Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 27, 6 July 1889 — Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua. KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

Ka Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua.

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Ka Limakahl i hf.*\heo ai ka Eor.ua, Na hua Ohia Kblbawb o AmioNi Unuhiia, no Ko Hawaii Pae A mn. Heln 87 No ia mea, ua pano ae la oia i kona hnka, me ka olelo ana ae> e nana pono i kela mea e maalo ala I ka onolii o ka la. ' ■; 'i lā manawa i nana aku ai lea ni, a lie mea oiaio ua iko aku la oia i keliahi mea e maalo ana, me lie aka alano kekahi holoholona. Hnli iho la ka ui a pane i.ho la i ka na ilio, ko ike 10 nei uu i kekahi mea e maulo ala imua o fea onohi o ka la, a me ho la, ma ka'u hoomaopopo ana, he aka oia no kekahi holoholona. Ia manawa 2 pane ae ai ka Leina Hiu, aole kena he mea okaa, aka, he j.ka kena no Leina l)ia. 0 kana i manao a| © hoowalewale ia kaua a loli ae ko kaua alahele no ko na wahi 6 noho mai la, alaila, o ka loaa no ole ana no ia o ka kaua mea e huli nei. He mea oiaio keift e na makamaka heluhelu, o ka mea aka a laua nei e. ike nei i ka maalo, oia np \e kino uhane o Leina Pia e like me ka Leina Hiu i hoike ae ai i kona haku. He mau hana kana e hoolauwili mai ana i ko laua mau noonoo i uhai aka laua mahope ona, alaila, aole e loaa ia laua ke aupuni Keahialoa, a ua bcpo hope no hoi oia o loaa kana keiki a me kona mau haku, a o ka poinono ia. Aka, ua ahuwale a ua maopopo ia Leina Hiu ia mau mea a pau, a no ia mea ua hoomau aku la no laua ne i i ka lele ana imua me ka nana ole aku i kela malu hana hoowalewale. iiala ae la elua la me elua aole he wahi mea a ike iki ia aku o ke aupuni Keahialoa, a aole no hoi keka hi mau hoailona e ae e maopopo ai 0 ua aupuni nei ia» Me ka Uoomanawanui wale no kaua e pono ai, wahi a ka iiio Leina Hiu i pane ae ai i kona haku, no ka mea, ma ka'u hoomaopopo anr. aole kaua 0 halawai koke aua me ka kaua mea e nke nei e ike. Aole ia he me hewa i ko'a manao, no ka mea ua helo mai kaua no ka huli ana, a he mea pono o ka loaa ia kaua, 1 ka lohe ana o ka ilio Leina Hiu i keia mau mauao o koua haku, ua lilo iu he mea maikai i manao, a hōpaiau nku la no laua nei i ka lele an» iuuua, Hab ae la keia la a uhi mai la hpl ka po, ia mauawa 1 pane ao ai ka ilio Loiua L J iu i kona haku, e pono paha kaua e lele aku no jke aupuni oue.o Leiua Dia, malia paha aia ilaila kahi i iioho ai o Le-ina Hip» me kona inau haku. la mauawa i pane aku ai ua ui n<si« iu& ua ike oe he inea pono ia 1 kou nao, alaila, e hooko ka pouo. meu maikai ia jao ko kaua kilolu hou ana aku, uo ka mea, eia ua aupuni xiei malalo pono o kaua i keia manawfi. Hoko no o ia manana pokole ua K emi iho la ka ilio Leiua Hiu ilalo, a o ka manawa }\>ko!e loa hoolai ivno ana laua nei tnsluna o ua aupuiii nei. | ] ! ] ! ' ]

