Ko Hawaii Ponoi, Volume I, Number 18, 15 October 1873 — No ka Hoolako ana i ka Wai. [ARTICLE]

No ka Hoolako ana i ka Wai.

I na mukahiki elima a eono i liala ae | nei, iloko o ia niau hau i hoomaka mai ai ka malooliaha nui ana o ke ea o ke Awa-! awa o Nuuanu a me na papeala ana lioi 0 ke Uulanakauhale o Honolulu nei. He nui na mea i noonoo ia a i hoolala ia rna-' na poe i hoopilikia ia i ka nele i j ka wai, a ke ake nei lakou e ike i ka { hoomakaukau ia ana o kekalii mea i noo- i noo ia, a me ka hookoia hoi e ka poe īa- j ia ka mana ; aka, ua hoopauha ia mai la } ko lakou mau manaolana ana, ua hoole ia mai la hoi kela a me keia mea i noo-' knooia e lakou, a ua kapaeloa iae ke poo mua o na Hana Hou, a he Kuhina hoi i j keia wa, (o ka oiaio nae, ua waiho aku i | kana oihgna mua na kona mau hoa Ku- i hina ka noonoo pu ana) e like me ka ka | lehuleliu e ike nei, aole loa oia » hooholo ! 1 kona noonoo ana, a hoapono hoi i ke- \ kahi mea i manaoia, a i ole ia, i kahi mea { pokole e ae e iioemi ia ai ka pilikia, a e ' hoololi ae ai ma ke kulana maikai ae ; a ke hookuu ia nei pela no e hele aku S ai kakou iloko o ka papaa-la o na pilikia! papau la oi aku, i ike ole ia i na la i au wule aku la. Me na mahalo piha a pau , no na kupono kiekie o ua Kuhina nei,' oiai, he eneginia oia, ke hopohopo nei! makou, malia paha, na lawe pu mai no oia a nui wale na " puni makau wale" o Sekotia, ka weliweli, a me ka nihi akahele i i kaulana mau ia lahui; a me he la, ua ia kona niaknu weliweli p

