Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 29, 20 July 1889 — a Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua KA LIMA KU'I O MAUDELANA [ARTICLE]

a Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTEONA. KA WELI O KE AO HOLOOKOA

KA MEA I KAPAIA Ka Olali o na Aupuni Hui he Kanalima Kumamalua

KA LIMA KU'I O MAUDELANA

Ka Lisank*M i k»&h*o ai k& Heima. Na Ht?A OOIA KbLSAWH 9 AIHIOHA Unuhiia n« Ko Ilawaii Pae A ir,a. Helu 89 Oi&i l&kou nei 6 ai &na aia hoi, na huli ae Ia o La a pane aku Ia i ka ui MeUaw.la, kaaha kau mea hou o keia po? ' ! Ia manawa i huli »• ai ua M«l6u77il;i nei henha a uanei ka'u ■walii niea hou eia waU no o Wu ku niaoli i ka hoka I ka lohe ana no nae o La i keia mea, ua maopopo iho la no'nia ia a no ia mea ua pane aku la oia m® ka miuo nka aua iho. H ealiā h>;>i kou mea o ka hoohoka ia ana ma ks po nei • Ia m&Uawa i pan® aku fii ka ui MesenT.Ua. aole aui nnfonno nuua e halawnl ana a'a ruf» kek«fiii mea uaua i hookui ])« mai i ko'u noonpo. Oiai nae au i komo aku ai iloko o ko'u rumi aia hoi aa hooknhuha loa ia ko'u noonoo i ka ikfi apa aku ao!e he moe olokp o ka rami. Ku iho la nae au a nalu iho Ih iloko o'u. aia la ka i hea k% moe o kei* rumi. e moe aua ka paha au iluna o ka papaheie. Nan» ae la nae au ma na paia o ka rumi, a he ku maoli no i k* n?.ni a na ia maiu m«a nani i kouo mai īa'u e ko mo aku iloko o ka rumi. A oiai nae au e hele ana i'loko o ua rumi ala aia hoi ua lohe ae la au i ka nakeke me he poa kamaua la he mau tausaui ka nui. e hana ana m« ka puahi nui a ka iauna 010. A me he olapa aiia la na ka uwi!a, aia hoi ku ana kekahi mo« nani nona na nanaina nani a'u i iko muaol» ai Wahi a'u iloko iho o ko'u noonoo o keia ka ka hana a kela poe kamana a'u i lohe aku nei e koele ana na hamale, eia ka • hana nui ana i moe no'u, a h« k»u io aku no a ka nani. M« keia mau olelo ia weha ae ai au i ko'u miitt aahu a komo mai la na kahiko o ka po no ka moe an&/ a haule aku la me ka nape malio ana a ua mo& ala '■■ |^ A iloko hoi o na minut« pokole, ma hopp iho, ua loa ia aku la au e ka liiamoa, & puoho mai nei, eia ka ua ao, aole hoi a'u mau haawina ( &e. I ka manawa 1 pak ai o ka Meleuwila mau kamailio ana< ua hul! aa la o La me n& hel6h«lena o ka mino aka a pane aku la i ka \n lleleuwila, he oiai o kau mau mea a pau e kauiailio mai Ja. He rumi kupanaha ken«, «ika, aole ane fu i hoike mua aku nei i» oe me ka maoao la hoi ua lawa koa ike ;ua nameaapau. Fela no ka hoi paha, aka nae. aple no e uelo k« kuhaa o ka uiaaao |kē i na hana e Hk« me keia ko ano a'u i ike ai, nole hoi o keia ua hala ei a,ku hou ua manaw». M«hope ibo o ka pau an* o kh lakou noi pain* aua ua aku 1h lakou iei uo ka raaii hookipA, a mahuia lakpu ueū knhi i hooluaua |ho ai no kekalhi mAuawa, \ K - aui aenai ka ajauawa, a k« mai 1» hoi na la i hoike ia nka ai 1 AoU Iv& mau hawi nui o a k|'ui Mok.iwihi %mi vna «■ aoho aua iu<?ss« « La, luwkahi walo \h<> ri«>, k*3i mum e iike ui« ksi uio* i kauoh* in aku iaia. lj

