Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 52, 24 December 1881 — KA HUAKAI ALII MA WAIMEA, HAWAII. [ARTICLE]

KA HUAKAI ALII MA WAIMEA, HAWAII.

E lii:e me ka olelo hoolaha a ka Pun-1 ku Chat!es Jndd, e hiki aua ka hnakni. Alii ma Waimea, ma ka 1» 4 o Peke muba, he 1a S»bati ia, a un uouko i» ud ia knuohn. Mh ke nhinhi oin la, hora 5 pm., ua ite in'ku na lio e iho mni hiiu i ka puli o Laōiknpu, a o ka huakai Alii uo ia e naoe m«i ana iloko o ua paka-ua o ka aiua ua kipmipuu, a he la Sabati ua loa ia moi knkahiokn a po. I ka hunkui Alii i kanlo mai ai ma Konniuononno, ua ukali uku ka mea i mahnlo iu S- H. Muhuka, n k>»nkoo m»i la i ka huakai Alii mu ka home o ke Alii'John F. Parker, a tne S.»m. Purker ma Puopelu. Ua hooweluwehi ia ka home hookipa ma na puka pa t\ oie nn puka komo o ka hnle ma ua hua palupalai, a i kiponn ia me na pua lanium.a, wailiula ft me Da pua rose, a ua m'oakaka loa na hua ke nana aku, oiai, © pu-u ni«i ona iloko o ka lole keokeo peuei na hua : Puka oiauka, Aloha ka Moi; a maloko, Kaolilua; puka makai, Weleome, mawaho; a mnloko E Ola ka Moi. A maluua ae o na puka o ka hale malii'o, Ka Hiku o naLmi; me na ho!?u elua ma na aoao. A maluna ae oka pnka r> ka liale maluna na hua, Queen Kiipiolani, me na puuwai ma ua aoao; ua lioo-

wehiia hoi ka lanai me na lau lipo o ka "Wao, n me ua wili maile ouaona. I ka huakai Alii i panma ae ai ma ke alo o ka home, ua pa kahea a keia nm» bua, e hookipa mai i ka huakai Alii, a me ke ohaoha makee Alii o ko laua muu mnkaninaun, ua apo ia mai la ino na lulu lima pumehauu pu ana, me ko lukou mau Laui Moi, aloha nui. A ma ia home i luaknha ui ka huakai Alii ma ia po, oiui, ua lupoa ia mai lu e na pukaua u maeale. Mahope iho o ka hooluaiia ann, na panee ia mai lu ka papa niua i kupouo no ka hookipa Alii ana, i hele a ohuohu i na momona o ka aina mauna. Aole i loaa he mnoawu o hoonanea ai me Kaluni, oiai ua luhi ke Alii, a hooluolu aku la na lani ma ia mau hora aumoe punnnanu. Poakahi, Dek. s.—Ua liuliu kn huakai Alii no Waipio, a kamoe aku la i kooa alahele e ike i ka M.ikua L L.»iana, ua lulu lima olioli ka Moi me ia me na honi aloha nni pu i ka Moiwahine, a me C EL Jurlci ko laua Puuku. Aole i loaa he Kupono i ke Alii e haiolelo ai ma oiai kona mau makaiiinnna kakaik-ihi e puuln ana i na ukulele a na pakana, a ua minamina nui ia ka leo Alii aole i poha aku ia lakou ; a liuli aku la ka huakai ma ke ala o Mahiki. Ua ukali pu ia ka huakai alii e ke Keiki lalawai Sam Parkea, a me Mrs Hattie P«rker, S jB. Mahuka, Georg.» Bell, a me kek»hi poa e ae, a ike aku Ja i ua wahi pana : " Hoi hou ka Puakai i Waimen, —Kaakolea, —Pouomoeawa, Na Opn ko «Keoua, —Kaholoina wuwae a me Punoaai." A ilaila i puana ae ai ka leo alii penei : " Hoohiki au, aole au e hele hou ma keia alanui, bīa a paa ke alahao maanei, a ma kahi paba e kokoke mai ana, alaila hele hou au." Ke hiolo nei no na paka ua, a he hakukele Mahiki na ka ino ; a oia no paha ke kumu i puaua ae ai ke ulii i kela tiau huaolelo maluoa. Kaalo ae hv ka huukai alii mn Kukuihaele, a puana ia mai la na leo b.uro o na makaainana e ku ana ma ke alanui a n»Ue akn la no " Heha Wuipo i ka noe' I ka hiki aoa o ka huakai ma ka pali o Kaluahine, e kiei ana i ke awaw o Umi a me Liloa i koho ai, un lele ka Moiwuhine iUlo, a me na ukali, oiai kn pali he pakikH i ka ua, a peki wawae aku ln a hala m.ii ka hapalua o ka pali, kau bou ae la ka moiwahiue a me koa» mau ukali muluna o ka lio, a pela koua muu ukali. Aka, o ka Moi, aole oia i lele iki ilalo o fcoo» lio a hiki i k* puka o ka hale noho o Haalilio, mn Wuimihi. He lio maikai loa ko ka Moi, a ha uno like uie ka hele ana o ka Uoki ma kahi ino, a na Hou James Wood i makana mui no ia huakai a ka nioi. Ma Keia wahi fea huakai alii i ka'u pohehelu ai i ua ono a ke keiki Haulilio ia po, a luu wabi wai iho la o ka muiiwai, Ua pahola ia mai la na k»kqi malamalama e na kamulii Pokii, me ne leo huro, a me na leo mele aloha alii, haole, pake, a me na Hawaii. A na Kahanamoku i kahea i ka 'iooa o KalanK E mahalo ia ka Elele MrEdwin TiK>mas, no kona pinea mau mai i D a mea hoonanea alii m>» iu po, a hookuu Bku la e moe ma iu po, uo ka malahi o kamahele. Powlna, 6, Mihope o ka hamu ana i na mea ko*