ke Kuhino nolaiia, ua hoololo ia kon'a inau hooikaikn ana c Koonmlu e i na pomaikai o ka lehulehii, roe ka hiki i kopa ike ke hana. / O kekahi o na hana i manaoia i mea e hoomau a» i ka hoolako ana mai i na wai maemae ma na ohe wai, iloho o na wa i papaa la, ua noonoo ia 110 e ka Luna o i ka Oihana Wai i keia wa, iloko o na maI kahiki eha i hala,a ua non'oi aku. e kuai j ke aupuni i na ioi kalo nui ma Nuuanu, ma kahi i kapaia o. Niolopa, (no Kauka Rooke ia wahi mamua, p eia i ka wahine Ema i keia i vvahi e hana ia'i i kiowai nui, e pau ai na galani wai he iwakalua miliona iloko. A iloko hoi (i na wa ua nui, «■ hoopiiiaia nn ua kiowai la i ka woi, i nu,>a c iioolako inui ai i ke eini ana o ka wni ma ke kiowai i keia wa, nonu na i>;aluni wai, I»h wale no. Ua maneo ia; ihiko o na luna he U4 e hoohuli laai o ka wai o k*kahawai iioko oua kiowni inn la, a ine ka haule pinepine ana o ka uri maiailu, ua lawa no ia no na wa n lioolawa aku ai i ke kiowai uuku, ke eini ko laila wai. A ua noonoo la no iioi, o »!f hoolako wai ana ma ua kiowai nei inianao ia, he mea ia e lawa like ai ka wai i na poe a pau e noho ana mawaena olaila a ene ke kumu o ka wai piula i keia wa;'a malia paha, lie mea ia e iiiki ai ke hooloihi aku i na ha-wai i Kulaokahua, a me kalii mau wahi e ae i hiki ole ia e na ohe-wai i keia wa. ina he mau noonoo maikai ana keia i manao ia, a kupono e hooko piha ia kol na mau liopena, alaila, !ir iiii>a % niiuainina [ nui, pela ilio la ka lako i la «; hoopala- | leha mai ai. Ua hoomaopopo ia ke ano j o ka hana ana i keia kiowai liou i manao j ia: e kohi ia, e like me ke auo o ke kialia i puaniki; o waenakonu ka n eiioōhohonu loa ia, a e hoopii kuhela n na hai a puni ! a hiki ike kae o luna, (e like me'ke ano 0 ke kohnaana o keiuowai kaulana o Corotona ma Nuīoka, a ua ikna ka maikai.) Mahope o ke kohi iu anu o waenakonn a i liohonu kupono, e pa-ki o lalo, ,-a e ke, a hahau ia hoi a paa, e lil.e in«- ke ano. o | ko kakou inau haliau ana, a />e [k>iio ana : hoi i ke kahua o ka kakoii mau loi kalo i mai ka wa kaliiko loa mai. Ua ike ia, ; a ua hoomaopopo ia ke • knpono o keia hana ana pela maanei, niimua o ke kau i wahi e aeo ke ao nei. O kti lionua i» ko I ■- '•!'•• •■•••• I kakou mau loi kalo i manao 10 e hoopoa- | kiki, ua ike ia ka paa o ka wai,—a me |ka no ole, ina ua paa maikui loa ka haj hau ana. O kekahi ano lioi i manao ia e | liana, oia ke kukulu aha i pa niaooanoa e ; lioopuni ai i ka lepo, aole nae e liookauia 1 kekahi mea kauinaha nu luna olaila. I ; ka noonoo ano hoi i ka pomaikai inu e - pili ana i keia kiowai hou i nianaoia, ua i maopopo no, o kona kaiiua i ku ai aia no j ia maluna aku oka ili-wai likejj ke kulaI nakauhale nei, nolaila, e ikaika ana ke I kahe ana o ka wai i ka i.va e komo ai i I kekahi mana ona ohe-wai nui. Nolaila, j he mea kokua nui loa ia i<i kakon iloko o ! na wa pauahi. Ma ko makou manao o ka pule i i hala, e pili ana i ka hana p uoonoo ia nei jma na Mokuaina o Ameeika j liuipuia, no ka inalama pna i na wai a j puni ka makahiki, ma ka pana ana i mau . kiowai iloko o na mauna; akalii no makou : a ike ilio nei, ua hana mua ia no keia mau | ano hana ma ke kau mau wahi o na Mo- | kuaina o Nu Enelani iloke o na makaliiki i hala. Aia ina Norewika i Konetikuta { kekalii kiowai kaulnna i hanaia. Ua liooī liioia kekahi awaawa uuku e kokoke mai j ana i ke kulanakauhale i kiowai, i wahi e ī hoahu ia ai na haupaa o ka liooilo, a ine > ia mau liau i hoahu la. i lawa ai ke kula- : nakauhale i ka wai iloko ona papaa la o ; ka makalii. Ma ka nanā aku, aole no o !ilo nui loa ana no keia hana hou i manao ia, e lilo \ ai la hoi i kumu kupono o ka makau ana, ! no ka mea, ina e lioomahuahuaia ana ka j wai e hoolako na mai ai i ke kulanakau- , hale nei, alailā, e hoomahuahua ia no na j loaa ma o kona mau he olimalima wai . ana. Ua hoomaopopo ia, oke kumuo j ka hoole ia ana o keia hana ana i kiowai j hou, no ka paa pono ka o ka wai, he kui mu kupono ole nae keia o ka hooleia ana. ' A ua olelo ia hoi, o kekalii kumu i hoole i ia ai, aia ka iloko o na hora he iwakalua j kumamaha, e hoemi ia no ka wai ma ke j kiowai, mai ka elua a ekolu palia inilia o i kona ili, no ke omo ia eka wela. Ua j hoike mai kekahi meae i ana pono no keia mea, he ekolu hapaha iniha wale no ; ka emi ana o ka wai i lioomahuia, ilokoo : ia manawa. ! -O ka huina nui o na loaa mai ka Oi- • hana|Wai n>ai e komo nei i ka waihona o :ke aupuni, ua hooinaopopoia. ma ka j $ 10,000 a keu ka awari?7a i ka makaliiki me ke komo pu ole onn lilo. O keia ; iho la ka auhau a na kanaka <> llonolulu e uku iloko o na ma «aluki he mn i I hala. no\o lakou mau pono vvai, a ua laI wa keia aliliau no na uku inakahiki o na ; Kuhina euia ika maka iiki. 11« inea pono no e liholilo ia kekahi liapa o keia ; mau loaa o ke anpiini, no ka haua-ana i kekalii mau nf>lf> i ike ia u l.;i Oihana Wai

