Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 21, 27 May 1910 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII Ka Luaole o ke KanaKa Ui o Ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i Ka Hala me ka Lehua [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KUAIALII

Ka Luaole o ke KanaKa Ui o Ka Papa Lohi o Apua i Puna Paia-ala i Ka Hala me ka Lehua

Nona ka Nani Pali ke kua Mahina ke alo—lmi I KANA IPO MA NA ALE KUALOLOA 0 KA MOANA —Loaa o Luukia ka Ohia Noho i ka Malu o KA PUA HAULANA I KA V'AI 0 WAILUA —KA HI'APAIOLE 0 KA IKAIKA—LUKUIA NA KUPUA O HAWAII NEI —HUEIA NAr "MEA POHIHIHI 0 KONA Hana.un<\ MOKUNA I la Kamahonu e ku nei ī ka pule, ame ka poe hah.au pahu a me ka poe hookam kaeke, aia no na al'i opio īloko 0 ka hiamoe kuhpolipo, nokamea, ua noke laua īke ala i ka po mamua aku, no ka noonoo nui ana no ko laua noho ana oia mau la e hiki mai ana, oiai, ua paa ko laua manao he kane a he wahine, a no īa mau kuko a me la mau h'a ana a laua īa po, a pela iho la ī hiamoe loihi ai laua īa la, a hiki ī ka wa a Kamakahonu eku nei i kana pule ame ka poe hahau pahu a hookani kaeke hoi A iloko o ke kuhpolipo o ka hiamoe o Kailua ma, a na ka leo nukupeu o ka pahu a me ke kani kuekue a ke kaeke, i hoohikilele aku i ka hiamoe o na ahi opio, o Keauhou kai lohe mua ī ka leo o na mea kani, a na īa mea ī hoala ae laia a ala loa ī luna, a hoolono pono aku la īa ī ka leo o naipea kani. A ī kona lohe pono ana, ua īmki aku la oia ī ka aoae o Kailua, a ma ka īmki ana a Keauhou īa Kailua, i hoala ae īaia. mai kona hiamoe ana, a mnau ae la oia īa Keauhou-'Ka-hu-hu, eha hoi ko'u wahi īwi aoao ia oe, heaha hoi keia au e uuma nei īa'u e kuu ipo heenalu?" Pine iho la o Keauhou- "Ka-hi-hi' Eha 10 ka hoi oe Kai no hoi o kou olu ia, oka pa mau aku o o'u mau hma palupalu nei īa oe He ala ae kou a hoolono ae kaua 1 ka leo o ka pahu a me kani o ke kaeke, eia mawaho nei o kaua, a ke lohe pu nei no hoi au ī ka leo kuwo o ka lehulehu " Ika lohe ana o Kailua i keia mau olelo a Keauhou, ua puiwa ae la oia a ala īno ae la a kuu īluna, me ka olelo ana aku ia Keauhou: "Auhea oe, ua loaa pono kaua ī na kahu hanai o'u a me na makua aln pu hoi o'u, ame na makaamana o o'u mau makua, oia keia leo kani o na mea kani, a me ka leo o na makaainana e kuo mai nei " Pane mai Ia o Keauhou me ka mnau ana mai ta Kailua: Owai kou mau kahu hanai? A owai hoi kou mau makua?" Psne aku la no hoi o Kailua. "0 ka moa la o ko'u mau kahu hanai, o Kamakahonu ame Kaiakekua. O ko'u nau makua, o Kona ko'u makuakane a o Hualalai ko'u nakuahme." Na keia olelo a Kailu e hoike nei, na ia mea ī kono nai īa Keauhou e We aku anohopono makealo o Kailua, huh ae la oia a olelo aku la "Heaha iho la kau mea o ka makau ana ia lakou, a i lai aku no hoi au m oe ī ka mea pololei loa, kai no paha le kanaka e oe, eia ka o ko'u kaikunane no oe, ua kimo >o kaua i kaua iho, oiai, o ko'u mau makua no ia, a o Kailalm a me Kaawaloa ko'u mau kahu hanai " Akahi no a maopopo a ike laua ia laua īho, he kaikulane a he kaikuahine I ko laua ike ana la laua he mua a he hope, ua olelo iku la o Kailna ia Keauhou i ka ī ana "E pono paha e hookaawale kaua i nei manawa, oiai ee kau mai la kd makau ia'u i na makua o kaua o hana īaaupo mai, oko kaua pomo no la E pono au, ea, e hoo ma ka puka mahope, a puka aku au, alaila, holo au a nki ī ks kai, a ma ke kai au e hoi ai maluna o kuu papa īeenalu o kaakea " Ua iilo keia ma olelo a Kailua, i mei e hoehaeha loa » i ka manao o Keauhou, ua pane ma, la nae oia la Ka,ua īka olelo a na mai "ae ole ,o paha kuu ae a k„ , kou manao a„ e olelo „a, ne, «: holo oe, 1«, pono „ 0 ,a man „o ou no ka ho 0 aka, pehea k* hoi au, manao aiw paha oe la, aolie 1 mokumokuaiua ko"u „aa„ „ 0 k e a i oha , a oe ke ka ' Jwlk iku 00 mai ko u alo aku, ho, ,h 0 no hoi, o oe kau e inanao , a i: " kou ola ' a P-' hea >«' i'°« ko'u.. Ka, noa he noho ' °°° k ° kMa a , P uku ' |' ke no taua, ama noko k,u, he ok „ r'T I, °° " mr, ° h ° l ūa k0 he ola no ho , ko la.la E,a ka he uhu kau e holo, a alohā li T °, Ja ' lM ' a mau palupalu e altu 1a ... īkapau ana okeu mau olelo a Keauhou, ua kulou iho la ke poo o Kailua , lalo, a huhu lele aku U oa hon, , . ° kuikuahine wahine, a hoopau ae la „ u ,k a |, U ° kona a iho la na wa, ma ka, he o lanJ wā :^?a , ™;: k l ihr eiime,,ik,pon,ioh ' aok -^ a laua , ka leo o halau alaua e noho nei, penei Kailua l ka lai o Ehu~e KaL-m-aoki&ki

