Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 44, 30 October 1880 — "Wehe i ka Piko la e ka Hoahanau." [ARTICLE]

"Wehe i ka Piko la e ka Hoahanau."

He ohana liookHhi kola a me.keia la■hui like ols e luaknha nei ma keia Aupuni ine ka maluhia, malalo o ka H io Hawiiii naui, e hoomaluia aua e ka Moi mainuli o ke- Kumukanawai a me na kanawai mnikni malalo o ke kiloliiuia, "Ua mau ke Eji o lu» Aina i ka Pnuo." He mea pahuoliao nae kn anapu aua ae he mau olapn uwila ma ka halnwai im Kmunaknpili, i ka po o ka la 16 o Augato, ISBO, o kapa aua i ka Moi abcnui he "anuuu," a e kuehu una. ka uuUau nne ka momoku i na hnna o na la i uu walo i Muliwaa. 0 koio ka hoao inua aua e hooumkili i ka piko o k» hoahnnau; a he mea hoolele hauli hoi ka pulolo aua ae o ua hae like 010 o na aupuui e, e hoike mai aua i ka puuna hooko-o i ka pili "ua pau au me oe." ojft hoi e kahea ana i ua lahui e noho kela a mo keia mulnlo o kn* hae o koun aupuui iho, aole ma kn elieu o ka Hae Hawnii makamae. O keia kekahi o ua haua kohu ole a me ka hi-o lauun ole a na luna aupnni o na niun e i haua ai i Hawaii nei, he mau pnlapii eleole a he palaheii me ke kikohukohu ia tio ko lakou mau iuoa e holoi ule ia ai ke mihi ole lakon. 0 ka lua keia o nn mawehe ana i ka piko, o ke kauleo ona o keia anpuni ia lakou e hoi i ko lakou m»u aupuni pnkahi, he hana kupono loa ia ia lakou ano. He meu hoopunipuni hoi a niniau i k» puuwni ku puka a mnka ana ae uei o kekahi eaau uianao awahuu, e knpne ana i ka oiwi ponoi ma ke kua iwko m»i ka uoho hookela ana no ke kialoa aupuni,'aua lakou'la e awalakaiehu mai i na "kohī kelekele a ka Punkoln," n e paka i ba nle iki « ma ka ale nui, i ka ale poko a me ku a)e Lon, Nolaila, ke pa-le kau mai nei pale hooilo i ka poe no lnkou kn pnm paa me keia pani kelenwe popopo o na keDeturia i hala, "AoLe keia o ka manawn kanaka oia ano j[oko o ka Ah* KiiLiiua." Inn aoīe keia o ka niaūawa 0 na Hawaii Ponoi raa ka Aha Kuhina. Blaila heahn la ka palaki a tue ka pnU ka o kn hoonaauaoia ana o ka luhui i Da makahiki he kanaouo? A pehea lioi 1 puehu ole ai ka len,i o kakui akimona o nn manao opu keemoa o na haole i na Hawaii ponoi iloko o ua Aha Kuhina i hala ? 0 ka poe i ike knmaka i ke kulaoa o ka lahui, a une na Makua o ka pono na lakou i hoonaauno. Ua maha> lo nui ia ka lahui no ka hikiwawe m« kaliuli ana i ki» pono a me ka holomna ma k» hoouaauao ana, a ua knpaia he lahui Krisūano i kulike rae na lahui nni o ke ao nei, ma ke kulana hookahi. 0 ka ninau no ke kupono ole o na Hawaii ma ka noho Kuhioa, he mea hiki wale no ia ke pane ia aku me kn maopopo a me ka oiaio a pau. Ua oi loa aku ke kupooo o kekahi wuu Hiwaii ponoi ma Da AhaKuhina i p ŪU mamua o na Kuhioa haole na lakoa i uha ai i ka Wa.houa Aupuni, a i hookuapapa nui i ka Aie Lahui. Ma ka noho aua ibo uei o kekahi mnu Hawaii ponoi ma ka inakaha o ke Aupuni, akuhi no a lohe aku ka laho' be mau olelo hoolana man»o e i ani.: "He mea hiki ke hookaa ia ka Aie Aupuui ke kikoo mai ka poe na lakou e paa nei na boaa." I ka w« i hoolaha hewa ia ai kekahi manao e hoole anu. aoha dala gula ma ka -waihona Aupuui, ua pane koke mai la me ka hopo ole ke kiai loko Hawaii poooi, "Du lawa 1» Anpnni i na dnla gula." Pela anei kekahi Aha Knhina haole i ka wa o na uoho hak> a Kamehameha a hiki uoui ia Lunolilo i uloha nui iu ? Nani ka lohe olein 1 Pehoa, ua ennemne wale no anei na Ahu Kuhilm hnole i na wa a pau ? Aoie auei he puu a me ke kee ko l»kou e kalaiiu ai ? Owai ka hookele i uhi pu ole ia konu moka e na ula o ka moaoa ? Auhea ka Aha Kuhiua i hawahuwa ole na lima ? "'Ua like wale no a like i ka lau o ku moe." Oia uua hoi, "Olelo ana oo i ko hai kee, Ina iho tio nae me oe." O ka mea aiwaiwa loa aku nae o ka popo auhuhu o onouia mai nei i ke kaheka o ka puuwui o ka oiwi poooi, oia keia: "Ke lann nei ko makou mauao ūo kekahi manawu loīhi e hiki mai ana, e pau ko kakou lohe ana no na Kuhina knnaka." O ke ancr oiaio o keia mau olelo, he hoonaikola e i ana, aole pono ke kohohou ia i mau Kuhina kanaka. 0 ka wehe loa ana keia i ka|piko a knawaie ka hoahaūau," a "kuewa hele aku 1 ke alnuui me ka waimaka." Wahi nae a Pokaa ia Kuapūkan, "ninau ia aku no wai he_wafi _Pola hoi au e ninau uku uei, nowui kn Imlo ? Nawai In o weho i ka puka a liea aku i ke kunaka e komo moloko, a hunui ai a howa ue

konawaūw? A.ia no ia K.iuliluaikeanuwaialealo, inia walo no ka rpuoa e kolio i ka Aba Kuhina, aole i na poo haole kuo i ku Moi a mo koua lnhui. Ke hakukoi nei ko'u p'uuwai, aole e li'u wala munnwa a hoonoho ia he Alia Kuhina he Hawaii ponoi kekahi ma ka hoeuli. Ona manao kekeae lili oihana o ua poe haole o Honolulu nei a ine Kauai, e moo malie i l;e kai o lalo. Owau iho no, T P Puuohau.