Ma ke knkahi'ika o kn īwaknlua o na la, oiai Uoi oia 1, ala ae ai mai koua hiamoe ae, ūa lula 'aku la oia e liooha--1« i kekabi ma ua mala pua e halawai ana hoi ijfl6 uu ea plaolu o ; ke k.-ikahiaka. Oini oia 1 waena o pua, aia hoi. ke ko inaila ke onHouā waianuhea o, na pua iko ianei f|ukā il'«, a e hoo huiliui umi ana hoi iko īānei puuwai Wabi a ua ui nei i i&ne ae ai, he oi aku keia ake ala. a o ke ala paha ia la ke hel* ala a huih\Ti,! ko'u puuwai. JVle ke ia m&u oia i pane ae ai a he!e holoholo aku lā oia me ka huli hele ana ika pua īiono mai keia ala ana e honi nei, aoi6 nae he wahi mea a loaa iki. No ka loa* ole anai\ ianei o "ka pua nolaila, ua hoi aku la keia no ka hale

me ka nalu &nu ilop> iho oaa no keia uiea kupanalia aūa,© iioni nei. Ua noho oia me |sa hanaau, aole oia i hoike no kana in«(a o nalu uei, aka, ua kukali no oia inalia o ha!a*wai hou aku no oia ma k«ksihi kakahiaka ae. I ka hala ana ae ;o ua la ala, a uhi .m&i. la hui ku pq mialuna o ka honua, a hiki i ka hora 9 <j ,ua po la, ua hoi ; 'aku la no keia mk kona wahi moe i a hanls aku ia hooluolu no ia koena P°\ . ! , E like no me ke jano mau o ka poe L' hoomanao «ua i ifa lakou mea i makemake nui loa ai, p«la iho la no ka : ui ilileuwila i moo ona. Ua iiio keia mej* aua e hoomanao, nei i kunui nana a. Loohiaa ai iaia ma ia. po a uti loaa ole; lioi iuia he manawa e liiiimoe miūkui ai, no ka mea, o ke ake uai o konu maiju,o o ko ao koke ae »0. • . I, . .. • ■ !■ ('a hoohnln ia e juuei kekahi manawa loilu o i;t po ma| ke ala aua, a | ka h i - : 2 o uii 'la, ua pauhia _ io aku Li « kh.inirimoe. Oi»i <>iii i aku ai e k?i hiamo'e aoie he me.H e aijia i ike ai. aka, me, he liaueunue uln i pae iho ma kona J m;.iu pepeiao i ka p|aue ana iho penei:, ] ' O ka )uoe nu ka ! kau e Meleuwila | U e ioaa ai i|i oe kau mea e ma L>a uoi | i lii>ko o ia iiiUH,TVfa. ine ka hikiwawe. } a me ka paiwa hoi i ala ae jgīi ka ui a| kaakaa. ae ia kona mau maka, a paue! ae U' i keia raau huaolelo, owai keia?! I-i iauei i ala f.e ;n aohe ana mea! kino i ike aka ai .'i!ka; aa malamalama nae. a hooniauao ko'ie ae la no hoi ke ia i kaua mi-a i lia loa ai. Ia manawa ala ae Ia keia a komo iho Ia i koua 'maa' aahu a puka la k«iu! hoie no ka mala pi a, kahi hoi'a kona manao i anoi ai, | Giai no keia i hiki aku ai i waena o' na paa aia hoi ua ioni hou aku Ia no keia i ki ala o ka jiua aua i honi ai i! ke hakahinka i haia. 3n nianawa i paue aa ai ua ui nei, eia hou no ua aala auo e nei 4 a mai hea mai la keia me'a ala, he keu aku k® kupaianaha o mea. Malia paha na kekahi kupua keia tnea ala, a bo mau hana hoi e hoowale 1 wale mai ana ia'u i kumu no'u e hooman «ku ai i ka inkli ana a hiki i k&' loaa ana, a liio pahja au i m«a poiuo, Me keia mau i hoopuka aa ai ua ni uei a hooepaku aku la keia e! hnli i keia mea. kujpau.aha v Ta huli keia a k& mala nole tn\e he u: 2a a loaa iki ia ianei aka aia no ua« ka hoom.au "ī& k<si nla wHĪnuuhea iloko o ko iaaei mau pu!i» ihu | He inea kupanaha loa keia ia'u, wa hi a »a ui nei i ae ai, o ke ala| ka'u p houi n«i, a ia ka hoi i hea ko:iakiuo. I I O ka'u hoi i« i huli iho uei iloko oj keia mala *>ua aolo nao he wahi mc& a loaa iki. eia Ia oo'i hoa kahi i peo &Lj E na makaiuaka .j|M»laheU\ o kv v ia ua j t>w, ije me:i oiaio k;> kouio puala kakon ih4o o kpia ki ihe a mo ka niuau! ann iho he«hH la ku auo o k*ia luea aj ka kakou ui * Uookīl|> aei. j men oinio na uiak&m&W lielu he!u o ka mea a.a i ksi kakou ui i ho ni Ki. ana hoi e hull h«l« uai, aolo ia| he 016« « aku aka 3 ko aupuni aloa tiō ia. ' Mni h>ko m i o i:t aupuni ī lo&a mai | ai k«ia twh\ kamahio a kakou « iko | * o ī, uo k4 ai» ke iuaij , l* uh hupuni Ha i o lakou u«i I - No ki tueat ua huU ua U. he iwaka - ki!mt»ixiakahi. a Uv» 'Uiko* «uiaUulu o u«j

