Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXVI, Number 32, 3 December 1941 — Ma Ke Kauoha [ARTICLE]

Ma Ke Kauoha

HOOLAHĀ o NA KANAWAJ OKE KAU KUIKAWA OKA AHAOLELO O HAWAII 1941 HE KĀNAWAI No Ka Hoomakaukau Ana I Kula A'o Hana. No Na Poe E A'e Ana Mamuli 0 Ko Lakou Iho E A'o Ia Ma Ka Hana Lima E Hoohoihoiia Aku: E Hookumuia Aku I Papa Ana Hana No Ia Mau Aelike Ana E Hookumuia I Mau Hoa A Me Ona Lunahooponopono No Ia Kula A'o Hana A E Hoakaka Ana I Ka Lakau Mau Hana A Me Na Hana A Ka Lunahooponopono 0 Na Hana Lima Ame Na Hoolauna Ana Me Na Hana Lima Likeole Kuloko I "Hoakakaia Malalo Iho Nei, A Me Ka Hookaawale Ana A'e I Haawina Dala No Ia Mea. E Hooholoia I Kanawai E Ka Ahaolplo O Ke Tcritori O fīawaii: Pauku 1. Na Hoa o Ka Papa a'o Hana £a) 0 Ke Kiaaina ō Ka Teritori o Hawaii, elike me ia i hoakakaia e ka pauku 80 o ke Kanawai okana aina o Hnwaii, e hookohu aku I Mau hoa no ka papa a'o hana, o ekolu lala, mamuli o ko lakou makaukau nia 6 ka lakou -mau hana mua i hana ai a i Pi'li ai, a i Kamaaina i 'kau hoi ma ka papa o na hakuhana, a mamuli hoi o ko lakou makaukau ma o ka lakou mau hana mua a i hiki hoi ke kapaia he poe lirhahana. 0 ka manawa e noho ai na lala ao hana mua i hookohuia me nei no ia:—llookahi Luna pakahi o Na hakuhana a me na limahana e hookohuia ai no hookahi makahiki elua makaki ame ekolu makahiki pakahi. Mahope aku o n? hoa i ole lala e hookohuia aku no ka manawa o ekolu makahiki o na hoa pakahi e paa ia kulana ahiki i ka loaa ana o kona hope i hookohuponoia a i kupono, kekahi hakahaka e hoopihaia ma o ka hookohuia anā mai no ke koena o ka manawa i pauole. 0 ka lunaaūpuni e hookohuia e ke keena Iloonaauao 0 ka lehulehu oiai oia he luna a'o hana a me ka lunaaupuni oia ke poo o ke keena imi hana o ka Lehulehu o ka Teritori, a e lilo oia kekahi lala o ka papa a'o hana me ke koho oleū\ o na hoa pakahi o ka papa, aole i. ukuia ma kekahi ano e ka lehulehu, <2 pono e ukuia aku no ko lakou mau hoolilo kaaliek 1 ame na hoolilo e a'e mamuli o na hana i hanaia. (b) E kaa aku malalo o ke apono ana a ka Lunahooponopono o na Limahana Hoolauna o Ka Papa o na Poe a'o hana:— (1) E kukulu i na kulana no na aelike o ka poe ao hana i kulike me na hoakaka o keia Kanawai. (2) e hoopuka aku i no rula a me na hooponopono ana elike me ke kupono e hookp ai i ka manao a me m hana i makemakeia o Keia Kanawai, (3) ame hana elike me na mea i hoakakaia e keia Kanawai, Aole e emi iho malalo o hookahi makahiki o ka papa a'o e hana ai i hoike mai ka Lunahooponopono o ka hana ame ka Hoolauna Hana o kana mau hana ame ka lakou mau mea 1 maopopo. Pauku 2. 0 ka lunahooponopono o na poe e a'o ia aku ai ame kekahi poe e a'e. E kaa aku auanei malalo o ke apono ana a ka papa a'o hana ma ka hapa nui o na paloka i ko hoia, o ka Lunahooponopono o na Hana ame jka Iloolauna Huna ana e hookohu aku i Lunahooponopono a'o hana, oia mea hoi, malalo o ka hooponopono ana o ka Hana ame ka Hoolauna ana me na oihana hana ame ke kuhikuhi ana ame alakai ana a ka Papa a'o Hana, e, (1) hoohoihoi ana ame koi ana i na poe makemake e a*o ia aku i ka ike hana i kulike me na loina hana i hookumuia e i ole e kulike me Keia Kanawai; (2) e hana ma ke ano he Kakauolelo o ka Papa līana ame na komite :;"o Hana, „i hoopaaia ma ke ano, he poe i makemake i aelike e a'o ia aku, (3) i loaa ai ka pono nui o ka mea e a'o ia aku ana a I kulike me na loina hana e hookumia e, i ole elike me keia Kanawai; (4) e malama i hoike o ka aelike a'o hana a i ka hookoia ana oia aelike e hoopuka aku i palapala hooia o ka pau pono ana a ke a'o hana; (5) e hooki a iole hoopau aku i na aelike a'o hana i kulike me na hoakaka o na aelike; a oia mea (6) e haua aku ma o ka hooponopono ana i na like ole i ulu a*e mailoko mai oia aelike a'o hana ma kahi hoi e hiki ole ai ke hooponoponoia like ole maloko oia walii. 0 ke a'o i pili ke a\> pakuiia mai no na mea a'o hana hookulike ana o na a'o ana n\e na ike )uma no ka hana, ame ka wae ana ame ao ana o na kumu ame ua niea hookulike no ia u'o ana e kau aku ke koikoi oia hana nialuna o ke keena a'o hana, o ke Keena Hoonaauo o ka leluilehu o ka Tcritori. 