Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 49, 5 December 1885 — E KO KONA AKAU. [ARTICLE]

E KO KONA AKAU.

Oia ka leo uwe hauehane o ka nupepa Elele o ka la 21 o Novemaba nei, a heaha Ia kona wahi pilikana ilaila. TJa leukulu iho oia i kona kahua ma ke ano kue, a holoholo olelo o ke ano hoopuai poni e imihala wale ai ia Pilipo. Ua kuia, a welenia oia ina lēo o ka oiaio niai ia G. W. Pilipo aku, i kona j>oe ponoi, a heaha la hoi ko ke Kolea kaua- ' bua ilaila. ' Eko Akau. O ka lakou i olelo ai no ke Kuikahi Panai Like no ko'o kue. He oiaio, ua kne au i kau wahi oia Kuikahi, ma ka pakui o ka Pauku 4, a pēnei ia Pauku : "Aole loa e hiki i ke anpuni Hawaii ke hana i Kuikahi o | keia auo, aole hoi e haawi i kahi lihi aiua me kekahi lahui e " O lflīp«s ka mea i hoike akaka i kona manao uo keia mea, e olelo ana, e loaa ana he mea e kue t« mai «i ke aupuni Hawpii e na maoa anpnni e noho Knikahi ana uieia. He oiaio, Iloko o Mei m. h. 1877, oa komo koke mai na keekea a ke aupuni Berita»ia ia Hawaii no ua kumo. 1 He huna makamaka ole ka Hawaii, a ua kue hoi ina Pauku'4, 5 & 6 o ke KuikHhi o 1851. 2 0 ke kanawai e kau ana i ka aohau mulnna o kekahi mau waiwai Beriti»nia, he h»na kaukapakahi a kue i ke!« kuikahi i olelo maa ia. 3 0 na dila i «<hi ih maluna o na Waiwai Beri*niH i ohiia m"I»Io oi* Kanawai, e hoihoi ia mai i fca i*oe KHlej>a e noho •«na ma Hawaii. 4 E hoopau ia u« Kanawai ia. Eko Kona Akau, Ma keia mau ku mu kue, mai a B< ritania ia Haw«ii, »a lilo i«-oe e Kodh Akau ka haDo"haQo kiekie, uo k« mea, iih kou KakaoWlo i luMke luua i keia piHkia e hiki mai aua. īla hoike mua nku no « a a ah -oholo ia keia Kuikahi, e komo noi m*i atia ko Kina jvr»e., u hao aku ioa hana mai "ka lima akn oka poe Hawaii. Ua hookoia Aii- a hookoia, alaiU, e uui ana n% pejwhi ame na powa ana. Ua ike ka lehulehu i ka oiaio o keia mau mea • pan £+ jvi Pilu-o-. e» ba»lo!u na w*a* o ka M !» !«*.» <a iluiia o * Noho A , .», ! ~ . k-> liiki Alia o *>.•••» v "iee " hamae, m ka weli ; ua Lion» o Europa, a hoouna aku ia H. A. P. Kaaka i Komisina mana uui ma fea aoao o ke aupuui Hawaii e holo aku i A no haha ka hoouna aoa, a no keaha 1 pihoihoi ai ? No ka mea, ua komo mai keia mau koi aua me ke oolea. Ua ike pono ka mea pine i na palapala a paa loi», i pili'i keia mau kuka ana, a o oe e ka mea kakau o ka nupepa Elele, he makapaa oe, aole i hiki i kou ike, a u»e koa ke komo pu tue ia ma ua mea paakiki pili aupani me ua au-

puui o waho. A no ka liiki i ka mea paae, ha noouoo &ua no na mea h pah ia ai na poino o ka aīna, aa hooaoho maa ia kuna iaoa he La'a uo fee Komite o na aiaa e iloko o ka Ilale Ahuolelo o 1878, 1880, 1882 & 1884, Pela i loaa ai ia oe e Kooa Ākau he kulaua pu rae na Keoniuiana C. R, I) : sho{) ma no ka noouoo ana no Hawaii, a me aa ai e, 0 o« e Kooa Akau. Aole oe i haalehia, aia kou waha olelo ma na nau ki«kie o ka hauohano aupuni. Maj> ka mua mai o kau litij>una ana i niau lunamakaainana tioo, a hiki ia Pilipo,. akahi no a loaa ia oe he nioho nau e haaheo «i, ma fea ike kakrtotelo wiwo ole, a me komo pu iloko o na mea pili hoopo noj»ono KUpnni. He mea oiaio ole na holke o ka pa Elele ma o kona mea kakau la, q Pilipo ka ka mea hele i w'aeua o ka poe kalepa e helu i oa dala i ohiia ai ma ke Dute o na waiwai Beritania. Aole loa h? wabi lihi oialo ikī oia aiea, ao'e o Pilipo koleana hana iloko o laila 0 ka hoike aku ka Pilipo i ko ke aupaoi mau hemahemu roa keia hana pnpuahuiu, a loaa he komu kue ia mni. A oiai keia hiao kumu koi polea i ko kakou aupuui, a <*»! ka Moi a me koua Aha Kuhioa e dooboo ana i ka rnea e jxmo h>, a oiai pa }*lapala u pau i loaa'mai i ka lim» oke Komite o na alna e o kela mau hoopa»; paa, a o ka mea f>orjo wnle uo e tm% ni ka maluhia o u& elu», a iia h*na ia i>eh. 0 ka hoopau u o kel* k»u#w»i a«h,»u i* h» •haoklo q 1816 i Iloohoio ai a m • k* »bHoMo o 18TS, U« lilo i* i iūta fcot>Joo!o i ka inaoa aup yA o EutUui, a W#lbo 'OMli oU \ fe<s i'*D4 V naua, \ *W§, • peU iho l* i I' aa al ka «±&lsii4a