la aLa i hoike aku ni ia Meleuwila o hiki mai una ke aununi Keahialoa Aka e kali nae hoi kakou pela i ka oiaio, a na ke au o ka manawa e hoike mai īa kakou. ' Me na huaolelo ho; e loaka ui i lioo puka ae ai a hoi aku la oia no ka hale, oiai ko makuukau mai la palia ka lakou papnaina. īa ianei i hiki aku ai ika hale aia hoi e noho mai ana no lioi o La a me kana wahi ilio Leina Hiu. I ka ui i komo aku ai iloko, ua mao popo mai la no i ka iiio Leina Hiu he hana kana e noonoo ana, no ka mea, ua hele a Lailepo kona mau helehelena. īa manawa no, ua makaukau mai la ka oapaaina, a naue «tku la lakou nei no ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina Oiai lakou nei ma ka papaaina, a i waena hoi oko lakou nei paina ana, ua pane mai la o La me ka ninau ana mai penei: E ka ui Meleuwila, ke ike nei au me he inea la he hana nui ka loko o kou puuwai e nalu 'la. Ia manawa i pane āku ai ka \ii, mo ka hoopunipuni, aole a'u mea nui e ae e noonoo nei aka o ko'u ake nui wale no o ka loaa aku oke aupuni Keahi alua ia'u. Ia wa no hoi i pane hou aku ai o La ke ike nei au aia he mea nui iloko o kou noonoo, a e oluolu anei oe e hoike mai. I ka lohe ana o ua ni uei i keia mau olelo ua kulou iho la keia ilalo a no kekahi manawa, ua ea ae la oia iluna a piine mai la, he oiaio kau i hoike mai nei, aia he mea nui iloko o ko'u noonoo. *' Aole nae mai kiaohi mai o ko'u no lio aua ma keia aopuni, aka t eia wale iho nei no la alua ae nei kakahiaka o ka loaa ana ia'u. A ua inanao nae au iloko iho o'u owau hookahi ke inai a hiki i ka loaa aua iu'u ame ka ole Heaha ia mea au i ike ai? wahi a La i niaau liou wku ai i ka ui Meleuwila \ole ho mea kino mao'i, wahi a ka ui i pane aku ai. aka. he aala no keka hi pua a'u i ike ole ai. Ma ke kakahiaka onehinei, oiai.au i ala ae ai mai ko'u waiii moe ae, ua lana inai la ko'o nianao no ka hele ana e holoholo iloko o na nialapua, a o ka'u ala ae lu no ia a liele aku Ia Oiai au e waīea ana i na ea oluolu a mo ka houi ana i ke ala kupaoa o na pua ; aia hoi ua hoolialawai ia mai la au iiie kekuhi ea aala ano e i like oie mē ko na pua a pau o ke kihapai, a he mea kahaha hoi ia i ko'u manao. Iloko o ia manawa, ua hookolo hele aku la au i kahi o ka pua nona inai keia aala kamahao, aole nae he wahi mea a loaa iki ia'u. Ko ka loaa ole ana hoi ia'u, nolaila. ua lioomanao ae la au aole palia keiu lie aala no kekahi pua, aka, he mea, hoowalewale palia ia'u ua. kekalii ku pua i inea no'u e poino ai. Nolaila, ua hookolo iho la au iioko iho o'u «» hoi aa a keia kakahiaka alai!a hoi hw u aku au e liuli īaia, . malia o loaa ia'u aoko u īke maopopo aaa lioi ia i ka niea aoaa uiai kdia aala kupanaha. la manawa i ninau aku ai o La, a pehea ua loaa anei I* oe i keia kakahiaka t aole paha la iuau&xva i liou aku ai ka ui, i\ole i loaa koua kiuo ia'u, aka ua honi liou no au i konaaala . Ma ka ponei nt\e, wnhi a kaui Helenwila i pane hou aku ai, aole iloaa iki in\i he liiamoe mmkai aua, no ko ake nui e loaa ia u keia uiea kuuauulia.