0 ka Lunahooponopono o ka Hmahana ame Pili Launa ana me ka oihana, poe e a'e j kupono e kokua i ka papa a'o Hana ame ka Lunahooponopono o ke a'o ana ma o ka_hooko ana i ka lakou poe hana malalo o keia Kanawai. f s . Pauku 3. O na komite i huiia o ke a'o ana. Kuloko,, Kalana ame na komitē i huia o ka Teritori e aponoia auanei, ma kekahi hana puulu o na hana. i ole iloko o kekahi wahi. e ka Papa a'o Hana, i ka wa i makamakeia ka mea a'o hana e a'o ia aku ia hana i ole puulu hana i kupono e loaa ka Hale a'o Hana. O na Komite a'o Ilana e hoopihaia me kekahi heluna iike o na mea; i ikeia e hana i na pono o na hakuhana ame na hmahana, pakahi i ole ke Komite a'o Ilana. I Huiia o ka Teriton e aponoia auanei ma ke ano i ole e hana aku kaPapa ī>, o nona iho ma ke auo, ke Komite I Huiia ma ia hana i ole puulu o na Hana. I kaa aku hoi malalo o ka hooponowno aaa a ka Papa a'o a i kulike me na loina i hookumuia e t\eus Kanawai ame ka Papa a\\ oia poe "komile e inu i na loina na aelike ao ame ka haawi ana i nn kokua i kupono ma o koj lakou hoohanaia ana ina o k« lakou i>oe hana pakahi amo ko lakou wahi, Pauku -i. 0 na loina no na aelike a'o. 0 na loina o na aelike a'o penei no ia:— (1) I palapala hoike o ka hana i ole oihana e a'oia aku ai, oia hoi, aole e emi iho malalo o 4.000 hora i k\jpono ma ka liana mau ana. (2) I p&lapala hoike o na ano hana iloko o ka hana i oU o na maheie hana iloko o ka hana i ole o na mahe!e hana iloko oia hana ka mea e aoia kuai ame l<a huina o ka mana wa i hoolilo ia ma ia ano hana pakahi. (3) I palapala hoike o na heluna o na hora e hooUKnn ai o ka mea e a'o ia ai maloko oia hana amo na hohina o na hora e hooliloia ai iloko o ke ao ara pili la hana ame na a> hoi*a e a'e, oia a'o ana aole ia e emi iho malalo o hora c (4) I hoiko oin hoi o na mea e aoia ai i ka ha na aoie e emi iho na makahiki malalo o 16 makahiki (h) I j)alapa!a hoike o ke ana hoomahuahua neennia o na ukuhana e ukuia aku ai i ka mea e aoia aku i ka hana. ((>) Hoiikaka ana no ka manawa hoao iloko oia wa ka Papa a'o hana i ole ka lunahooponopono a'o liana i ka wa o hoamanaia ai o ka Papa ao. e kauohaia ai e h<vpau i kekahi aelike a'o Hana ma o kekahi noi ma ko kakau a kekah? amo m m mea. (7) Hoalīaka ana, oia hoi. mahope iho o ka manawa hoao o ka Papa a'o. i ote o ka hmahooponopono o na Haiw.ana, t ka wa o hoamanaīa ai e ka Papn e hoamanaia aku o hoo pau i ka aelike a\> i ka haumana ma t kn aolike ana o na aoao m ia mea. (S> Hoakaka oia hoi\ o na hana a ka T imaK^pono-: pono ame ka ao Hnumana e hooh&r.āin no ke kuka\u)va: ana o pih ana tio ka hooi>onopono ana i \\* I<ue i ata o*a maHo : ko a'e o ka aelike a*o haumana, makahi o U Vue i hik! okia' ke bfioponoi>otjota ma ia wahi i o'e i kutike hoi me ke aiie o f

| ka lawelawe hana aha i hookumuia. " (9) Hoakaka ana e hoike ike ana o. ka mea aoia aku] ame ka limahana. ; , " (10) Hoakaka' ana oia hoi ina kekahi hakunana i aoie j e hiki ke hooko i kana hoohiki malalo o ka aelike a'o Hana. alaila, e hoolilo irku oia ia hoohiki i kekahi hakūhana ōkoa aku. _ _ -... ' (11) ona hana ia mai elike me ia.iku/.. hikuhiia maīoko ne| i kulike me na kauoha o keia Kanawai. Pauku 5. Na Ao IJau& 0 namanao o keia Ka;_ nawai o ka aelike a'p JHana oia.no kgjla: aehke pakahi ma ke kakau ra£ya<ma o kgjui!u HakHh&aa ame ka niea ao hana, i o!e. (2) he aplik.e i kakauia mawaena o kekahi analuu 0 na hakuhana a rri<?, kekahi a|i#hiii o e ana i na ano o.ka lupa no na iue_a a'o bana i Qje ,(3)1 pa!aj)aia 1 kakauia e hoakakfi ana i na ano. o ka kana no ia. mea .ab hana maloko o wahi nana oia hoi, ma Ja_waJii. aole ahahui o na i kukuluia me ka manao maikah 0 na aelike oia ano i kulike me na loina hana ame na hoakaka e a'e o.keia Kanawai. . _ , Pauku 6. Hoohaikiana qna .lioakaka o keia Kanawai e pili aku ia i kekahi mea, hui, }iuikalepa i ole oihana, a wale no mahope iho o ke koho ana oia hui, huikalepa i ole oihana e hookuu}te ,me na |cauohfi o X e iS-»¥?nawai. _ , Pauku 7. Hpopau. 