Ke waiho aku nei niakou i keia qiau mea iniuo o ksf leliuleiiu. Aka nae, e ana no paha i keknlii mau ku6/nai na poo aupuni mai no lyjia mea, no ka niea, he mea liiki loi» no ke kne ia mai, aka, lie makemake riat- makoii e lohe 'inai ka poe kue m:>i, i Ualii inau liana hou i manooia, i (»r ;u; loa ka moikai. .Ua Minamina makou i ka lilo ana oka | Asinigo' palapala i mea e ehq loa ,ar kekahi hdaJ;anaka> nona ka inoa oA, E, I, O, U, Mu Kanaka, o kahi kukulu paakai pilj kokoke loa i Honokaupu. Ua miAamina pu no hoi makou i ka hoolilo ana ilio o ka Luna Hooponopono o ke Kuoloa. i kona kulana kiekie, e hooliaahaa loa ana malaio iho o ka mea a ka hapa nui o ka lehulehu i manao ai he alakai maikoi oia no ka lahui. No ka nieo, he mea hilahila 110 1 ikeia, o ka lawe ann mai i kahi inoa kapakapa i mea e huna ai i kona kulana keonimnna, naauau, alakai nuiikai 110 ka lahui, a ano hoopono, a poiia ilio la malalo o ka hakukole, ke kuamuamu, ka nuku, Bme na hailiili ana a |mu. Aka, malia paha, o keia iho la kekahi o na alakai naauao kuokoa ana i kaenā ae ai, "he 12 a keu na makahiki o kona alakai hoonaauao ; ana ikn lahui." lna me keia mau e hana ai, alailo, e hoala ana oe i ka naau konakona iloko oka lahui. E huli mai no lakou a kipaku i na pepa mai kalakou mau alo mai, no ka inea, ua hoolilo ia kahi o ko lakou ake nui ana e ike i na mea hou.a me na olelo j hoonaauao i kahua no ka nuku, a me na | olelo nno ole a na Luna Hooponopono. i " <) ka lehulehu na lunakanawai maikai na-1 i na o kaana īho ka waiwai io o na palapala i } a Asinis-o, a me A, E, Iwikuamoo ponoi t> |ke Kuokoa. Ma ko inakou halalo ana, aole ] ; i haehae koke la e ka poe heluhelu ka Asi-i

ni£o palapala, ua lilo ia lip moa lealea la lakou, mamua o ka A , K, iwikuamoo ponni o ke Kuokoa. No ka mea, o kekahi o kou mau poe heluhelu, «a haehae koke no ka ike ana ia palapala ano ole: E lawe eke Kuokoa i keia mau olelo ao maikai. Mai hilahihi a.kaeko nn nn paio maikai ana !■ Mai lawe i moa kapakapa i mea e nalo ai j kou inmun pilikinn!. Mai hoino oe in oe , iho ! t Hoohuiia >iA ka Bfrita mare.—Ma ka Poakahi iho nei. ua hoohuiia ma ka lierita mare o Kev. 'J. Koana o Hilo, ame Miss. Lyilia Binamu o keia kulanakauhale. e ka Kev. Mr. Frear. Mahope iho oko laua mare ia ana, ua kau aku "la laua maluna o ka mokumalni Kilauea m ka ua Kanilehua o Hilo.