Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 30, 24 July 1886 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.

Unuhiia no Ko Hawaii Pae Aina. Heln 53. OEEIA kau hlkiwawe ana o Leina Hia iluna o'ke anpuni Uwea, mamnli no ia o ba ume ia ana e ka ikaika o iia aopnni ala, nolaiīa aole oia he inea lanakila, aka na lilo oia he pio na Aeko Eleele. Ma keia wahi e weliewehe iki aku aa no ka paa pio ana o Leina Hiu. Oiai o Leina Fīin e kunpaa ana i kona mama lele, aua oi aku hoi kona lele ana mamua o ka nee ana oke aupuni Uwea, aka ike kaa pono ana oua wahi Ilio nei malnna me kona ike ole eia ke aupuni Uwea malalo, ia manawa no i ume ia iho ai oia a kau ana iluna o ke aupuni, a o ka wa no hoi iā i kapakahi mai ai o ua aupuni nei, e like me na mea i hoike ia ma ka lieiu i hala no na mea e pili ana i keia anpuni.

Oiai hoi ke aupuni Uwpa e kapaknhi nei ia Leina Hiu, ua umii ae la ua aupuni nei, a holo mai la na kihi eha, a poepoe ae la ua aupuni nei me he kinipopo la. Oiaihoi ua aupuni nei i hoi mai ai a poepoe, ua eleu koke ae laua Aoko Eleele nei ma kana apatia hana no ka nana ana i ka mea i kau akn ilunla o ua aupuni nei, a eleu pu mai Ia no hoi me kana mau wahine, no ka mea o laua na mea i lehia ma na hma o keia aupuni, a ua loaa iho la hoi ia lakou keia wahi Ilio hulu nairi. j la manawa pane aku la o Aeko Ele-: ela i kana mau wahine, E, o ko olua i mana lioi paha i paa ka Ilio a Piuke i, na kaula hao. t Iloko np o ia manawa i kulou iho ai o Manu Keokeo i lalo, a honi iho la i -%a.£yilu o Leina Hiu, a i pili ana iho o ka ihu'o'u* 0 " vVaiAia.. 4 &>!iVfc Hiu, aia hoi lohe ia aku la ka haluīui a me ka nakeke o na kaula hāo he 50 a lapv>u ae * a lakou me ka lauwili rina ae i £ahi kino uuku o Leina Him, a īie aoa ana hoi iloko o ka ehaeha kai lohe ia aku mai ka Ilio Leina Hiu mai a haule aku la oia iloko o kekahi lua pouli, a iloko hoi o na minute o ka ehaeha ua paa ae la ua lua nei i ke paniia e na kui pine he 50, a noho iho la ua wahi Ilio nei me ka ehaeha, o ka maka mua loa hoi keia o ka loaa ana ō ka poino iaia. Nana aelat«i wahi Ilio nei ma ō a maanei, aohe ana mea i ike, oia w&le iho, a i kela a me keia manawa ana e 6ni ae ai, e eha ana oia, a wahi a ua wahi Ilio nei, Ua eha au, no ka mea ke oni nei keia mau kaula hao iloko o kuu io, Auwe ! e make ana ka wau me ka ike ole m»i o kuu haku ia'u. O keia ae la na mea e pili ana no Leina lliu, a e nana ae k&kou ia Lina Kula. Oiai o Lina Kula i ala ae ai mai kona hiamoe ana, ua nana ae la oia ma o a m&anei o na paia o ka hale, a he mea kaohao nui ia i kona mau noonoo, no ka mea ua ike oia aole keia e kona home, a no ia mea ua ala loa ae la oia ilaiia a hele aku la e nana ma na wahi a pau o keia home kupanaha ana e ike nei, aia hoi ua halawai mai la oia me kona mea nana i kaili. I kona wa i iko mai ai ia Aeko Eleeie, ua haule iho la oia iluna o ka papa hele a maule aku la. 0 ke kūmu o keia uo ka īke ana aku ia Aeko Eleelo, a. oi&nao iho la oiu, ua lawe aihue hou ( ia uo ka oia, nolaila pau ae la kona' manao ana e hui hou me kana aloha. Piuke, oiai eia oia i ka lewa, a aole pa- ■ he niea nana e hai aku iaia ua liīo hou ' uu ia Aeko Eieele, a he makau no hoi J kona, maliu o keia lawe hou ia ana « pomo ai oia, nolaila ua ha aenei ko- j ua aioUa i kaua kane, h oia no hoi ke kuuau o koua maule ana. I k« ike ana um o Aeko Eleele i