0 o l &,.K;a<nāwai i ol'e na hājpa ona Kanawai e kue ana \ keia KfLna>yai, makeia ke hoopau ia'nēl" Pauku 8. ok| .liookaaJ-a|e' anOna">ekah i hoakaka o keia Kanawai, i ole hoopiliana aku oia noakaka i kekahi o ha 1 ole na mea ī h'iki mai f manao ia he kuOle i ke Kanawai: o !te koena akū olceirā Kanawai a me na hoopllila ana aku oia hoakaka i na mea aVne na meii e'hiki ma!"āna, aole !a ē hooniia aku. ' * " Pauku 9. Haawina elala. Ma keia ke hookaawaleia nei ka waihona nui mai o ka Teritori o Hawaii no ka Teritori o 1 Hawaii no ka*manawa e pau ana i June 30, 19-13, ka huina o ( Umi kaukani dala ($10,000.0) no na hoolilo o ka hana hoo- j ponopono o ke a'o hana ame ka Papa a*o hana. Pauku 10. E iilo keia i Kanawai i kona wa e aponoia ai. ■ (Aponoia Okakoha 3, 1941) S. B; 26, Kanawai 23 | HE KANAWAI Kukala Ana I Keena Kala Pilikia No Ka : Lehnlehu; Iloomakaukaa I Keena Ona Ninaīi Ola Kino| Ame Kokua, No Ka Hoopakele Ana Ika Nohona Ame | Waiwai, Ame Kokua Ana Aku Ia Mau Pilikia I Kau Mai; Haawi Ana Ika Mana Piha Tke Kiaaina Ma Ke Kauoha : Ana Hoomalu Ans Ia Poe Iloko Oia Ninau ■ Hoomakaukau 'No Ke Klikulu Ana T Mau Hui Ahahui, Komisina No Ke AupuM No Ke Kapae Ana I Kekahi Mau Kanawai; HoomakāUkau, Hoolala No Na Ninau Oke ] Aupuni EKu Ana; Haawi Ana Ika Mana lke Kiaainn ' Kukala, Hoolaha Ana Ina Kuta Ame Na Papa Kuhikuhi;: I Hoomakankau I Mau Kau Hoopai; Ame Hoahu Ana I' I Waihona Dala. j | OIAI, ma ka la 27 o Mei, 1941, ma ke Kukala Kuahana ; j Helu 2487, aka Peresidena oke Aupuni Amelika, i kukala,; hooiaha ia a'e ai, i kaupalena, ole ia, no ka ninau kala piliki T a j ) oka lahui; ame | OIAI, oia mau ninau, mamua aku, a mahope iho, ua mao- j popo ika Ahaoleio oke Aupuni Amelika, ia mau ninau pilikia, ] a nia ia ano i kau a waiho ia aku ai ka mana piha iloko oka . lima oka Peresidena; ame OIAI, ma ka ike hoomaopopo ana aka Peresidena anio. l;a Ahaolelo Makua eku mau ma ia ano ihola, e hooholo ia kekahi kanawai, a oke Kiaaina e kau ia maluna ona kekahi I mana pookela loa, a ma keia penei na hooakaka ana. j 1 E Hooholaia l E Ka Ahaolelo O Ke O Uaimii: ' ] Pauku 1, . Na i ike. ia, lee kukala i,a.nei I kala hoa- | pakele no ka f leliul£hu< ...... . . . Ke kukāla ia nei, i keena kalā pilikia no ka lehulehu iloko i ona anapuni.oka T^ntore s no;ka hoopakele ana ike ola, noho' 1 maluhia, maīalo oka malu qj<a Teritore ame na makaainana; | ] oka Terit6re aia IloJ>o ona anapuni hwmoana pnali kiuia ame' 1 na anapuni hoomoana moku kaua oke aupuni Amelika, a mn ' !ia ano iholu ua konio iloko ona anapunl hoomoana puali kana ' ! ame moku kaua am'e na hale 'hana; onn poe koa i hoomakan-1 j kauia, ame na lii kōa oke Aupuni Amelika, ame na poe e han:x | I ana iloko ona hale 'hana, no ha hoomakauknn i manao T| hoouna ia mai ika nei, a oka ninan' hoopakele ika lehulehu, ke pii oi ne| ka nui a lehulehu ona puMi koa \ makaukau. na Mii, ame na poe hana e hana ana ina hana hoopakele; oka Teritove, aole i lawa kupono, a he ehia tau?ani mile a oi mai na kapakal o Amelika, a mailaila mai ke kauka'i ana na hoolako mea ai,'ame kekahi mau lako e akn. ame ka hali ana mai ona moku lawe ukana ia mau lako mea ai, ame ke-. kahi mau mea e aku: he ninan koikoi i ku a'e. no ke oki fma I a hiuukuia mai na haawina niea ai e ioaa nei no ka; hoahu j ana ia mau mea, aole i makaukau ka Teritore no na wahi ku -1 i pono iwia ninau; ma keia mau la ihola, \ia nee ka pii ona mea | kuai ona mea ai, ame ka pii o kekahi mau mea e akn. a ke, i pii mau nei ko lakou kumu kuai; a ma ia mau ano ihola. ame | | ka nui ona mea i pau ika ai ai, iloko o keia mauawa oka pili < l kia, he ninau pokole, lawa ole na mea ai, ame kekahi mau mea j e aku: ma ia ano ihola i kauoha ai ka Peresidena oke Aupuni | i Amelika no keia ninau pilikia e nee nei. i kauoha ia ai. na puaii koa aina. na puali koa aumoku kaua. na koa moku lele, e ku makaukau mau lakou iloko ona manaw,» apau e ku am keia ninau