«lnnla o ia kukaliiaka, ua.eu ae ka lina kai e hele i ka liaiplelo alii ma ka lua kiui o Sana Paulo, n hiki aku lft i ka pio mua, ua kinohinohiia me na hua noeau i pena ia ma na ao;»o elua, maluna a malalo, a nee aku la inoua tno na knkui e aa ana i ke awakea, a ma kahi kokoke i kahi o Mr Mio, malaila he pi-o, a heie aku la, a i ko ke ulii moi behi ana i ka papahele o kti lunkini, ua kulik* «e ke imaina iluna, a i ka noho aua o na Moi ua noho ke unainu, & mele ia ae lu ka melo lluwiiu Ponoi, a na ka Makuu J Bikanele i welie ke anaina ma ke uoi aua i ke Akua. 1 ka umaooa ana o ka alana a ke kahuna ; ku mai 1k ka Moi a pahola mai la i kona leo i ke anainu, peuei : " Aloha oukou 1" o puana pu mui la ke anaina. Alaila, \ia waiho aku lu ka moi i kaua haiolelo kaapuni hoaua. Eia na kumu hele aua i ko na ain» o. 1 E imi i ke ola maikai q kona kiuo. 2 B iuii pu i ke olu o ka Luhui. 3 E hoomnhunliua i Oihan» o ko'u aupuui, » me ka hoomauia o ke Kuikahi Puiiailike. 1 ka hoike piha ana mai aka Moi r ma uo auo a pau, ua huro piuepine ke anaina,. ma kela a tue Ueia niuu hopuua olelo aka Moi; aua ka Okolehno paha kekahi i hi\pui ae. a he uui wale a» mea hou a ka Moi i hoike mai ai i»e ku wai--wai uui. Na Z Paukiki ame i paue mai ma ku aoao o na mukaainun.i, a Bikaiiole i iiuu ke unaina me ku pule. Kukuihaele. I ka huakai e naue ana no kalii tnaluua ae, ke hoonakolo wai nei na Pukuniahi u James Kelemeueta i nu p«li, a pii aku la ma ka pali o Koaekea • knu no uae ua*nuoi uaa na lio a kau walo no luna o ka pnli me ka aiaaluhi. I ka huukai «lii ma Kukuihaele, na kaui na pukuuiahi a Bih>i a e ku auu ho ipio ma ke «1« o ka h»le o j\lt Kuikuhi ua pahola kokeia naai h» na leo mele. na huro ana, a hookipu ia #ku la ka huukui alii mu ka home o ke keiki Ilawaii kunu ko o Kukuihaelo. Ma luana ana, ua pae hou ia na leo mele hoolealea. Miliopo o be!« mau hanakuli, ku mai 1» o Kalani a haiolelo mai la i ke nuaiua no ka mea e pili ana i ka pomaikai o ke aapuni a me ka iahui, a eia kekahi uiau momnlaolelo ann: " I ka wa o ke nu moi o Kauikeonli, ua olelo oia, o ko kanaka pono, oiu ko'u kanaku ; a pela no hoi au o olelo aku nei ia oukou. O ke k»»n»ika pooo, o ko'u kanaka ia, a o ko kanuka e iuu aua i kr» Wai awaaw», aole no'u ia, uo ma* wuho loa &ku ia kaiiaka. Hui'O uui ia ae la. Ua papanikoke mai la o J Welewele i kaua haiolelo m" k-» aoao o na iiak'iuana, Ua hooKuu ia ke annina, a hoo kipa ae la ku hmkui e omo i na monioaua o kekuhi pupauiua i panee in mni Mahalo loa au ia Kukuihaele, nui waleko laila mau leo mele, » nui ko'u loaleaHele aku l a k« huukai no ka home o Dr G Troussean ma K«humoku, oia no hoi ke Kauka B »raui i noho ai i Houolulu mamua. Mamua o ka hiki ana o ka huakai i ua wahi Ia o ka hnole, ua hele «ku la na alii i ke awa o Honomalino, e imua i ke ana kahi i noho ai ke keiki olulo, i lumilnmi ia ai e na nle o ia p,ili knhakai a uaike ka moiwahiue ia pali a ke kai e pnhi mai ana, a i paana iu ma ke mele penei : " Hao mai Doi ehuehu, Pulu au i ka huna kui, Kiheahea i ka ili." Hala hopa kahi oke Kauka I\mini me ko laila mau momouu, Hiki «ku U hunkiii alii ma Honokai i ke uhi.ihi loa a e haule ikaik» hna ka au, a e ku Bna he pio nani, H e hana kuli t ,na inea kani ana pnke, a e knni anu na Puku niahi o ia Paki.na, a e knku ana ka le hulehu no ke ake ike a!ii ma kahi o ka pio. Na Mr Kaunamano i heluhelū mai i ka ko HonokHa Olelo Hookipa ulii, 4itsbhō like ae la ke unaina i n« leo huro olioli, a kamoe »ku la ka hoakai no k«hi noho o Samuelu Paka, aia Paauhau. Ua nani koonei pio i kokulu ia ai, n ua hookinohinohi me ua meu oka uka, be mau hae Hnnaii ke welo ana, he mau huaolelo aloha kai pnlapula ia, " Aloha na Moi." Ku au ika eehia i na hoohiwuhīwaa Hoaokaa, » o " Honowahi a ka Moi. Ke muu n e i ka u ee oka huakai imna me na kukui a me na puloulou, ka hiolo koikoi la no n a puka ua, »Ua hele ko aia a hakukele ina lio. Ike kukoke ana oka huakai mu ka ho me , ua kiola ia ae la na oi ea iluna mn ke ala, a puiwu ae I a na lio i 0 a i>» U ei, aole nao he mea i poino. oka lun ju o' na Jhoohiwabiwa ana a ua keiki 0 ku Aiūa[pua. Kipa aku ]n krj huakni, u lioolnaua t īho la kn hunkai mal ūn a o kekahi j>apuhtds ihele « kaumHha I na moinoua, ua | nape iho la k a huākai » piba pono.