He.m£a. oino e i.a mp.kamaka lieluheiu «e o ka lotta ana he nooInou i Leior. Hin e helelaua no; ke aupali oue o Dia, ua puhalaj hiu aku,!» ke lieiki: l.eiaa Bipa me ! koua iaf.,n ha!;n no 3:e aupuni Kealii i n'ma ' No ka Kiea, uih.li irr.i lakou mai ke aupnni llftflhi-t!cv mo ka neie o ko lakoiT m:>nao a aole hoi i manao o Leina e hiki,jjioa aku ana o' Meieuwiisi =vno ke aapuiii one o Laina Dia ' ' • Oiai q,j£giua Hia ma i hiki aku ai ilaila aitt hoi,- me be pahaoheo a me na sat> e lu;uaxei i ike aku ai o pai una OH,iuua o ua wahi la, a-me he ia i ka uana aku. He inealeu?. ■ n:iha len keia i ko'u noonoo af'i|V'oia'. fiia. kein. wahi iwaena o ka hoi he wahi e haki ai o ka naui, eia uae he oi aku o ke knakea mea'o ka naln. Oiai ka t|f e n il'l 'ana īloko iho ona ua pi.3B i'.e fa-ka ili? Leiaa iliu me ka oleio ana, hji kumu e ae o keia msu mea. «&*» noa wale no, uo ka mea ua ike mai|i ka uhfmeo Leina Dia ia oe; •••.'. ' &<•■•. I' lioouna mai ls. oia i na ale e nea ikul ii haki I ; \o malana. o ke kahua o i hooiiio ia ai e oe i mea ' I ka o |Meleuwila i keia maa ilip, ua pane ae Ia ,oia, Hole mea o hana aku ai oiai, ua kuua inaina maluna ona, a hoofopi wala no a kaua mea e : huH akn jti &»l-or>R mau haku a me ka ui MaHii M|fOrnp.lp. Ia ae ai o Leiua Hi\i 0 ka ui Mfriikjlelemele. aole paha he pouo ia kai), aku i ka hoopai maluua oa^L^p No ke a ka ui Meleivvilfi i liinau alu ai. No ka mea mahope auanei lilo mai 1 mau rae;v e hana nui alzu ai mahope aku. oiui, oia no ka a kou kai'kunane Piukeora, ( j Mai mauao no ia piea,. no ka mea. na ka mea ikaika o noho lanakila, ma'luna o ke ao holookoa. Pela no e kuu hn-iu, aka naa e hiki mai aiia no ka e hooko ia ai kena mau olalo au, wahi a ka ilio Leina Hiu i paue aku ai. Pela no e kuu Leina Hiu, aka, aole nae ia he mea no'u e kanalua aku ai t oiai ua laVa a xi& makaukau au i na mea e rale aku ai no na poino e hiki mai aha. 1 Mahope iho o ka laua nei mau kamailio ana ke malahialama loa ae la, a ke ike pono ia aku la hoi na wahi a pau. ! I ks ao aua ae, uol nana aku la ua ui nei ma na wahi a pau o ka luoana, aole ana mea o a8 i jke ai, o na ale "Wiilo no e poi mai ana. Oiai iaua nei e ana maluna o ka iuoan-i 6 6 waiiaa ae aua hoi ke kahua oue o ke aupuuj. Dia e poi mau i& aua hoi e na ale, a mo ka man&o kuhihewa o ka diaDe o £eiaa Dia iala mai ai kek..hi naiu nui kiekie me ka manao e poi iao fina mpluua o iaua nei poho wale ia manao ana ona pela, no ka u>ea. i k«i uianawa no i ala mni ai u» na!u aia, ep ka manawa uo ia p Laiia Hiu a <ne haku ilele uwila i i<;le hnu ae 4)ji me ka mauia īlu nu, a kuawaie aku ia ku aiai ia laua aku. Iloko 0 k:i manawa i hala aku ai keia p ua akp la ka ui Mele uwi!n i k->na i.io u\e ka uiuau aua iho, hrr,hr. hui ke ano o keia mau hana? ; Ia mauowa i pan<i| ae ai ua Leiua Biu nei, o ke:u nalu: a kana i iks aeaei kole in he n.'\l ,i n\.-.or" nka, q ea .kiuo hoopnhaohao o ia e Ltina Dia. | "N'o kona ike \u\ hili hou mai oe i&. i noi ).< uu enemi, u tu: mauao kuhihewa < >} > Sia >\ji kupj::u kelo. au& ō k&u mm t*i i kot>p;i ou, a oia k? kr.rbu O kona h, .\!:\ »i\& u\ai U i k«la nnlu V>ai o m t s rt oiaio ina loaa mai la k&ua i ka wHelnu o kela nnlu. ina ta ua laI Wt\ ift *bi kaua no na papaku o ka | mt,Njua me ka iamihi.i ia i a iauei a j liJk k ua i meaole. 1 | k \ lohe āna mu? 3 ka ui | ijfia n k?,r>a īlio. ua ph mai 1« ko | m iuaina 0 hooiiuai aua rua koua paj piiiua, a me ua huaelelo o k& ukiuki, | aku ia i kau j. Lio me ka uiuau