hoopiiikia, na hana e hoowoliweli mai ana, anv ke kauoha ana aku ika iehulehu holwkoa. e komo pu mai īioko o keia mnau hwpakele» a kokua aku ina agena aupuni Ameiika. no ka !oa« ana īa kakou ka maluhia, iloko o na kue kue m»i o na lahui o ko na aina e, no ke kau ana ike aupuni ma ke ana kiekie no na mea apau i manaoia ai. ame h.ooenv* ana mai ina mea e hoomaunauna ia ame na kuekue oka manao, ame ke kahea ana e hoomoana, ame nnn no ke kaii pale. ma na a*o hoOmaamaa ana, ika *kroka apau ame na mea apau i loaa, i makaukau, ke kuaKuia nei ka aha oielo. no ka pono pomaikai oksi lehnlehu. n-a ke noi ana i man haawina kupono. no ke pale ana aku, no ka xn%kole ana ona mea ai ame kekai\i mau mea e ak\\, ame kekahi mau mea m:* ke ano hooweliweli t,; mai, ma ke paniku anh mai, ake kunhaua hou nei, i mau alahele e aku, no ka In\>k\imu ana i ko kahi mau hana e pomaikai ai ka Tevitoro, ame ka kihni. a n- ; n ia ano i hoolala .a ai na mea e manao ia nei. it*oko oka nee anr oka manawa. a ma kela kapa oka nii-ai; hoopakele ikn h hui, * hoio|xmo, a holomuaia no ka Toritoro, 4 ona ! uanui oV;I>ritore an\e '\a Kalana apau, e h\upu mai i'oko oia holomua. uo ka hoopakele ana ika mahihia oke kanak.-. aw waiwai, ke ola kino ame ka nohona oka lehnlehu, e hoopnkele mau ia ni. no ka hoolako ana aku ina mes e pono ai ka nnh mi iloko oka manawa eku mai ai ka pihkia. e hvna keia mau kokua Vo iia mea e pili ana «ka pono oka lehuiehu keia Ko kuka'a i im na hooakaka aka ahaolelo. Pauku 2. Kukala an» ika n\anao nni oka ahaolelo Oka makemake oka ahaolelo, e h<\>akakaia, no ka hui ana aku »ne ke Kiaaina no na kuka kamaiho ana, no ki 1 - kahi mau aiaheie, me.kekahi pau n\ana akes e ana ins apau, Aole e n\an«o U keia Kanaviai, »o na mea; i maa&o ia» aka nae, o keia. Kanavxa\ ao*e e jn&n&o u*. no ke kau ami aku i kekal\t mana, i ole, o kekaln muku, e ku-o iiia Kanasvai oke Aupuin aka n;o\ ma ka aua i e lHVi\iaoiViV na ninau apau f. ku ana ia mnnawa. A<4e k«ta, e -a Vv ] loliia iiut kekuha Kai\aY*s.i i helu Hok: oke Kau ah&ok !e keia e.luKloli U;ku|.vr,o r-\ iwAe. la al, ' . J Tauku t\ XVelie\vclu\ ns n'OIU l ua nae, ka u;e& ; inakeuiake l»e mea .. I

a. Kaii Pale oia no lea manawa ake e kukala, m, i hooakakaia ma ka pauku 5. .r* s "'" % ~K» hujJg]o :;kekahi mga/\Jike »ok me kek&Lmm., nookani, hui i h.oohuiia., hui oihima* luul k£i3epa» a]ia>.uL h,ui, launa,.na ai ka ltUulelmu.Jaui.Ola.lfiJmlghU kr niakaainana iloko oia apana* i oīe # kahi e .ooh^sna, . e. Ka huaolelo, "na mea i maaaoia", me ka lav. e 0I4; mai! PiaAWp .e huaok'io a koopili aku, oia nq na mea e, , ajis# i ole» na mta. i manaoia no ka hoopakele ana anie, \\m\m. , t t . d, Ka. &u&o]£jy, • \\aisi u hoomalu ai" roe ka lawe uie f |D»JI niaiWiO-i; Jik.U oia liuuok'io a iioouili aku, pia 110, kufkulu aua, eli aiia* i ole, keliahi ualii i kukuluia, uahi kupono i '4_ Hoypakvle al ike.kauaku ame waiwai. , Ka lako kupono ia ka manao r qia + liekah.i mea a ma.u meu ake Liaaina i oianapai kupono no ke ola, maluhia» i ole, noliona aiui oia mea, mau mea, i ole f .liaopakek ana ai, i ole, jio ke kaia aaa. ika pilikia oka lehulelau, a e hui ia„aku ia, aole na'e e kau aku ia ninau ma.luna ona mea al* ai a 11 < holoholona, anoano kanu, lako mea liana, lako kukulu hale, mīkini, lako pauaki, na ka,a, hali aila ea, na lako ho-a kukui, haukapila, aa iako kauka, jia %vai akika> ame na mea ia no ka heopakele ana ika pilikia e ,ku ana. . .. .. ... f s Ka kuaoklo, -Xa Alanui Aupuni", ka manao oia, i hooakakaia ma kii pauku 20 iO ona Kanawai o lla>\ aii 1935 i Ilopponoponu llou |a, a hoike liou, ona alanui apau, i hoike ole ia ma keia Kaiia\vai, m mau alanui joo kaiehuilehuia. g. Ka huaolelo, "ket,na lioopomaikai", ka mauao i hoikela ma ka pauku 7910 ona Kanawai 0 liawaii 19$o i iioope nopono līou la. _ ' . ( h. Ka huaoleio, "hoahu", "hoahuia" ame 4 iioahuana",