ka hanle pahu ana o Lina Kola ilalp, kii mat la oia a hapai ae la, hoihoi aka la iloko o iekahi romi! oi ae ka nani a e olapa maa ana he malamalama a'oul llullu o uu i uiol nel, uma ia rumi i Lo&moo aku ai oa Aeko Eloelo nei i ka Ui Liua Kula. A oiai oia i hoomoe aka ai iaa TTi nel, aia hoi, pii ae la na manao o ke Luko lapawale iloko o ua Aeko Eleele nei, a 1 iho la iloko ona, he wa kapono keia no'a e hooko ai i kun iini. ae o kona makāakau ana e e hooko aka, aia hoi ua paoho ae la o Lina Kala mai koaa maale ana, a pane mai la, E ke akoa lapawale, e hookaawale koke aka oe, mai hoopa mai oe i kuu kino, no ka mea ua laa ia na Piake, aole n^a. Ik» lohe ana o ; Aeko Eleele mau mea, ua pane aku la oia, Mai hoopuka mai oe pela imaa o'u, no ka mea ! eia oe ma ka poho o kuu lima i keia ; manawa, a eia ia'u kou ola ame koa make. Ia wa pane akti la o Lina Kula, aole ia he mea no'u e kanaluaai, he oiaio oia au ma ka poho o kou lima pakaha wale, aka o kou manao ana e kauo aku ia'u e hooko i kou makemake, aole au eae ■ aku ana, oiai ua manai pu ia au me ( kuu aloha Piuke; | Heaha kana, wahī a Aeko Eleele, aole e hiki i kona mana ke kii hou mai i Qoe a lawe aku mai ka poho o kuu lima, no ka mea ua kau ka lepo oke aupuui Mokahna, a aole anei oe e hana i ka mea ana i hana ai i like ai olua la wa pane aku la oLina Kula, aole au eae aku ana i. kou manao, aa hiki no ke hana oia pela ina nae lioi ua hanaiooia. Pane iiou aku la'o Aeko Ele§Je, kahaha I o kou mau manao a pau, he naaupo wale no, no ka mea aole oe e hoi hon aku ana me ia ahiki i ka hopena o kou ola ana.

Ia wa psiio.hpu «ka la o Li.na Koia, ina pela ka oiaio, aiaila © noho 110 au a make a ola paha. No keia mau olelo aua tli nei, ua anehe akii la ua Aeko Eleele nei e hopu me manao c hookoi kona makemake, aka ua lele koke mai Ia ua Ui nei ilalo oka moe, a lalau ae la i kekahi pahi kaua a Aeko Eleele e kau ana ma ka paia, a kau ae la ma kona puu, a pane mai la, Ina oe e lalau mai ana ia'u, alaila e oki no au i kuu pnu me keia pahi. Iloko o ia manawa, pane akulao A.e|co Eleele, E kuu aloha, mai hoao e lawe i kou ola mai ka poho ae o kou man lima ponoi, no ka mea aoleaue hana hou aku ana ia oe ma keia mua aku." Ste keia mau huaolelo i pane iho ai ua Aeko Eleelo nei, haalele iho la oia ia Lina Kula ma ua keena nei, a hoi aku la me kanß mau wahine me ka hilahila nui.

