Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 4, 9 July 1873 — I na e loaa ke Kane i ka mai Lepera, a koe ka wahine, e pono anei e hele pu laua i Kalawao, Molokui? [ARTICLE]

I na e loaa ke Kane i ka mai Lepera, a koe ka wahine, e pono anei e hele pu laua i Kalawao, Molokui?

j " Ko Hawaīi Ponoi'- b ; Ahha oe:— j Eia iwaena o ka Lahui o haua, he mea j j nui, oia boi ka roai lepera. A na keia j i mea e wehe nei i ka pili hookoo ia loko, ; i a e nei i Puoa ua hoa'loha. A ua; i lohe in mni Hawaii o Keawae a Kauai oj i Manokalanipo;ka 'uwe haalipo o ke kane : i ka wahine, ka uwe kuo hoi o ka wahine; i ke kane; a o na keiki hoi e alala nei i ; ke aloha o ka Papa me ka Mama ; a ka lehulehu lioi a me na kini e pai aumo nei i ke aloha o ka mea i kanwale aku, auwe! i Auwo !! Alohn ino. j I " O ke kanawai mare a oie na olelo a ka mea nana <f mare a me ko laua hoohiki paa an.i."-—He oioio,. o ke kanawai mare, he nnea keia nana e hihii pa« nei iai i oe e ke kune wahine, a ua paa loa, oiai ;; j ua knkia kui nao a ke akanmi^aole m.ea e ( hemo ai. ke ole 6 kue i ke knnawai mare,i oia hoi keia, o ka moe kolohe. I na o kei kane ka i hana i ka hewa, e pono no ej hoopjirka_waj>ine ma ke kanawai mare+JLi e hookoia no e ke konawai oki mare, o. pela aku. A oia-hauaniīa, he mea pono; loa kma hookaawale ann. a un ku hoi i ke i kannwHĪ. Aka hoi, o ka loaa ana i ka, | mai lepera, aole ia he m,ea e hemo ai o ke i kanawai mare muluna o laua, aole hoioia ! i ka mea nana e wllie i | ■ Eia kekahi, i ka wa e liele aku ai o na! j mea mare, a imua o ke Kahunapule, a o; | ka niea hoi nana e mnre moi ana, u E ku i mai olua iluna : wahi a ka mea nona e | inan ; ku ae la na mea mare, E ke kane ! e Ir.lnu oe i ka limn akau o kau wahine, a i peln hoi ka wahine i kana kane, a o ka lalau no ia. E Haleakaln, (k; eia oe ke lawe nei ia Muunaloa ( r w) i wahine nau, ae lilo olua i io hookahi. Nolaila, e ma-1 lamu oe iaia i ke kati ai n me ke kau wi,i i ke kau pilikia a me ke kau pilikia ole, a i ka wa mai a me ka wa mai ole. Pela anei oe e ne mai ai ? wahi a ka mea nana e mare ; Ae, wahi a Mr. Haleakala: Pela no hoi i ka wahine, a o ka mare ia no ia, a lilo laua a elua i hookahi. Eial j 'ka ninau, ua kue anei na mea mare i ken i kanawai maie a me na olelo a ka mea na-j na i mare a me ka laua mau olelo hoohiki imua o ka men nana e mare ? Aole ! O ' ka loaa ana anei i ka mai lepera, oia anei i ka mea e hookaawale ia ai a e pau ai o ka' mare ana ?•" Aele no! A heaha la ? O ke kue o kahi o laua i ke kanawai mare. " Ua kohu pono anei kela olelo a ka mea i nana i mare i kona i ana aku, E malaman i ke kau ai a me ke kau wi, ike kau pili'kia a me ke knu pilikia ole, i ka wa mai me ka wa ehai ole ?" " Aole no i kohu ! pooo, nole hoi i kohu like ka malamalama me ka pouli." I ka wa e lawe ia ai o Haleakala i Kalawao, nawai e malama ia ia ? Aole. A nawai hoi e malama i kana ? Aole no. Ua hewa anei na mea mare i ko laua kueana i ka hoohiki ?! Oiai,'ēia ka ka Baibala e olelo mai nēi, " Ē hooko oe i kau mea i hoohiki .ai." Aole no laua ia hewa. Nowoi !a ? No ka poe kau kanawai a me lakou ae neii Nolaila, ke hooia mai nei ka manao pili 0 ko kukou nanehai, a me kona mau wehewehe, i ka pono, a pono loa, e hele pu ke kane wuhine i Kalawao, Molokei, ii na ua loaa hahi o laua i ua mai 'la. i j 2 " Ile mai lele pili a kuluma i ke ki;i no kanaka."—-O ka iele i olelo ia, he mea mai kahi mea kino kanaka, mea kupu, e like me ke kanāwai o'na mea lele, pela e kapa ia ai, mai lele. Pili, he mea i pili paa i ka mea hookahi a elua, i hoohui ia 1 elua,t na he maia he waiwai; e like me ke kanawai o na mea i pili. Kuluma; he mea i kamaaina, kupa, a ua kulaiwi a kani moopuna, iluip o ke kino kanaka,j j a, aina hoi, e like me ke ano oia mea, he j " kuluma." Nolaila, o keia msu mea 3, e loaa auanei ka mea io ke hui ia i hookahi. I ka noho ana o na mea i mareia, a hala he mau makahiki, loaa iho la ke kane i ua mai nei; aka, i ka loaa ana, he mau la loihi hou oia noho ana aku. Aole j mea nana e ike, aia wale noka ike ia i ka < hele mai a omamalu, me he ao ua 'la e