ku manao uia hoao ana c pua, c hoonui, e houluulu ona mea i [ nuueemakeia, e kekahi mea e hoohua ana, mea e hana ana i ( kela mea keia. mea, niea huaiiee hana no kekahi mea, nita i kuai kukaa, mea kuai liiīii, mea kuai aku kuai mai, j ole, na j poe apau, e paa ana, i olt\ malalo o ko lakou malu kekahi niau , mea ano nui. na mea mawaho a'e o kekahi mau mea i pili ole j no kona pono ponoi, i ole, kona ohana, i ole» na poe malalo <q j kana malama ana, mai ka makeke aku, i ole, na mea iloko u oihana, rrfa kau ana ma kumu kuai kiekie loa l kupei Ttt> ole, i oie, na. kmrm kuai oia msu mea i3okt> o kana oihaim, j ota mau mea i makemake ia ai, e malama oia, a kuai | akn, i hoahu ma lea hoīliili ana. i ole, malama, hoahu ne 1 ke kuai anp aku, eia mea.' hpoulu, hoohua ana, hana ana_, i ! kela mea keia mea, mea hoonee haia no kekahi mea, mea kuai 11mlnm. ktra! liilii, mea kuai aku Kāai mai, i ole, na poe apau e I aku ftf>au, no kekahi manawa. I . f "1. Ka huaolelo, "puali koa" ame "Kahu Malama" i hoo- ] &kakaia ona ]x>e i hookoluu'a, i kupono ika manao o keia kaf nawai. j j. Ka huao!e!o, "kanawai" ame kalana" i hui- | puia me na rula, na alakai ame kauoiia» i hooakakaia i kulikt . ka manao, me ka manao o ke kanawai e īioōakaka nei. ! Ka huaolela, *'poko!e" oia no na mea ano nui i ma | kemakeia ;xi, i loaa ole ma ka makeke. I ■ ' P«uku 4. Mana ano nui oke Kiaaiua. Ina i kuk&l;i. i j Kukam ole \n, hoko oia manawa, e loaa ka mana ike Kiaahii | penei: | | (I) Na puali kou ame na kaihu Ko na hoa

kohu, na ao ana, hoomakaukau iaa pauli koa„,unic kahu malama, e hoolako ia aku lakou me na hoaEoiia pUali, e hoike ana iko lakou kulana* anie, kekal€ poe e ~aku .i liaawi ia ka mana ia lakou, no ka lieoliana aua qJvU, īa JU&na, hookaīiu e loaa ia Inkou ka penei; U) Kukala a ole ia ka nirau hoopa.-iele no ka liooko ana aku ia kauolia iloko oka Tentore, oia poe gpau_: loaa aku ia ImuoKa, i hoqspuka ia nia ka manap o kela Kanawai; (b) Hoko oka, k caaiia\\ a kupalet noopakek, e liookoia ka manao q k.eia KaiiAWai» u& rula ame . aWKiaalna., i hoopukaia nia ka a kda Kanawal, a «na mau anife kana\\iii_kdaiia ,oka Tcri- , l' 01 ' 0 w\e kaUna ake Kiaaiaa. eAooakaka ai e liooka aku , maii nona i iiookau ia aku malu.u& o lakoii ka.iuaaa pih* !'Toaa ina niakaī, ! huipuia na maiia, Hoko oke a&napum oka t I cr \ U T* ' K: t ana ikiuualuliia ok;i khnlehu. e paa t Ike KUīanau nooko ina palapala hopu. hopu ina poe apau e ha- , an;-kekaln mau hana hauiai i ole, .kekalu mea , ] kekahl !:ana hailiai kaua\sm keakea ana ar.:c uaa aaa ina hakaka, lioohuuaek haunuele ame kipi a,u- -■ pum. , (2) Xa poe e aku, llooWiu aua. ao hoomalaukau ana. I noolako ame lioolako ana i niau Umanui, ame kekUii j poe e aku, mawaho a'e ona puah k6a ume iiā luna ux«kiiuk»*ua i i maiia>a ai kupe-no, no ka hooko ana i ka maiiau o keia Ko. j na\\ai, i ole, na lioomakaukau a kupale ana, i hui I puia, aole wiile no, iloko ona poe a£e*la i \s ae ia, r.a paa kui lana» i ok% na poe e hana ana malalo o keia Kanav. &L aka, j ma ka hoonui ana a*e ia huina me ka huina ona jx>\ ! I j ole, na poe iloko ona keena aps6m, ieiitvi*e i oie, kalana» i ok\ j na poe i kuapo ia mai noia hana, haaw i ia mai, i ele, ma kekahi ano, mawaena oka Teritore ame kekahi k&kna. i ei<, kekalii kaiana ame ka Tvritore, i ole, mawaena o kekahi mau i*jrena s i oie, oia mau keena, Oia poe e loaa ia lakou k«k«hi mau hoailona no ko lakou kulana ame k" lakou nuuiii. (3) Ilaawi aua ika ManNo ka h&awi aiu aku ;n;-« agena, na luna uui, na j>o«i hana, ame keka-ii pt*e e aku, i ek ? kekaiā o lakou, i hookumuia. hookohuia, » o!e, hoohanaiiu i ole, e iiana, a e hooko ana, ika mauao o keia Kana« ai, i e*e„ no kekalii ok<. aupuni # h.namii, i ok\ |\h le»itore i oie, kalan... kekahi o kana n;au haiu ann ua maUa l V.