A ia Aeko Eleele ho! i hala aku ai, | ua noho -ho la ua Lina Kula nei me j ka mapao kaumaha, oiai aohe oti& mea nana e hoopakele i hul hou ai o!ft J kana aloha, a ua kau mau ke kaum&W maluna ona i na wa a pau, a e kalu afta. hoi kona mau waimaka aloha kane i kelā a me keia hora, a aole hoi he mea' nni e ae iloko o kona naau o kana kane wale no. E na hoa heluhelu, i mea e hoopo kole ia ai o ka manao kaumaha o Lina Kula, nolaila e haalela kakoo 1 ke kamailio ana nona a tne Leina Hiu, a e kamailio hoi kakou no Piuke. Ūa haalele kakou ia Piuke i ke aupnni Mokalina e hoonuu ana i na mea ai, a e kuupau ana hoi i ka hahai i kahi i loaa mai ai iaia o ka mana kupn», a! ka pan ««« c ka laua ai aiia «a hoi aku la laua no ka rumi hookipa, a malaila laua kahi i nanea ai Oiai laua e nanea an», aia hoi halulu ana o waho o ka pa alii, a he nei nakolokolo ana, ku ana kekahi Iho iuu ma ka lanai o ka halealii, huli ao la ua īlio nei ma o a maauei a aoa ae la no ekolu manawa. Ika lohe ana o i keia aoaīlio, ua ku koke ae la ola a pulta aku ta iwa ho, no koua haupu aua ao maīia o kana wnhi I!io Loin» Hiu paha, aka iaia i puka uia! ai, iko mai la oia he Ilio okoa walo nc« koia aok hoi o kana .vahi IHo. I keia manawa i ainan aku ai oia i ua Ilio la: Heaha kau ? Pane mai la ua Ilio nei, Ui lilo

kau wahine. Me keia mau huaolelo waīe no ua nalowale akn la aa ilio nei. Ika lohe ana o Piuke i keia mau olelo a rae ka naīowale honua ana hoi 6 keia Tlio a aolo hoi ī loaa iaia he nlnaa hon ana alsu i ua Ilio ulu, ua piha īoa iaola i ka ukiuki no na haua a keia llio. Ia manawa hoi aku la o Piuko iloko a noho pu hou iho la no laua nei, a ninau mai Ia ua aliiwahine nei, o\vai kela mawaho au i hele aku nei ? He ilio, aole au i ike i kona wahi i hele mai ai aole hoi 1 kona wnhi i hele akn ai, wahi a ua Piuke nei. A 0 kana mau huaolelo i lioopuka mai nei, ua lilo kua wahine, aka aole aa e manaio i kela, no ka mea he kiai no kona a lie kokua no na wia popitikia, nolaila aole oia e poino. Iloko o keia mau olelo a Piuke, ua hopu mai la ua aliiwahine nei me na huaolelo a ka maalea, a hoi aku la laua iloko o ka i romi, a i lawa no ia Piuke a pili iho ka maka, aia hoi, ua halawai koko mai la meia ka uhaue o kana īlio Leina Hiu, ua paa oia i na kaula liao he 50. la wa ninau aku la oia, Nawai i hana ia oe e like me keia ano au e ike nei ? Pane mal la ua wahi īlio nei, Nau no e kuu liaku, no ka mea aole oe i hooko e like me ke kauoha a kau wahine, nolaila e kii mai oe ia maua, eia inaua ika lewa nei, i ke aupuni o Aeko Eteele, ua lioopaaia au ina kaulahao he 50, a o kau wahine hoi eia oia ke paa ia nei malalp o na umii ana a ka mana o ke akua Aeko Eleele, a pehea la kou manao, e kii mai ana anei 00 in maua ? Aole paha. Pane aku la ko Piuke uhane, Pehea la olua e loaa ai ia'u, no ka mea aole au i ike ike aupuni Jcahi ou i hoopaa ia ai e kuu Ilio a me ī&a Lei aloha hoi he wahine.