Uu hoouunea ka luana anu me nn leo a na Keiki Pohi Oho, ka John Bskft mau 100 manu, h tno ni» lioolonlen e «e Poakolu, Dek. 7, Mahope o ka p»ioa knkuhiaka, u.i n«iioii iki iho ia. Ma ka hora 10 paba un bele a pib« ka lnakini Karemela i k« lōhnlehu e ake ana e lobe i ka leo alii. Hiki ka huakui iluila, a Uti mnlam» itt ke auaina hoolohe, me ka pule & J Kekoi. A ku mni la ka Moi a b S xawi mni .1,, i kona uloha, "Aloha Oukon'" i> hoike mai la i u.i mo» e pili nna i k»nn huakai knapuui honaa, e like me kana mu'u haiolelo-n'u i hai mua nenei. Ua mahele ae ka moi i kana huiolelo ma ka olelo luiolo i iohe na liaole. Ua puue mai o Mi' Knuuamauo mu k»hi o ua maknuinann Ilawaii, ao Mr Rioknrd ma ka «oao oua haole. Hokuuia ko anaiuu. lle ike alii mawaho oka halepule, ua lulu lima pu na Moi, ka Pnuku Knoka me nu Miikaainana. Mahupo o kein ua liuliu ka huakui uo Laupuhoehoo. Ukali.