\\a iaia maialo oka inauao o keia K&nawal "'ah ka manA £a) ku kala ana i hoomakaukau i oie. kukala koep&u ika manawa hoomakaukau, na ao &na, ans t hooAkakaia ma ka pauku ic) na kukala ana *v*Uk> oka ouuiai. oka pauku 10» v*U hana ana i mau tula, j ok\ i kuiukuhi, e ioaa ka mana e liku lue ko ke kaa*w&i. . hoAhu ana i waihona ina hiki e k>du no na me* e n\ak<cnukc, la ai o iuH>han» i keia Kanawai. i hooakakaia eka iNiuku £* , U) K iw*Mttk*uk<!ui& i huinA rto ka uku aim ii.U" uku hana,; v4e, ua uku hana i hvvr,uiu\ akvu , i oit», iuna hana i hana i,n, no ki« huina i manaeia Vupoive- ] U) N«* km\»Uv>. E hoik« pihai* ia rosu nw* ' j)vUKK I M>) <Lako, o« n Kuai «imu h&nn, hana* Kvhu» an«w k\'. ; kuiu, waiho ma kahī i luKquaik*uKftuta. MUili s .e U«HU«oe ana ia nmu nwa i kupono* oi* aunu 1 hvNihul&. ns U»ko» «a Uke uh i«< ano i oh\ na uk* hvVper.t>pc!K* V, . i* inau ukna i manao okīa v kae m« kA MXAl\ac Uuk* ( nu.i e uvK^k„k.vu i nei, V4« mau kko kvuvno» na nieA aikk kekah< inau v nku, m kke hoaKu* *&hl h\snuv*v . na u« w ahi i hoom*kauk*tt b 'io s:\a ::. | po* I iūlikia. ame n* |vnvo k!Lo h&uki4>ik s : kwke *; r.:e k& ( liWUkao o keia Kaiuwai, m«uiQa* ik>ko» i o?c» hooiniAWu kau, aua īloko »iuui.<x\a e ku ana ka ninau kak & hoepAkel- , uo ka hov>kv\ino ana mai iloko oka Teritoi\\ i ok\ mai kekahi oka Tei;ilore i kek&lu v,aki aku* elike al me Ws& s i*i «iaikai a kujvno. apo aaa aku» nu k« hooKnhoi «m «Me kuklū, ka khukhu, i ok\ ua ahahui, a*>;e ka Wm.-ik I &ku iv*« k« hoopu kana\*ai o kekal: :i:au : v\\\ !av ,h*ua * IwomAU 1 . *ua ia i ok, i k\kaV, kufctn* ikke -.k» i 4*ua. * nuikuuAaa uo na VvCviioe aka kK\ik*»u» i | £āAk&*4 i hau&ia Aiia t Ci Kaki, Kau ana uu kak. r<o »?£■*. ; suiu& i ai kui:vuo, uo kdk«lu um i hoi&k** su ; | ka hatw» k* hihi m U i \ ek, na Uke 1 t wu& <s.\4 eke auu; uu*»a»e e K.4*ia\^4», ;v«4 e

| kaka ole ana, e ku na'e ia iloko ona 1tlo okc aupunl, I (8) Na Hoahu Ana, Kau ana ike Kumukuai, Maholej lu'lo ana, Jso ko pale ana. ina hana houhu-hoHnli,, ]>ana ino j wale ina mea kupono ame na mea maikai, a hoomaka alku nsa | na hana hoAhu-hoiliili, i hooakakaia ma ka pauku 9. Ina t malalo oka manao o ke Kiaaina, ma ka iko lipomaopopo ana, ] e pokole ana na mea kupono a maikai i makemakeia, i ole,, ka : hopena aku ia, ma 3ia ana Wi kiekie ana ona kuisukuai 4 nia j.ke kau ana ike ana kiekie loa ona mea kuai, a e pili oka niana oke Kiaaina, ma ke kau ana inS ana kumukuai ku- | pono, mai kela manawa keia manawa, a ia ke ana kumu j kuai e liolo ai iloko oia mana\va ; a n<jj&juau moa i makenuaj keia ai, mamua oka la ake Kiaai?ia i niauaoal. a oia ka lunaj kanawai nia ia ninau, noia niau mea i man„cla ui e pokole, 1 , kau ia aku ai na hoopii ana, i ku|K)no ai ka hoopii ana iua mea kuai, auhau, i ole, keliahi mau hoolilo hoohana, i ole, ma ia Lau ana kumukuai kiekie* e loaa nuū ai kokalū puka ku pono; a ma ia hana ana, e loaa ai na hooponopono oke kauliko, ua ana kuliko ole # «a hoopouopono ako Kiaaina o manaoai* i iuaniaoia ai kupono ika manao o keia KanawaL Ina.ma ka mauao ana ako Kiaaina, ua ku ae kokalii ninau pokole, i ok\ he mau hiohiona oia ano, Uo na mea i makemakela at i ole, ina ke kupale ana aku ia ninau pv>lo'e, (a) nia k& malielehele, a ma ia liana ana, ka ninau mua c ku oia ka ninau oia oka I iehulehu, maluhia me na kokua oka noheiia 4 twne (t>) liolke aku nia ke kakau ana 4 aka pauku 10 e hooakaka ttet # i kukala u kukala ole ia ka nin&u ]voomaVaukau kupalo Iloko oia manawa, a hooko aku eliko me ka inea i manaoia 34, (9) Ka lawelawe hana 0 na niea kupeno i manaoia ai. Moii ana, hooluma ana, i ole, hookapu an,% ma na kau lalkini ana i oie, ma kekahi ano ajkiu o kokahi lawelane hana ana ona mea kupono i manaoia ai, e ku ana ka ninau pokolo, i ok\ mau hiohiona oia ano, i ole, mau alahele e paīe ai ia pokole» 1 ole, lawe malaio oka manao 0 keia Kana\val uo ka Iioopakele ana ika ninau ola oka lehuiehiu malulila, i oIe 4 kokua ika noiiona. (10) Hoolimalima. Kapae ana + holookoa. i ole, hapa» 0 kekahi kanawai, e hookapu ana o kekahi ano hoolimalima, 1 ole. hookapu ana i kekahi ano hana kalepa, i ole, kokahi ano hana kalepa o kekahi ano akn. (11) Na hoopakele ina waiwai, E kau maluna oiw hui hoopomaikai oka lehulehu, i ole, kekahi mea i kuloana ma kona inoa, malalo 0 kona malu, 1 ole, hoohana ana i kekahi hana kalepa, 1 If!o i ninau kokua no ka *ot\uIoIui, e hoopakek a kupale oiA i kona waiwai; me ka hcn>Iako am\ aku ina iv<o;v e hoopakele ai ina waiwai oka lehuīehu, i ole, kokah! wai \uuwai e aku, nke Kiaaina i manaoai; aka na\ mo 'ke e ole ika manao <s keia mau pauku oTua ( oia !