ina &o»o e'.u», oia k& Pī!ijjo han», & ui«i« ®no oi* i kokoa ai 4 oia he Imn* nn»i !s f Moi 9 Aole lon. D* kokea oU iko k» Moi noho an», a aa hoopau ia ka oianao j»ihoiboi, a na lana malie a hiki i keia wa, 0 ka nai mauao piha inaina o ko ka nnpepa Ele!e mea 5 kakau, e ot ana ka lemu, a e eueu ana ka lehelehe rae he wahine nuku !a ia Pilipo, he inaina knhihewa ia, a me na ōlelo i piha i ka wahaliee;'a oia mau hoao ana au a pau i mea n« Pilipo e hoowahawaha ia e Ko\a ia he mea e neenee a'ku Akaxs" BeTia:s Mare ūie~ Pilipo. Ua paa laua a na ka make laua e hookaawale, a e ike iho oe i lea pane a Puuanahulu, Puuwaawaa a n>e Keaokukuiula. PAOPAO i NA MAKA O K.O IMI LOAA. Ua kauhihi mai nei oe, tta Pilipo kapa aku i kona moi he keiki na Bolokamu, na ke kumeka kamaa, ma hea 1« e loaa ai ia oe ia mt>a, e huli o« ma kana man mea a pau i kakau ai, aohe e loaa ia oe na kona lima i hoike aku. O ka moa i ikeia ai o keia inoa i kapai», «i» no iloko o ka El«Ie Poakohi o kahi tua« makahiki i hala, a eia ka iua o V. ikeiu aua oia inoa kuamuamu. Ao ka lakon kuamuaiuu uae ke hooili mai nei na Pilipo ka. Menemeae ole iho ka lima i ke kakao ana, i ke kuamuamn, aole paha he wahi aloha aku i na maka i ka amo mni o ka imi hale, a me ka imi loaa pu. Ua manao ka mea imihala e hoopiM mai ia mau hana kuamuama ia Pilipo, «ole loa oae, na PiKpo i pane pela. E pili kan mea ino la oe. Ua manao ka enemi, he kmnu ikaika ioa keia e hoohioio ai ia Pilipo mai kona kalana hoaloha piii(>a>t ana me Kona Ahau. Huli aku nei ka ino, ke kuamuamo, ka manao ino ma ka aeao o ka mea kakau o ka nuj>epa E'eLe. a i kona mna i kn Elele Piwtko!u. loa o Pilipo mai keia mannu ekaeka o ka imihaln mai. Loaa ole he wahi ki na'una'u o Kona Akau knleana e hili nai mai ai i mau koa. H» kab»a wawahi hoio b>i!ota keia ia Piiipo no Kona Akan, aka ua lilo keia mau mea i mau komu jx>{K)|io uia ka aoao ( koe iaia, i kumn ikaika l«>a no koua aoao, a e oi akn ai kona hilinai paa ia e j Koua Akau. £ kuu Kona Akau Aloha. O na olele ae nei malnna, oia ka mea oiaio loa a kou Kakaolelo i hana ai iloko o na au fconr«»kh i ko inkw wa, B<» ua pilikia : \ u s hoike ai ia oukou e p9f i kei* u -oh» ko ka E'e!e nx» kakau, a he ike mska hoi ko*u, *a* tr koa waha oielo uei. £ 'u:" * >eH maa olelo pelapela a pan mai o oukou ako. i Ēia aa no oukon me ka oiaio, aoīe' maMo o na aaha o ka hookamani o ka' poe ake oihana e nonoho "IPhi Iho la e imi ana iko lakon j»ono iho. Aole loa an pela. T?a ike na Keauhou me Kahalun i man hooponopono ana i pili i na hoolimalima oia mau aina, a kekahi o onkon i ike o!e ai mamua; a na ike pu hoi me o'n hoa i hauau pu ia o ka aina hookahi 4 o Holaaloa 1 ka"u ] no lakou, Ke lawe nei a«, a te o nei i fca īuoa Hoohanohano hou ou e Kona Akaa, a e linpaa aua au nou e Kona Akau, a ao liawaii a pau, liiki ika hoopuehu ia ana o ko Hawaii man euemi kumakaia mai ka lakou mau Ilocj>ono|Kmo ana. Ke hookolo aku nei atf i ia nui manu o ka poe aloha ia Hawaii, i mau hoa koa noa e hoomaemae ia ai o Hawaii. j Ka'n pole. Nou ia e Koua Akau a kuilima kaaa no ke Kahua Kaua o Fe"beru*ri 6,1886 malalo o ka malu o ka Mana Kiekie ona Lani. 1 Gr. W. PILIPO. Ke Dute Hao o Kona Akau. Honolulu, Nov. 23, 1885.