A oki n«<ā ku i ai e ka liia- ] i»o« iu* iīh Uor& wamaao o keia kaka- ] iū*ka, ua lu>opui\va lo« ia au ika p&e ■ au« iUo o kokaiii m& ko v u uiau p«ijwi»o, i k« i>»ue auA iho j><iue.: K hI» koi i»aUa e ka ui Meleuwila ua ao, jnik«a la « loaa &i ia o<s kela mea kttp*ua>U&. īa inaiiawa i pinwa ae &i au» a eia ka ua ao, a uio ka liikm&wo i kouio ilio si au i kou waUi aahu, a hele aku Uno k& uiak pttA. M« ko'u ui&u kaiua w aw&u mauia i uiuu si āu a kū &ua i waoua o ii& puu» kvH.tu Uoi & u «j luiwa, ui&u su i OUAOU&, Oi«i ft*<s && i Uiki aku ai lu&l&ila, ua houi aku U uo ru i ko jOM, UA Uei, A UH lilo Uol l UI(JA « Look&U»Ua loa ia 4 ko v xi aeenioo»

Uu iiuokoio lirīe au edo ka uala pna iloko iko.o u, poliea la ke uno o keia me« o liuna ia iuai itei uu. Aole nae be wahi mea a loaa iki ia'u kona auo a me kahi i hoea mai ai, oiai oa uhi ia inai au a pouli po, lloko nae o ka mauawn a ka ui M«leawila e kaniftitio nei aia no o La a me ka ilio Leinn, "ia ke Uoolohe ala, ai ka pan ana no oka Meleuwila kamailio ana, ua p »ne koke aka la o La. Aole kena he ala okoa aku, aka, uo ke aupuni haua keaa i na I hilihi o ka La nei, uialia p»iUa ua koino ka make ! make ia oe. a oi i ke kuena i hoao uaai i ia i ike ia kou manao. Ia manawa i ninau. aku ai o Mdleuwila bo -wai ia aupuni? Ua paue mai la o La ina ke aao hoopuuipuui a e huna aua hoi i ka mea oiaio, ika paue ana mai Aele i maoi popo ia'u ka oua uoaa ia aupuui, aka, i ua lohe naa au he aupuni huaa kekaki i iloko o ua lihiiihi o ka La. ! īloko uo uae oka mauawa a L& © | kamailio ,nei, aia no ka ilio Leina Hiu :ke hoolohe mai la iua wehew.eha ana a La, aua komo iloko o Leiaa (iu ke | kahaha no ko La huna ana i ka me& i oiaio ia- .Vlel-*uwila. t He mea oiaio ena makamaka heluI helu o keia nanea, ua ike ae la kakou i ka hunn ana o La i ka mea oiaio, oiai he mea h-ma ia mina Mai nalo io uo paha iaa he hapa mana a ike uo ko ka ilio Leina Bia, aka ua ahuwale ia miu aiea a pau loja. i ka kakoa Leina Hiu. .