Ia wa pane aku Ia o Ijeina Hiu, e holo ae oo no ko anpuni Muliwai Make kahi hoi a kou hoaloha .o noho mai la, a mai lohi oe o make auaaei maiia. l'a manawa pau ae la ko Piqke ike ana i ua wahi Ilio nei, a puiwa ae la oia mai kona hiamoe ana, hoomanao iho !a oia he moeuhane ka kēia, a w'ahi ana, aohe kei* he mea a nana ae la keia ua ahiahi loa. Hoala aku la keia i ua aliiwahine nei, e ala no ka mea, ua napoo ka la. I ka wa a Piuke i hoala aku ai, a ala ae la hoi ua aliiwahine nei, a pane mai !a e naue kaua no ka papa aina, ua makankau aku nei paha na mea ai. Nolala he!e aku !a laua no ka ' papa aina aai iho la, ak:a ia Pinke eai nei aohe he pono iki o kona noonoo, no ka mea } na hoohuoi mau ia kona noonoo uo kea mea ana i ike ai ma kā hihio. Ika ike ana oke aliiwahine ike ano e o Piuke, ua ninau akn !a ua Makareta nei, Heaha keia ou ekuu aloha? I keaha la ? wahi a ua Piuke nei. I kou ai ole mai hoi paha, wahi a Makareka. No ka oao oie mai no hoi paha o ka «i oiai, ano ko'u hiamoe ana iho nei hoi paha kekahi.

& manawa lalau aku la ua aliiwahi* nei i kekahi omole, ninini iho la a haam <n&i la ia Piuke me ka i aua mai e lawe «e inn i kei, no ka mea ua hana an i keia i mea hoonoono ai. Lalauaknlaua Piuko neiainuae la, a he man minut« i hala ae, iho mai la ka noe o ka waiona, a hoomaka akn ia ua Piuke nei e ai, a i ka maona au», ua hoi aku la laua no ko laua rumi moe a hia moe aku la. A oiai na Piuk© n&i i kaia loa ia iho al e ka hiamoe, na ha!awfti aku la kona uhane me ka t»hetffe o kana wahiue im ka moeuhane, ike ākt\ la oia i ka «hane o kana wahine e A6ho ana iloko o kekahi rumi nani ana 1 Ike o!e ai mamua, e uwe ana nae kana wahino, huli mai la nae koka uhane a pane mai !a ia Piuke, B ku« kaoe, e kii mai ana aaeioe ia'a ? Pane akn la ko Piuke uhane, aole i maopopo ia mea ia*n A eaha atw oe ma keia wahi f la wa i panp mai ai ko Lina Knin uhane, ua aihuo ia mai an e Arko E!eole, mamuli o kou hooloh? o!e ana i ka mea i kauoha aku ai 00, nolalla ina he aloha wahine kon, alaila [e kii koke mai oe ia'u, mai kali. aka ina ua oi aku kon makemake i ka !epo ' mamua o*u, alaila mai kii mai oe ia'u,

ua hiki no hoi au pela e noho ai ahiki i iro*n mako a&a, nolaila aloha leana, a nalo akn la ks ahano ona Jbina Kula noi mai ko Phike iko ana aku. I ka wa i niilo akn ai o Knla, ii(i pniwn ao !a o Piuko mo kona manao oia fn iko ki&o, oka i kona ala loa an« ae, ike iho la oia ho moouhano ka t ā' ilokono oia manawa i hu mai ai kona aloha no kana wahine, me ho la e kono ma! ana lafa*e hele, nolaiU ala ae la oia Hnna m'e ifona hoala ol?> aka ike wejbe ae ta i kona lole dioe po a komo i!sv Ift i litona kapa, wehe malo akn la ika poka, a poka loā aktt la iwaho,.htt!l mal ia oia a pane mai īa, Aloha oe eke aiiiwahine o ke aupani Mokaliaa, eia att ke hoi nei i ka home, ao k» saea oka lima keia onala i hodttna ia mai ai an, ēia nae tia HIo e iho nei au me oe ma na hana lapuwale, nolaiia e noho oe i kou anpani, eia au ke hoi nei. ia wahuli aku laoia no ka uapo ka pahu hopu. a i kona hiki ana aku, aia hoi kona waap£ e lana ana, iho aku la keia & kau a holo aku la no ka moku, a i kona hiki ada aku he oia mau no kona kupua. Ia ♦& huki awiwi aē la oia i ka heieumf, a huki ae Ia ina pea, a i ka makauk&u pono ana, ua kauoha iho la oin iUa r&oku nei e lawe iaia no ke aupuni HuHa. ' Iloko o % manawa i huli ae ai ua «noku nei no ke Komohana, a kunpau aku la i koaa holo, a mai ua po nei no a ao, kaalo ana ua moku hei mawaho oke aupuni Huila, nolaila ua oi aku ka holo o ua moku nei ina keia hoi ana mamua o ka holo ana aku. Ai ua moku nei i pili aku ai i ka 1 aina, ua īke aku la oia i na kanaka e kanikau a e kumakena mai ana, aua uhi ia hoi ke kula&akauhale holo okoa me na kahakahapa kanikau, ia wa lele ae la koaa iiauU iio ka mea ana i ike ai j ma ka moeuhane, aka aole oia hooiaio, loa no keia -