\(vm?kiu ame' Mle a\is< 0 hui ia aku ia iloko ona ru1a I ok\ hvx>kt\pu ana niu V *oirK ana aku na wWhi oke aupunl, I ole, 0 loaa Va ae mua aiia, ma «a mea 1 man&Ma mamua o\e * omo ana ia mau waWL ' (12) Na mea lioepakelo, no ko k»%na\a, Kloko 0 mau mea no ka ana Ike ola Aa lolnilo'hw, 1 luhia oke kar,aVa, 1 olo t watwai 4 ku n\aVaak\ ;\na no v .v\ Njv>iuo ia mai ona walwal hu? hcK>i\>rn3t\a! o\& t^Iro*o1;u 4 1 ole, kokalii mau tiu! )*{rtop* p!II Ika pono 1oVa'uoVu 4 i ole, hoomi&auhaū no \o ana, (a) Vot t \ov,a ar»a i na Kx% e \ w moa j\aV> n\au nWā noopaNeA* i ole, malHieluie &hu* ma na hooWo 0o} hana a !uVkvi?\\ i x\m\ mea hooK<Vh\,'i o\\, o'a no na hale,.na h$V hana o>e1a amo tteU, |c1hM [I'ale kakp.% m tale Wna m h^ap£a» i na kula, amo na nale liil onlonl. ame \eVaM ahl ! e aku aKa l*hulehu e ;\i, 1 oie, U wau n\ea malalo oka lilo oka lehulenn; U) Ilhama*lek nuNUue U*a Mv-no 4 ne U , haoko aua i|U m&nao, oU e <ma nlnau, kupalo, 011& kunmuln n\e KW.na r> (1), i \ ku-e v>Ie ika |)wnao \\\\\ ona ri\ea t*hoTke la* ke *o ana, i o1sS hal «na, *n\e>iofclua*au*|tu ! ona poe h<uu 4 r,o ka 1 h?m£ e h\a kan&k& ] ole w ;\1 amo ko pale |hws yojf!)1da; <d) no Va tn\i ana i w* lumoi-io, no \uH e htv\4U ta ahu al t j>h\ m rm e wah* i o>e ' kekahi hwa ;\v,o \ m* tv* VotVv\ ro!;\ ame n» e sl; awe (?S s t\o ia nuim e"TO\a a hvvw$fcsu*au ? ollko me w flro n\e!\, *aM oia *shaa \ -ok\ *,$fo. r,-\ V.;V\i hehi;sno- lss».»Vv tee. wsMiv. - haYia, ? hsna e hann !a r>>&Wu*au iv \* n\u'

(13) Hoomalu Alanui. Ka hooponopouo i ole kau aku ma hookiapu ana ona alanui, i ole, na hookuu laula ana, iaa alahele, teritore i ole, kalana, i< ole, ma ka ae &na aku ia hookuu laula i ole, ma na mea ana e Ike ai maikai a kupono, (14) Malama ana ika waiwai oka lehulehu. E hoomakaukauia, no na hooponopono ana, malama ame, hooponopono ana a kukulu hou ia mau waiwai oka lehulehu, i hooakaka ok ia na liooponopono hou ana. (15) Hoonaauao ame komo ana iloko ona h<x»maaiī}aaNo ka hoonaauao, i ole, hoomaamaa ana ika lehuiehu i ole, kekahi kanaka, i ole, mau kanaka, na loian, na mea e kula ai, ika wa e kahea ia ai lakou, iloko oia manawa e ku &na ka ainau pale; ame ke kuai ana aku, haawi aku, i ole, makana aku ia waiwai, ina ua makemake ia no na hana hoonaauao i o]e t hane, hoomaamaa. (16) Na Buke iiilii, etc. E pa'i ia ame haawi mahele 1 aku ina rula ame na papa kuhikuhi, na buke kuhikuhi, ame i na buke oia ano. [ (17) Hoopaa inoa, etc. E kukuluia, malamaia ame I hoohana ana aku ina hooko kauoha, no ka hoopaa ena ina inoa ona poi apau e noho ana iloko oka Teritore, ma ke ana e kue ole ina kunawai oke aupuni Amelika; ame pili aku ia mea, no ka hoopaa ana ika nioolelo piha oia kanaka, ina i makemake ia. (18) Hoopakele ma'i, t:tc. E hoomaopopoia i mau alahele, no ka hoopakele ana ike kanaka no ke kau ana aku o kekahi ma'i, ame ke ana, ana ike koko. (19) Na mea pahu, etc. N'oii aku, hooponoj.»ono, i ole, hookapu m? ka paila hoahu aaa, kiiai hoouna halihali ana, i ole, hoohana, na hana oia ano, na kiana piauka pahu, na pu, ame na poka, i ole, na mea iiikiwawe ko lakou a, ma kana mau mea i manao ai oke kanawai oka Teritore aole i hooakaka noia mau mea, no ka iioopakv.'1c ;ma ike ola anse waiw&l 4 k ma ia ano, e kauoha ia, no ka hoopaa inoa ona pu poka apiiu. (20) Moku-lelo, etc. K noii ia, hooponoponoia. i uie. ; papa-hookapu aku, ina mrku-Iele o ko na alna e, e lele ana no lakou iho. ana i manao ai. aole i hooakaka piha na kanawai oka Teritore ma na hooia ana ika maluhia ame nohona e kau i ole ai na pilikia., r <21> Na keakea ina ala lele ona moku lele. E hooma- | kaukau ia. no na wahi e maka-hoailona al, me na kukul, i ole* J elike me 5a ano 4 ona hale pakui apau, na puka uahi # ! ok + na j Uale i hookk'kie q keakea ana im ala lele oaa moku lele.