Ua m'liewehe. o La i na a paa a ka ui Meleawila i liooiuaaao maa ai, a i mpe ole ai lioi kona po rae ke ano lioopuuipuni. A mahope iho oka pau ana o na t>leio a La. ua oune ak,n la ka ilio Leina Hiu ia La, aple i like iki ka kaua uiau weliewehe no keia mea a ka ai Melouwilu i ike ai, la mauawa i paae mai si o La me ka uiuau ana mai, a pahea kau wehewehe aua no keia ruea? O ka'u ike ma keia, me he mea la, aole oe i hoike mai i ka mea oi&io ia inaua, ua huna oe no ka mea he mea huna ia nau. A i hai aku au ia olaa ke ole au e kuhihewa, o ka mm aala a ia nei i honi ai, aole ia he mea e aku, aka,oia ke ala o kekahi pua iioko o ke aupani huua uiu nu Uhilihi o ka La. oka mea nona ia aapuni, oia k& mea hnna a« i manao ai e huna kele, aka, mamuli o kona makahehi i ka naoi o kua hnku. Nolaila. ua hoouna mai la oia i. ke aia on&ona o kana pua puuahele i kumu e hik; ai ke ika ia oia a he maa oiaio, ua ukali hole aku kuu haku no ka iiufi ana iaia, aole nae he loaa. 1 hai hou aku no hoi au ia oluu. o |ka mea*nona keia leo au i lohe ai i Keia waoano oij ao k-i mea uoq& ua «upuoi rU. ll'ko aae o kfv maa«wtv » H u « weheweUe sqh, aia 5-e mibi aU o La oo k»uft u;au mea t k«mailio aimamaa, eoe kooa si<urao e o«to sb» kaoa mea i knmnilio ai. No nmi honknka s Leiea Hiu, ua an?vlfe o ts ui Melenwil», p« tnalt« uta ohslobeto ma kon» a uae tit> rrse la i aiohala i ka oooh%ba maik*i o koua ca&ti h^lehelea*. A i»s ks h-.uai nei uiua \ku nohe lua p ui ame ki usiql h laui i ii.« «i ©4muH 0 lue me ui MeUuwiU i keia puau&w** a kom > um la hgi k* makf»hohi iluko u Lv

Aole tu* ka uu o huo « ok» ui Me f»ks, ra*i k& ilw Lfina HiU f<us x : o. " 2\o ka ui3*» uh ike o Lmuh. Hia, aoU ha kaaia e &« c Uoofeo i& kau* ouo. uua i \iJiU3titiv l n>, koe fn'e ca &i« & &a m»i » L*. ii* oieio « u% tut»Utti&kft heloU«U, oks »Aua. Qifii ktin tf>d* *U ak« a. « tuH>k>lo Ur»i« u<iu &oU i* n& k*feftbi w«« e «*ku, qaai U k«iU u»*i us» i* h I#k, k* men hoi t:o{ktk k« liucs ik>k\> o , k* UuihLi o U Ikh io&m koua unkmWe® i kA(,m *' 4 v|« oo v> tv.<«v't2v!Ui o k* L* * o!» k>»u« o»<tt U.i»"» i «1» «u}« k\M>4«Ui tti*A U«u» * tkc %U*L Jks4« I iahu