Palahinu 1 ka Pohu, Pohu Kailua, Komo i ka la o Koaa, 0 Kona 1 ka lai a ka eka, E kala no na hoailona, 0 ke akua a mai hooku, 0 Kamakahonu, kahu o Kailua—e Na keia ieo hai maopopo a Kamakahonu īa Kailua ma, i hoopau ae 1 na manao uluku pioloke o ka pihoihoi ī loko o laua, a 1 aku Ia o Keauhou la Kailua Hookahi no hana pono a kaua e hana ai, oia no ko kaua wehe ana aku 1 ke pam o ko kaua halau nei, a malia, he ola no hoi ko kaua i na kahu hanai o kaua, ua noonoo īho la laua la mea me ka manao maikai, la laua no e noonoo ana, me he ujna kanaka la, ua hemo mai la ka puka o ka haiau o laua a hamama ae Ia 7 ia mana wa no o Kiina kahonu ī komo mai ai me ke kukuli hele ana īmua o Kal- - ma me na mohai ana ī hoomakaukau ai, a lani ae la īmua o Kailua ma elike me ke ano mau o ka huh haku ana Eia ka mohai lani He mohai haku na'u, Na Kamakahonu, No Kaiiua, kuu moo, Kuu haku, knu ahi, Klieh kapu,,e kapu ke akua, E noa au o Kamakahonu Pau no hoi keia lani ana aku a Kamakahonu īmua o KaJua, o ke'kui iho la no īa o ka hekili, olapa ka uwila, ku no ka wawae o ke akua ma ka puki, m manawa, eu' mai nei o Kailua mai ka nu'a moena mai a laua e noho ana, hele mai la oia a honi īho la ī ka ihu o ke kupunakane o Kamakahonu, a ku-o ae la ke kupunakane rae ka ieo nui, o ke ano a makee moopuna no hoi, a na ke ku-o komo ana o Kainaliu, konV) mai la o Hualalai, o Kona no hoi me Kaawaloa, a oio ae ia ka pih-e uwe i na aln a me na kahu hanai, a pela no hoi rm makaainana e ku-o pu mai la, he manawa īa i hoopiha ia me ka luuluu o ke aloha no na alii opio, A i ka hala ana ae o ka manawa o keia lujunu ana a na makua ahi a me na kahu hanai o na aln opio, ua kukala h aku la ka lono lna ihakaamana, e hele mai na makaainana e ike ! na alii opjo, a kukala pu u aku la he umi U o ka lealea e malama la ai no ka hoao ana o na aln opio, o keia ka hooko ia ana o n i olelo hookaan a Keuuhuu i kona mau kahu hanai, a oukou no e ka poe heluhehi ī ike ai m,i ka Helu 15 o keia nupep . A o ka hooleo pu īa no hoi o na olelu a Kona ī oielo aku ai imua o kana ahiw.ihinje Hualalai a mt- Kahaiuu, i > aku ai. "He kane hanai naio auanei hoi kahi " He koena la hookupu ia a po, a po hou ua la, nana aku hewa i ka wa» ua mea he waiwai Kauluwela o Ehu itu lamalama kukui Klike me ka olelo kukala, he umi la a he umi po, peta i maUnaia ai na lealea o kel,» a me keia aiio Aole i pau