• e .... , (»). Huipu, etc. E hu|pu aku, han® like na punli koa c Amelika; hānwi aku ina manao pa1pal + e lioleua aoa !kt laJouhaua; huOike majp meaapau Ajwgaunifederala e haTi8 ana, moKuainn, 1tttTana«aul\aTe* I ole» Vtoi agma e ana ina ninau heewkek. ahiullke 4su m alm- . hul i <rie, na agena, no Wwikhu ī ole» 1vuXaM + arae I ka k&aaka uke Kia&ina e manao &i ku|K>no. j (23) Na Lulu. Loaa mai» 1kh>U1o 4 i ole. n& waihoaa i , iului* xu«u« i ole, na mahek dala 4 i ok* waiwai i ok* lulu kaoj koa i luluia i ole, m mahele dala i ole, waiwai, no kekahi mea i i 2«akem&keia ai, malalo oka mānao o keīa e hoai liu i4 h&awiaa kupono iloko oka waihona puuku, ne- ka hoahu , «£ba aaie na uku hooiiio noia wailiona 4aia, Oia maU lulu i r iioaiiula ī ole, mahehele &tfa, ma keia ke hoahuia neL no na ,8id4 i malalo oka maa&o a keia Kb.nzu.ai, I i?k, ,tw ua m«g i makemaki]a i holk?. ia aela, . . . i <24) Aelike, E hana a komo aku iloko ona aelike m i && mea i makemakeia e hoohana makk 1 oka manao q k-aa ;:Jblauawai. , i (2ā) Ka lyiko-buke. E kukuluia a h&nai* i mau i h&kaiiaka no na kiko buke ana» na hana i maaaolii nola mc&. : Pauku ā. Kukaia ana ika m&n&wa kupale* mnuna oke , luaaina. (a) Hooialia-kukaia, Ma kahi e ku ana (13 kekahi niuau nuneaku nu?ve mai, ma ke kom«> $i\K hak&ka aku + iiooiii kaua, kipi aku ike aupum» i ole, na h&na ino ku-e Kanawai, na hoopiiikia, i ok, hooweliueli, i on% C2) keka'.l mm mea oia ano, no ka hoopakeīe ana ika Teritc-re ame ka iahui k&iiaka, a oia ninau i ala a**% oke Kiaaina k& ?unakar\awai piha nia ia ninau, ke Kiaaina. ma ka hookhii e kukak a'e oia» ika loihi oka man&w& e noho sj iW- eia kupak, Ika u*auawa e kukaU ai ika manaua e nohe aī ik'ko c*a Tu&ku*>*k, ua hiki e kukala ia i hookahi a oi kalar/a. «: ia iukala ana, e mau ia ahiki ika manaw* ake Kiaaina e kuk&la ai, iw ka oka k'opak. Ota kuMa ana* e hoeUka i* uaa ka nupepa» i ok, ma ke kau pepa ana I uhh «ahi kupeoo iiuka «ke kalana Uookain» i ok* emi mai pah,\ i pHi noia aaauaw* kupaie, i ok% ina ua kahea ano la etīkc :rc ka ke K> «Aioa i mauaoai» oia no k.i lunakanAwai pTha nu Ia rJna<« 4 nsa kana kukaia hooiaha na nwe& ra$o. <b> IWko oka mana*a e nee k.* Vu~ paki» a» mau v a'e i \ k<|*a pa i*?* k.eU Immwwmāki ~~ - (1) Ka hana» na hana m&A mau an\e ke ano, Kc hooko ana ona poe e hooko ina hana \ kauoha U e ha.i*» r«- %$ iuaiuhia o5a, oka lehukhu, i h<K®sk$k ik*.*a;*iu. *o Aku ia Wkou a<4e e »*oki \ka haim i Ra\i U na hana e Imum i* «&«• i i maaaoia he ū e mai a! fc4 iMLukīa, ka mi*u««ia ame ke ola kinēok* khukh a i * m**i;« ma i* *8o> e ho*ik«k* pon.$ U ke *i*? <*i% kAR&k*JdLis* mm* k*ti* i <£e» e «&* m *» Vc k* ok« iHhkīa k« hiki n**i # ke aiK\ ke koikoi d* mm. u«* * haiia ia aaa» i ok\ e Uke uk ia ana I rvu&*aal he kUiMiiO, <ai Na Hau*, K hooakakaia m haiia a \ek kai* kmMāA m p*i>a h«w e keia ktk . ikv *«kou kukna h*na. Va makaukau i W U UKou. a* a;e4 *UbsMig^ikm hjmUkou \hfp*l t ok # fike i ««ik«ituXe !* k<% liela I 3fc, kukua <*k« kA&akK e hana at ia hana, 5 kupo?v a ? wakeīa*Imm iw ka oke <4a oka lehukhu «i* » matuh ; .a I ok* „ 4uu«k a U«jop*k<ek ana ik* U<*H*iīkU ika khukhu - E h$o*kakaia ba h*a* koMiiiUāia ika lehukhu, iva h«&* < hana U an,\ V suso l vk» wm mm i ike ta» ik» k* hoojitKkk m*i 5W *et§ khuiehu! Ā» i kn ma ke ka\.u»«ba t li mm haiia tagntikU. IH* k$ hsvko pihvi < k&uk ;t * &; «mu» * k&skū k«hu matam*. kUL puAtf*k>>a, ma* k^ Mtkt «*ea i hv>*tmtwM&. iyk- ka k*aa e!e a< ak ov.X- ! <** mau «««» «ni ke kv>mo *n« aku uoke e koiu kuk4u4 alna, «y k« ana i na mea i hoike ia aeW - • : -(Miimm) fik»dpjikA in im