Kai no hoi ua make o Leina Dia? He mea oiaio no ia, aka, o ka make aoa nae o na k'ipua. aole ia i like me ka make apa p na kanaka maoli, he make ko lakoa aole e ola hoa mai no kekahi mannwa. Aka, o ko na knpaa make ana, na hiki loa ia lakeu ke hana i kekahi ha na ma na ano a paa i mea e pono ai no ka noho ana o ko lakou mau haku ma keia ao. Iloko no nae o kdia manaWa a lana nei e kamailio ana, aia no ka ai ke na na ala ilalo ma kahi o ke kahua o ke aupum Dia. Ua ike iho la keia ia. manawa me he wili ana la na ka lua mimilo na nalu e haki ana. a e halalu ana hoi e like me he wailele la i na hana hookala kupua a ke kupua Leiaa Dia. Ua aaopopo ia Meleuwila keia mau mea a pau, a mahope iho o ko laua hōohala ana no kekahi manawa loihi no ka makaikai ana i na hana a ke kupna L«ina Dia, ua noonoo hou iho la lauā nei no ka mea e pono ai no ka iaua huakai Ia manawa i huli ae ai na ui noi & pane iho la i kaaa wahi ilio. na iko ao no kaua i na hana a ke kupaa Leiua Dia, a aol& hoi he wahi pojraikaii loaa mai ia kaua no ka kaua huakai. Nokila, e hoalole kaaa i keia wahi, a e hela aku kaua ma kahi e hiki ai ke loaa ka kaua mea e hali nei, wahi a ka ui Meleuwila i pane h a aku ai. Ia manawa i pane aku ai ka ilio Leina Hiu. he mea maopopo ia'u i keia wa, aole kaua #halawai koke ana me ka mea a kaua e hele nei e huli. No ke aha hoi, wahi a ka ai Meleuwila i pane aku ai, No ka mea.. aole he mau hoailona e maopopo ai ia'u 110 ka loaa ia kaua i I keia manawa. i Ia manawa i ninau hou aku ai ka ui Meleuwila, a pehea iho la ko kaua pono? V Ua manao au, wahi a ka ilio Leiaa Hiu, he mea pono ko kaua kali aua a hiki i ka loaa ana he manawa alaila hoomaka aka kaua ma ka kaua hana. Ia manawa i pane hou aku ai ua ui Meleuwila nei, ina pela koa manao ana, alaila. ua hiki no aia no ia i.ka mea pono i kou manao. Ke ike ae la kakou e na makamaka heluhelu i na kamailio aua mawaena o ka ilio Leina Biu a me kona haku Meleuwila a e nana ae hoi kakou heaha la ka ka ilio Leina Hia mea e hana ai. I ka lohe an& o ka ilio Leina Hiu i na olelo a kona haku, nolaila, ua pane' aku la oia, ina pela kou inanao, alaila, e lele kana no ke anpuni o La. No ka mea o kela ke aapuni 1 ano like me ke aupuni Keahialoa, a malia oloaaiakaua kekahi ulia pomaikai malaila. Iloko no hoi o ia manaWa i huli ae ai ua Leinn Hiu nei a kaupoao aku la kona poo i kahi o ka la a puka as ana a me na huaolelo i pane aa ai oia i kona haku, me ka olelo aua ae penei; E kua haku e hopu mai oe i ]piu mau a e paa īa laua a paa, £ he mea oiaio e ike no oe i ka mea mai--1 kai i oi aku i ko na mea a pau. au 1 ik© ai. ; ! Iloko o ia manawa me ka eleu a me 1 ka hikiwawe i hopu aku ai ka ai i na I pepeiao o kana ilio, a hooko iho la e i liN me ke kauoha. I loa no a paa na pepeiao o kana ilio, 0 k» manawa no ia a aa Leiaa Bia uei 1 ku« pau aku āi i kona maeaa lele i oi aka hoi kona mania i ko na mauawa a $ku ana e mau ai, a ua lilo no ! hoi ia i mea haohao nui i ko Meleuwi. U »»n«ux ! Hoko o ka manawa ;*okole loa a ma he aimpu ana !a na ka uwila e hoomalamakma ana i ka Uwa, iho la no !ka ana a ka ilio Lein» Biu a noho ana i k« aupaui La, ! £ hoomanao onkou e na makamaka heluhelu, a mai haoliao hoi oukou ao |keia aupani, no ka mea, ua hoike ia no ia oukon maloko o Va moololo o iPinke, ka makuakan<? o ka kakou m. % i O keia ke aupuui a rīukt m* ka lio ILekeoaa i lelo» moa ka ai « niuau ia L<a, ia* paha ua ike oia ia Liaakula,

