoi oia i ka keian. hiki oia i k« heian, a kap« iko la «ia, a ao!e ike hoo na kau»lt {«{•. O kona poe kahuoa waie no k« Jk« hi«

Ho*s ak« fk» t« • Loro, ku' ko« ko kApo. A«lt uk« sbl. ooi« hol o i«woU«« ia m kaaa o j •o apau i kepooo 010 ko haoa it| b»o ia U I k« wa kakahiaka holo aa kanaka I ka iav vti« oia hoi ka auao wAI aaa i ko kakahiaka noi apao ia hana, * hoi oa moa apa« ka halo. alaila kokua na waH«»o i b« paa «aihai a maoaae i hana ia ao h«i, a aala me na oioa ala i ik« ia iloko oia mau !a, a humo no hoi na kano i ka malo a ia lakou n*an wahino I kuku a) a 1 han» ai a nani. Uumo no hoi a ku ko puali. ona hana kaia a aa' kaao amo na wahiao o lawo - lawo ai ma koia la. Pela no hoi ko Kane la t kapa no hoi kona poe ka&aka- Aolo Ukoa e hana a haia keia mau la. A pau keia maa la a pau no hnl ke kapu noa no hoi Ela kekahi ma ka wa e ku »i a e noho ai ae akua ma ka heiau e hoo'Jlaulu ia ana oia me na lau iipolipo o ka nahelehele, e iaa tca m«iie. ka pala. ks ieie a pela aku A mahepe kaa aku ka pu&a, ka niu. ka i'a ula ame ka awa.