hai oiai nna e ua & ike ia e ka ieliu* lehu, koe aku o luna napuni a me kauka ma ; A he mau la loihi hou, ike mai la o «nnkai nui, a ia ike ia ana q ka lawe ia no ia i Kalawao. Aka hoi, iioko o ia mau la a me ia mau makahiki, ua pili laua. Hookahi umeke e ni ai, hookahi pa e haIpieai o ke kai, hookahi kapa moe, hookahi uluna, hookaln wahi e moe oi, bookahi hoi ka pili ana ; Hiki mai hoi ka wa anu o ka iiooiio, hookahi ka iapu ana a pulou |ike i kahi huluhuiu. 1 kohu pooq ai i kahi o laua ka puana ana ae i keia lalani oielo, " I ka pili no maua a hele e." Nolaila, iloko o ia mau luana loihi ana, na lele. ua pili, ua kuluma, a ua ewe, a ua kolo aku la ke aa. °Ua omaka, ua kop»;ua lau, a ua uliuli ka ulu ana ; oiaio, he kaunaoa, he !aau hihi wale. Oiai, ke iolelo nei kekahi poe ake akamai o nei kau e nee nei. He mai lele, he pili, ke ipili kahi mea kino me kahi: he ewe, Ue aoi. A pehea la e ole ai ka lo&a oka mea i koe ; Ka'u mea ole hoi ia ! Nolaila, ke hooia mai nei ka manao piii alua. o ko kakou uane hai i ka puno & me ka pono loa, i kn iiele pu o ke kane, wahine Eia hoi kekahi, i na paha-o ke k&ne, a 0 ka wahine a na mea i lawe ia i Kalawao, ua noho iho laua: A noloko oka wa ioihi makemake mni in kekahi wahioe i ua kane nei, o o ua wahine nei makemake aku e mare i kane hou. E manao anei kakou aole e pomo hou kahi, a e loaa hou ana i kalu oia poe ? Ke manao oei no wau, e loaa no. No ka mea, ua olelo ia ne nei maluna : he mai lele, pili, kuluma, ewe a pela eku. A mahea la e pakele ae ai ? lloko oka mahina o Maraki, 1873 ae nei, lohe au i ka haiolelo a Rev. H.IU. Pareka ma Kawaiahao, eia kana: He nui na mea e pili ai ai o keia mai. , Pili ma ka moe ano, honi ano, ai pu ana, iulu iima Bna, nahu pu ana i ke kapa, a pela aku. Oia kana i hai mai ai: A ina pela, e pakele io ana anei ? Aole. No keia mea, ke kuae neiau a mal'<eloe, me ka puana leo nui ana. Ua pono ke hele pu ! Ua pono ke hele pu!! 3 " O ka ka Baibala hooia a me kana hoike."—-Eia ka mea i oleloia ma Kioohi 2:23. I oku la o Adamu, oia oei no ka iwi o kuu iwi, a me ka io o kuu io; e kapa ia oia nei, he wahine. No ka mea, ua unuhi ia ae oia inai loko ai o ke kane. Ma pauku 24 hoi, No keia mea, e haaieie aku ke kanaka i kona makuakane a me kona makuahine, a e piii aku oia i kana wahine; a e iiio laoa i io hookahi." Ua like hoi ka Pimlo i ko Epeso 5:31Ke hooia mai nei o lesu ma Mataio 19?5, 6. Pela no mn Msreko JO:7, 8: ma ka pauku 9 hoi. O ka mea ake Akua i hoopili mai ai, mai hookaewale ae ke kane. Ma keia mau pauku Baibala ma* luna'e, uu papa pono mai fea Baibaia i ko kanaka, aoie he mana i haawi ia mai iaia a iaia ka māna hookaawale. Eia hoi ka Paulo, iko iloma 7:2. No ka mea, oka wahine niea kane, ua paa ia i kana kane ma ke kanawai, kooa wa a pau, e ola ana kana kane; a make ke kaoe, ua kuuia oia mai ke kanawai aku o kana kane, Ma keia pauku Baibala, ke hooia mai nei, ua paa na mea i mare ia ma ke kanawai, ua hooia pu ia no hoi ma keia pauku, o k« make, oia ka mea nana e hookaaweie i na mea i mare ia, aole hoi o ka mai lepera (Pake), ke hooia mai nei no hoi oa Paulo nei ma I, Korineko 7;28, hapa mui. Ma keia alakai ana, kuhikuhi, a hoopololei ana a ka Baibala; ke hooia'e b«ī j ka manao pili mua o ko kakoa nanehai a me kooa m&u wehewehe; aole hoi oe ka mai, aole nohoi na ka Papa Oia e hooka&wale; aka, na ka make no. E kuu lahui e; o keia oa kumu nui a'u e hoike ake ai i mua ou, a n« kakou no e hooia, a e lawe i ka kakoa mea e makemake ai. Owau no, me ke aioha lahun S. P. K. Nawaaopio. Wailuku, <Maui, lune 25, 1873. 1 loa e makpmake aaa ke(nki e ike i fea | puawai Hawaii oiai», a e alr« aaa hoi e lilo i makamaka Hawaii maemae loa, e kipa e ike lia ho Hawaii P<moi