Aka ua pane mai oia me ka olalo ana aola oia i ike iaia, aka v he aka o ke kino waliine kana i ike ai ma i& kakahiaka, a oia no ka mea nona keia aupuni a kakou i ike ae la aia o Meleuwila ma ilaila. Oiai o MelftQwila a mo kana ilio Leiua Hiu i hiki āku ai, ua pane mai la o La ka me.a noua na aupnni ala, rae ka olelo ana inni penei: Beaha ka huakai mama a Leina Hiu a me ka tii Meleuwila ke kaikamahine a Pioke? He hūakai mama no ka hana, a ina ua ike oe, alaiia. e hoike mai me ka oiāio, a ina aole, alaila aohe au waiWai 6ka noho ana i hookele no ke ānpani o ka Malamalama nei." Ika manāwā nae i puka niai ai na inoa o laaa nei mai ia La mai ua i iho la ka ui Meleuwila iloko iho ona pehea la hoi i loaa ai ko'u inoa i keia mea, uā ike niua no ka paha ia'a. Oiai nae ka ui e nalu ana iloko iho ona, ua Dāne mai la o La me ka ninau ana mai. " Ehaha ka hana o ka hookolo ana mai a na'n e hoike aku, wahi a La i pane hou aku ai. Ia manawa i pane aku ai o Leina Hiu ua kaapuni aēnei maua ā puni ki honua, a ke kāapuni nei maua i k& lewa iloko o na puni elua. aole nae maua i ike iki i ka maua mea e huh nei. Aoie nae i pau pono ae ka Leina Hiu kamailio ana, uā pane koke .mai la no o La. heaha hoi paha ka olua mea e huU nei. , No keia huaolelo ano hookikina a La i pane mai ai, aua maopopo hoi i ka ilio Leina Hiu, o kona makemake o ka hai koke aku i ke kumn o ko laua hiki ana aku iiaila. Nolaila, ua pane aka la ka ilio Leina Hiu, no kou awiwi loa e ako e lohe i ka maua hana, nolaila ke . ninau aku nei au ia oe. tTa ike no nae pahā oe ia Leina Hipa a me kāna opa 3>ia? Ika lohe ana ola i keia ninau, ua kulou iho la oia ilalo, a no kekahi ©anāwa, ua eā ae la oia iluna a pane mai la ■ E Leina Hiu a me ka ui Melenwila, e lohe olua ano, o ka mea a olaa e huli nei, ua ike au a ua kamaaina iaia aole nāe ma ke ano launa pu, aka, ma kona maalo mau ma ko'u alahele. A i kela la aku nei no, ua maalo hou aē nō oia ma ko'u alahele, oiai au 9 hele ana ma ko'u alahele. Ia manawa ninau hou aku ai uaLeinn Hiu nei a aia oia i hea 1 keia manawa a kakon e kamailio nei? Oia paha kahi mea pohihihi ia'u la, aka, mā ko'u hoomaopopo ana, me he mea la, ua hala aku oia no ke aupuni Keahialoa. Ika lohe ana o Leina Hiu i keia mau olelo, ua pane aku la oia. eia paha ka mea apiki loa aku, aole maua i ike aia la ma hea ke aapuni Reahialoa. . la manawa i pane m&i, ai o La, aole oiua © ike koke ana iua aupnni la a li&la he anahulu ia mai keia ia aku a kakou e kāmailio nei. No ka mea, ua hala aku oia. no kahi e hiki oie ai ia kakou ke ike aku i ko na maiamaiama, ai ka piUa ana o na ia he •&) e ike no olua iaia e oiii m&i ana ma ua aouli o ka iewa nei. tei a mau olelo a La. ua Hlo ia i maa 6 kanaiua ai ko Leiua Hiu manao, * huii ae la aie ka oau* aun aKu i koaa h«ku oae he ls ua aloha ots i kio« haku do ka hoolohi ia ma o a maaaai ao k* imi m* \ kahi e lo&a ai ke aapuui Kft*bialoa a koua uisu eueuai. A r>iw k« iho L?in& Hia a u&oa «0» tt» ka aWha i koaa liaka, a« paoe osm ta o L*, heih* ka olua haua e imī Q»i ia Leiua Hipa? Oa baoa «4« i haua ieo loa, waii» « paae, a uo u owj maaa a haia aei e hui) uii, H*aha kaa* h«na iuo i haaa «4 irvbi • ka aiaaei hou » L* i paue mai au 1» caau*w» ī £>afid aka ai o Leiua Hiu h* kok«A hewa maopopo i«a oia ao ka u»**, «ia o kaaa uialaua. a&a kdtahi oi>Nk eiaa. Ao ua mau aU, oia ko maua ī u»*u «aoon, a iu« e loaa sua iakou ia | »ao«, alaiU* hiawiua s īoaa | Uk<4 au* i« kkou a p»u o ka a&ak* **- * h * Ao^ipau,