la ko i&uei heleuma, lu na pea, a pau hoi ua hemahema, hookuu aku la ika waapa a holo aku la i uka, a iaia i kokoke aku ai, ike aku i la keia i ke kaa moi e ku mai a ua paa , hoi ka moi ike kanikau, a e hauhau . uiai ana hoi kona waha, a iaia nei i pae aku ai, hele aku la oia a hui me kona: makuahonowai, ua pane, koke mai la oia, O kau wahine aele oia ma ko kakou home, ua ualowale oia # ahe mea, paakiki loa hoi la'u ka hai aua aku i. kona wahi i noho ai. Ika lohe anao Piukeikeia mau olelo, kulou iho la oia ilalo no kekahi mau minute, ea ae la oia iluna a kau aku la īluua oke kaa a holo aku la no ka hale alii, a eia hoi ke hio nei na makaainana ma ke alanui me ka olelo ana, ua hoi mai nei ko kakou alii qpio, nona ka wiwo ole a me ke koa. Ia laua i hiki aku ai no ka hale alii, lele iho la oia ilalo, a komo aku Ia no ko laua rumi moe, aia hoi, ua holapiT mai la ke nloha o kana wahine, ame he la o kana aloha Lina Kula no kekahi e noho pu ana. Ia manawa i hali ae ai ua Piuke nei a pane aku lai ke alii, E noho oe no kou aupuni, mai kanikau a mai kaumaha hoi no kau kaikamahihe, no ka mea aole oia i make i keia manawa, a o ka mea nana i hana īho nei keia mea, he makemake oia hakaka pu me a'u. Nolaila eia au ke hele nei e huli, a o keia inau mea a pau e kakau nei, e wehewehe koke oe, a e noho me ka hauoli, a haawi ae la na lulu lima hope, a hala aku la ua Piuke nei no ka uapo, a o ka moi hoi hele akū la oia a kauoh«k aku la i kona mau makaai; uaua e wehe\yeUei na kilepa kauikau a pau, a he mauawa ole uo hoi* ua pau iho ia ua uiau mea la i ka heleiei ilakv u iioalii iho la ka h&uoli maluna oke aupuui Unila.

Oi&i o Piuke i hiki aku ai uo ka uapo, ua kau aku la oia ma ka waapa a holo aku !a uo ka nioku» liuki ae la oia ina mea a pau, aika uiakaukaia-ana, pane iho la oia, e lawe ia'a uo k$ ui Huliwai Mako 4 1 lawa uo a' pau ka Piuko kamailio aua, ua lnili ao la ka Ihu o t»a moku nei no ka a ttoto akn !a. Mai ua la aei a po, boo\omo ; nua aa laoku' r>e>l uo ke avipum ' Maliwai Make, 110 kahi lioi a ka lio Lo> Rw>ua i ooho a!. Ua pau ka uoho pio stjs o ur Ho nei malalo o Aeko raka uoleoha &loha i ua houio ala, uo l'laila ua who uo oi« īlaila. • [No keia ae,]