Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 18, 1 May 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona! [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KOA OPIOPIO WIWO OLE MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke Aupuni Liona!

A kau i Kilohana, i Kaupaku o Hanalei f tnuhiia o Moa* Manu nolen Iliwahiwa a ka Lahui.] MAIīELE V. Helū 50.

UA Moi Robati nei i hiki ai imna X o ke koa opio, ua hai ia alai la ka huaolelo iaia, e kau ae oe maluina o keia lio a hele aku uo Pelekane. He mesi oiaio, ua liooko mai la oia i keiii haaolelo, a haawi ae la ua koa opio nei me na puali koa a pau he niau pulima pumehana o ke aloha rue kekalii o kona poe i hoonoho ia iho ai e malama i ka pa kaua o Edineboro a me ke aupuni holookoa o Sekotia, a iaia i kau ae ai nmalona o kona lio, ua pane mai la oia i kana huaolelo hope loa, E mau akn ka welo ana o ka hae o Pelekane ma ka inoa o ka Moi o Wiliama, a hiki i kawaakamana lani e lawe aku ai i kuu hanu a me kuu uhane. Ika hookuu malie ana aku o leeia mau huaolelo, ua ike ia aku i poe Sekotia e haawi ae ana i na iini aloha imua o ka Moi Eobati, a oia ka hope loa o na hana a ke koa opio Maaepa,,jy| pela e loaa ai .ia oe e ka mea heluhelu, 1 aole he moolelo e halawai hou mai ai me oe no na hooili kaua a ke koa Masepa me ka lahui Sekotia a hi'ki i ka pahu hopu hupe loa o keia moolelo, nolaila, e nana aku i ka hiki ana o Masepa i Pelekane me kona puali kaua, a malaila kaua e kamailio ai.

Penei ka hoonoho ana o na koa Pelekane i ko lakou hoi ana : 3 mahele koa tnarana me ke kaikamahine alii Madame Bose, mahope iho o kona mau mahele koa ke alii Eobati, aia hoi ma na aoao kekahi mau raahele elua, a o ka mahele o na koa mahope mai, oia no ka mea nona keia moolelo.

Ua oleloia maloko. o keia inoolele, he man la loihi kai hele ia e lakou me ka pilikia ole maluna o na okana aina a me na pakaua o Sekotia ana i ulupa ai me ka maka o ka pahi kaua imua o kona mau enemi. me na hooili kaua weliweli he nui wale. E like me ka nui o na pakaua i lilo niai iaia, pela ka nui o na koa ana i hoonoho aku ai i poe kiai a malama i ko lukou lankila me ka maluhia.

Ia lakou i aneane aku ai e hiki aku ai i Pelekane, ua hoouna aku la ua Masepa nei i kekahi o kona mau koa i ka lohe i ka Moi Wiliama, a i ka lohe\na o ka Moi i keia mea, ua hoopuka koke ia ka olelo kuahaua ma na wahi a pau o ka aiua, a ua kahiko piha ia ke kulanakauhale i na hae me na liuapalapala ma ka inoa o ke koa opio, a ke nana ae hoi i na hale aupuni, aia ke luhe mai la na hae a uie na pio, aia hoi ma ka halealii na uluwehiwehi he wale o kela me keia auo, aia hoi mamua pono mai o ka puka komo o ka lialealii ke kii li6 mabala me ke kii o ke koa opio me ka wai gula i hoohee ia, aia hoi kekahi kii o ua nei ma kekahi aoao mai o-ka puka komo e hoopuni ia ana t aa koa fc>ekotia, aia hoi kekahi koa Pelekane kii maliope aku me ka lima e lalau aku ana ia Masepa*, oia ke kii e Ifoike mai ana i ke koa. o ke kea hemolele nana i kaili mai i ko koa opio, a he nui wale o na kii e kaukau mai ana ma na wahi a pau o loko o ka halealii. I kekahi la, ua maikai a kalae na kuahiiwi, ua auhee

ftku tia kumu oliu ma ke kumu o na mauna. Mahopo iho o ka īiora 10 o ko kakihiuka ua komo pono mai la ua koa opio Masepa nei me kona niau koa, aia hoi ka lahui holookoa o Polekano e pahoia mai ana i ko lakon hoomaikai me na leo huro aloha i ke koa nana i hoihoi mai i ka hanu a me lee ea oka lahui. Ika nana aku i ka lahui holookoa o Beritania, me he mea la, ua like na puuwai he mau tausani me ka puuwai o ke kanaka hookahi, a he mau manaolana ko ka lahui o ka mana lani pu kekahi i kulou pu mai i ko lakou hanoli no ke koa opio kaulana, a he nui wale o na mele lahui i haawiia mai imua o Maaepa, ao ka mea i oi loa aku ai o ka hauoli o ka lahui Pelekane, o ko lakou ikemaka ana mai i ke kino o ka Moi Robati e hele pti ana mawaena o na koa Pelekane, a oia ka mea nana e hoike mai, tia hiki aku la ke koa opio i ka pahu hopu. o ke koa me ka manaolana e kau aku kouainoa ma na annu oi kelakela o kona aina hanohano maluna o na mea a pau. ī ka hiki pono ana aku o ua koa opio nei me kona puali koa mawaho o ka puka komo o ka pa alii, ua halawai koko mai la ko lakou mau nanaina me na poo aupuniame ka ohana alii e kn lalani mai ana ma na aoao o ke alapii o komo aku ai, oiai ka Moi Wiliama e noho mai aaa me ka aahn i hoohaahaa loa iaia iho, ua hoohanohano loa ae la ia i kona ohana alii a me na poo aupuni. Iloko o keia wa i komo aku ai na puali koa iloko, me ka leo o ka Madame Rose i puana ae ai oia, a ku malie iho la ka puali koa me ke anoano eehia me ka meha, i lele iho ai ke koa opio nei mailuna mai o koiia lio, a pela hoi na mea a pau, aia hoi iloko o keia wa i lalau iho ai na lima o Masepsji i ka Moi Sohati, a laweia aku la oia imua o ka Moi Wiliama, eia kana olelo mua, Ma ka mana o ke Akua i hooko mai ai i ka manao o kou koa, ka mea a'u i olelo ai, ame he mea la, aole paha oe eko alii i poina ia mea ; oiai o ka y u olelo hope ; loa ia imua ou eke alii. Aole au e halawai hou me kou maiv helehelena e ka Moi Wiliama, ke ole e lilo mai ka Moi Bobati ma ka poho o kuu lima. Ika pau ana o keia mau olelo a Maaepa, unuhi ae Ia oia i kana pahikaua a haawi ae la oia he mau hua pule i ka makua lahi no ka manawa hope loa o ka Moi Robati, oiai kona mau sekona e kiei aku āna ma kela aoao o ka hope o na mea a pau, me he mea la, mahope iho o ka pau ana o keia mau hua pule, -ua hamama mai la ka lani e hoolohe i keia mau h.ua pule aole i lohn ia kekahi huaolelo a ka'Moi Robati a i ka wa i oki ia ai kona a-i e ke koa opio Masepa, a haule aku la kona poo a me kona kiao imua oke alo o ka Moi Wiliama, a me oa mea a pau e ike mai ana i ka hana hope loa a ke koa opio Masepa. Mahope iho o ka hala ana aku o ka uhane o ka Moi Robati mai kona kino aku, ua kauoha ae lā ka Moi Wiliama e hookomoia ke kioo roake iloko o ka pahu kupapau nani i haawi makana ia aku ai ika Moi Wiliama. Ua hoomaka ke kai ana o ka huakai ma ka hora 9 o kekahi la ae, a me keia ka hoonoho ia ana oka huakai; 4 papa koa Pelekane mamua, mahope mai o lakou, he 2 batalio na koa Hailana o Sefcotia, mahope mai ka lio o ka Moi i make, e alakai ia'aaa e kekahi alii hanau o Pelekane, tia kahunapule; na marina o na auinoku oke awa; ka pahikaua a ka Moi i make, e paa'ia aha e kekahi alii koa o ka puali hdu 1 o Pelekaiie; ke Jtaa kupapnu; na poe paa lalo, a mahope loa ke koa opio me kona puali, a o ka Mademe Robs hoi ka panina hope loa o ka huakai. Ikawa i makaukau ai.fla mea a pau a ma ka hora i haiia, ua hoomaka &ku la ke kai ana oka huakaī. Ika huakai 1 hiki ai i ka hale ilina, ua weheia ae la he anaina haipule no ka hoomaikai ana i ke kino w&ilua o ko lakon enōmi. Mahope o ka halawāi, ua haiolelo niai la ke koa opio no na mea e pili ana i kana pio i kaawale aku ma kela ao, kana mau hana i kona wa e ola ana, a me kona hooikaika ana e mau loa aku ke kuokoa ana-o kona aupuni, aka,. ua haulehia nae ia manao ona, a hiki wale i ke kau ana mai o ka make uialuna o kona kino, ('Aole